Επικοινωνιακό μπουμ, κοινωνική ευαισθησία, οικονομική ανάπτυξη, οικολογικός ακτιβισμός, επιστημονικό ερώτημα, show biz και πολλά άλλα σημαντικά, εκτός από γευστική απόλαυση, είναι το νέο πολυδιάστατο τοπίο που περιβάλλει τη σύγχρονη γαστρονομία. Οι 50 αποχρώσεις του σημερινού νόστιμου φτιάχνουν έναν θαυμαστό καινούργιο –γευστικό– κόσμο.
Αν κάναμε την ίδια ερώτηση πριν από 30 χρόνια, η απάντηση θα ήταν πολύ πιο απλή και θα κινούνταν κάπου μεταξύ της τέχνης της παρασκευής και της απόλαυσης του καλού φαγητού. Γαστρονομία νοούνταν μόνο ό,τι είχε από ένα αστέρι Michelin και πάνω και στα υψηλά της δώματα συναντούσες μόνο γκουρμέ πλουσίους, κορυφαίους σεφ και μια μικρή ομάδα κριτικών γεύσης.
Σήμερα η γαστρονομία είναι παντού! Είναι ένα πολυδιάστατο τοπίο όπου συναντιούνται η κοινωνία, η οικονομία, ο πολιτισμός ή ακόμη και η πολιτική, με κοινό παρανομαστή το φαγητό. Η γαστρονομία έχει πλέον εκδημοκρατιστεί και η δημοφιλία της μετριέται σε εκατομμύρια likes, πετυχαίνοντας έτσι να βρίσκεται στα στόματα όλων. όχι μόνο για να τη φας, αλλά και για να τη συζητήσεις, να τη διερευνήσεις επιστημονικά, να τη σχολιάσεις και να την κριτικάρεις όπως τη ζωγραφική και τον κινηματογράφο, να μελετήσεις την ιστορία της και, φυσικά, να την φωτογραφίσεις.
Αυτήν τη στιγμή αποτελεί ένα πολυσύνθετο φαινόμενο, που απαιτεί νέους τρόπους προσέγγισης για να το κατανοήσουμε και να το βιώσουμε ουσιαστικά. Έχει εξελιχτεί σε έναν από τους πιο καινοτόμους τομείς της ανθρώπινης δημιουργίας, όπου οι εξελίξεις τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα και νέες τάσεις εμφανίζονται συχνά. Τόσο που –όσο παράξενο κι αν φαίνεται– η τέχνη του ευ τρώγειν θα είχε πεθάνει της... πείνας αν ήταν καταδικασμένη να επαναλαμβάνει τα ίδια και τα ίδια. Ενώ τώρα ακμάζει και λάμπει!
Το προφανές είναι ότι η γαστρονομία έχει μετατραπεί σε αυτό το επικοινωνιακό φαινόμενο παγκόσμιας κλίμακας κυρίως λόγω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Στο Instagram υπάρχουν πάνω από 200 εκατ. φωτογραφίες φαγητού. Όταν ένας foodie επισκέπτεται ένα αστεράτο ρεστοράν και ποστάρει τη φωτογραφία μιας εντυπωσιακής σπεσιαλιτέ, γράφοντας παράλληλα και μια προκλητική περιγραφή, όλοι όσοι κάνουν like νιώθουν κάπως ένα «ήμουν κι εγώ εκεί».
Ακριβώς γι’ αυτό έχει πολύ δίκιο ο κορυφαίος Βραζιλιάνος σεφ Alex Atala όταν ισχυρίζεται ότι το πιο σημαντικό μέσο κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι το Instagram ή το Facebook, αλλά το φαγητό! Και όταν αναφερόμαστε στη φυλή των foodies (μερικοί εκ των οποίων είναι και food bloggers), δεν έχουμε στο μυαλό μας τους γκουρμέ παλιότερων εποχών, αλλά έναν λαίμαργο καταναλωτή γευστικής πληροφορίας, έναν πρωταθλητή του foodporn που συχνάζει με την ίδια άνεση και στα κορυφαία εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας, και στα πιο γαμάτα στέκια streetfood.
Ταυτόχρονα η γαστρονομία αποτελεί πλέον ένα τηλεοπτικό σόου με εκατομμύρια φανατικούς οπαδούς, ενώ έχει αναπτύξει κι ένα εντυπωσιακό star system. Από εκεί που το να είσαι μάγειρας παλιότερα ήταν συνώνυμο του «λαδοπόντικα», σήμερα είναι τίτλος τιμής και η δημοφιλία τους –πολλές φορές και η εμφάνισή τους– συγκρίνεται μόνο με αυτήν των ροκ σταρ. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που μου διηγούνταν με πολλή σεμνότητα προσφάτως ο Massimo Bottura. Όταν μαγείρεψε στο Τορίνο ένα δείπνο για κορυφαίες influential προσωπικότητες, ήρθε δίπλα του και τον παρακάλεσε για μια selfie ο πολύς Henry Kissinger!
Είναι σαφές ότι έχουν αλλάξει οι εποχές και οι καλύτεροι σεφ στον κόσμο χρησιμοποιούν πια την τεράστια δημοσιότητά τους για να ευαισθητοποιήσουν τους καλοφαγάδες όλης της Γης –και όχι μόνο– γύρω από μεγάλα κοινωνικά και οικολογικά ζητήματα, αφού η παραγωγή και το μαγείρεμα της τροφής επηρεάζουν την υγεία του πλανήτη και την περιθωριοποίηση μεγάλων ομάδων πληθυσμού. Ο Bottura, το εστιατόριο του οποίου ανακηρύχτηκε για δεύτερη φορά φέτος καλύτερο στον κόσμο, μαγειρεύει με πρώτες ύλες που θεωρούνται (αδίκως) σκουπίδια εξαιρετικά γεύματα για ανθρώπους σε διατροφική ανασφάλεια μέσα από ειδικά projects σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο Αμερικανός κορυφαίος σεφ Dan Barber, πάλι, είναι ένας ακτιβιστής υψηλής γαστρονομίας που θεωρεί τη μείωση των διατροφικών απορριμμάτων ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της δημιουργικής γαστρονομίας και στηρίζει την καινοτόμο αξιοποίηση αυτών που κατά κόρον πετιούνται ακόμη στις κουζίνες. Ο ίδιος, δε, συνεργάζεται με ειδικούς επιστήμονες κι ερευνητές για τη δημιουργία νοστιμότερων ποικιλιών σιτηρών, λαχανικών και φρούτων, δείχνοντας έτσι το δρόμο για τη στενή συνεργασία διαφόρων επιστημών με τη γαστρονομία.
Το θέμα που μόλις ανοίξαμε είναι, όπως καταλαβαίνετε, τεράστιο και θα συνεχίσουμε την ενασχόλησή μας με αυτό σε επόμενα κείμενα.
