Δεν είμαστε συντηρητικοί, λίγη γλυκιά νοσταλγία μόνο θέλουμε για να χαλαρώσουμε και να νιώσουμε συναισθηματική ασφάλεια. Ευτυχώς, τα μαγαζιά της Αθήνας ανταποκρίνονται ζεστά.
Η νοσταλγία μάς φλερτάρει, μας χαϊδεύει, μας κανακεύει κι εμείς της παραδινόμαστε, ιδιαίτερα αυτή την εποχή που νιώθουμε ταλαιπωρημένοι από τις δυσκολίες της κρίσης, καθώς δημιουργεί ένα γοητευτικό χαλί συναισθηματικής ασφάλειας. Είναι πολλά τα εστιατόρια που στρέφονται εκεί όταν έρχεται η ώρα να αποφασίσουν ποιο θα είναι το ντεκόρ τους. Το σημαντικότερο στοιχείο όμως είναι ότι το νεο-νοσταλγικό «ύφασμα» έχει πολύ μεγάλη ζήτηση παγκοσμίως πλέον και η χάρη του απλώνεται παντού, από τη μόδα μέχρι το ντιζάιν και από τα εστιατόρια και τα μπαρ μέχρι τις τροφές και τη συσκευασία τους.
Ακριβώς γι’ αυτό brands από όλους τους τομείς πειραματίζονται με το μάρκετινγκ της νοσταλγίας, αξιοποιώντας τις ευχάριστες, θετικές αναμνήσεις από την κουλτούρα προηγούμενων δεκαετιών για να δώσουν ενέργεια σε σημερινές διαφημιστικές εκστρατείες. Κάποιοι πραγματιστές, μάλιστα, από τη βιομηχανία της μόδας ξέρουν καλά ότι στις μέρες μας η νοσταλγία πουλάει περισσότερο και από το σεξ. Πολύ σημαντικό όμως είναι ότι η νοσταλγία δεν έρχεται στο προσκήνιο ως φρένο στην εξέλιξη ή αντίδραση στην αλλαγή, αλλά ως θετική προοπτική που συνδέει το παρελθόν με το παρόν.
Στην Ελλάδα μια μεγάλη βεντάλια από διαφορετικού στιλ μαγαζιά εκφράζουν το προοδευτικό vintage. Πρώτα απ’ όλα αυτά που μας συνδέουν με το παρελθόν της μπακαλοταβέρνας και του ασπρόμαυρου ελληνικού κινηματογράφου. Εξέχουσα θέση σε αυτό το γήπεδο καταλαμβάνουν τα μαγαζιά «Τζίτζικας και Μέρμηγκας», που έκαναν σήμα κατατεθέν τους το lay out του παλιού ελληνικού μπακάλικου, το έντυσαν με παλιές διαφημίσεις (η Βουγιουκλάκη που πίνει Φιξ) και αντικείμενα όπως οι ντενεκέδες του ελαιόλαδου.
Στο «Yπερωκεάνειον» στον Πειραιά το λιμάνι του αποχαιρετισμού για τους μετανάστες αποτέλεσε την έμπνευση για ένα ντεκόρ όπου τον τόνο δίνουν διαφημίσεις για την «Ταχυτέρα εξ Ελλάδος και ευθεία δι’ Αμερικήν γραμμή» (ακτοπλοϊκή εννοείται), πολλές από τις πανέμορφες αφίσες προβολής της Ελλάδας από τον ΕΟΤ στη δεκαετία του ’50 αλλά κι ένα ψυγείο-βιτρίνα από την ίδια δεκαετία, που μαζί με το μωσαϊκό στο πάτωμα φτιάχνουν σκηνικό πειστικό και κινηματογραφικό. Στο παμπάλαιο κτίριο που στεγάζει τα «Καραμανλίδικα του Φάνη», ανάμεσα σε βιτρίνες φορτωμένες σαλάμια, παστουρμάδες και σία και με τα σουτζούκια κρεμασμένα πάνω από το κεφάλι σου, νιώθεις σαν σε μπακαλο-ταβερνείο. Μπορεί οι μεζέδες να είναι πιο ψαγμένοι σήμερα, αλλά η αίσθηση είναι πολύ οικεία. Σε άλλο στιλ, διαχρονικά νοσταλγικό, παραπέμπει η «Μπεμπέκα», καθώς στους τοίχους της κρέμονται παιδικές ζωγραφιές και σχολικοί πίνακες.
Εκτός Ελλάδας, στη Little Italy της Νέας Υόρκης κάπου στη δεκαετία του 1950, μας ταξιδεύει το «Cosa Nostra» – τόσο πειστικά που θαρρείς ότι από στιγμή σε στιγμή θα αρχίσουν τα γυρίσματα του «Νονού»! Στο «Luna Rossa» τα κολλαριστά τραπεζομάντιλα και τα τραπέζια με πόδια λιονταριού, η σερβάντα και η γωνιακή βιτρίνα σε κάνουν να νιώθεις ότι είσαι καλεσμένος σε αστικό σπίτι στην Ιταλία των ’60s – ή και στην Αθήνα, αν σκεφτώ το πατρικό μου. Πιο πολυτελής η νοσταλγική εκδοχή του «Τηλέμαχος Athens», με γλυκές μπουαζερί, γωνιές για φίλημα και γιγάντιους καθρέφτες. «Προχώ» αναφορά στην ίδια δεκαετία κάνει η διακόσμηση του «New Taste» στο «New Hotel», όπου οι διάσημοι ντιζάινερ αδερφοί Campana ένωσαν σε ένα τολμηρό κολάζ κομμάτια από τα έπιπλα του ξενοδοχείου που στεγαζόταν άλλοτε στο κτίριο –ξυλόγλυπτες λεπτομέρειες από συρτάρια, πόδια τραπεζιών και πόρτες–, φτιάχνοντας έτσι ένα περιβάλλον που αχνίζει συναίσθημα.
Αυτό που θα μπορούσαμε να καταγράψουμε ως αρχοντικό πνεύμα εποχής εκφράζεται με πάμπολλους διαφορετικούς τρόπους. Ξεκινώντας από το «Tudor Hall», χαιρόμαστε μια ατμόσφαιρα φινετσάτης αριστοκρατικής πολυτέλειας σε χρώματα φωτεινά, έτσι που οι dark πίνακες των ευγενών να υπογραμμίζουν το αποτύπωμα των προηγούμενων αιώνων. Η υπερπαραγωγή του «Zonar’s», τώρα, θυμίζει πανέμορφη μείξη lounge ξενοδοχείου και πριβέ βρετανικού club, με μπουαζερί από ξύλο καρυδιάς στο χρώμα της ανοιχτόχρωμης σοκολάτας και του πούρου, με κασσίτερο και πράσινο μάρμαρο. Το «Noel», ξεκινώντας από μια φάση γαλλικού μπιστρό-μπρασερί που πηγαίνει στις αρχές του 20ού αιώνα ή ακόμη πιο πίσω (μπορντό τοίχοι, λαδί μπάρα και χρυσά διακοσμητικά), επεκτάθηκε στο μαξιμαλιστικό «Μπλε», μια εξτραβαγκάντσα που συνδυάζει αποικιακό στιλ και αύρα φθαρμένης πολυτέλειας κάπου μεταξύ Παρισιού, Αβάνας, Βενετίας και Λισαβόνας.
Προβάλλοντας την αρχοντική νεοκλασική ιδιαιτερότητα των κτιρίων που τα στεγάζουν, το μεν «Balthazar» στήνει σκηνικό με χρυσοποίκιλτα γύψινα στα ταβάνια και μεγαλοπρεπείς πόρτες με ξυλόγλυπτες διακοσμήσεις, το δε «Dalliance House» έχει απλώσει ένα πανέμορφο mix ’n’ match με dandy αύρα και cool πνεύμα, όπου το χαρισματικό παρελθόν υπογραμμίζεται με επιζωγραφισμένες ταπετσαρίες και αρκετά κομμάτια εποχής στην επίπλωση κόντρα σε πιο λιτές διακοσμητικές επιλογές. Στο ρομαντικό σκηνικό του «Chapeau», τέλος, αρκούν λεπτομέρειες όπως οι συστοιχίες των φωτιστικών με old fashioned καπέλα για να δώσουν μια εσάνς μπουντουάρ και νοσταλγικής ατμοσφαιρικότητας.
