Μια βόλτα στους διαδρόμους του Chelsea Market, που συμπληρώνει φέτος 25 χρόνια λειτουργίας, είναι, σε ένα βαθμό, μια βόλτα στη βιομηχανική ιστορία της Νέας Υόρκης. Σε ένα τεράστιο κτήριο στην άκρη μιας γειτονιάς που έχει την τελευταία δεκαετία μετατραπεί σε στοίβες από καλοβαλμένα lofts για tech entrepreneurs, μια ασύνδετη αλληλουχία από χοντρά ξύλινα πατώματα, τσακισμένα βιομηχανικά δάπεδα και μωσαϊκά κατάστικτα με μπρούτζινες κηλίδες και μονογράμματα, διακλαδώνεται ανάμεσα σε τουβλόχτιστους τοίχους στηριγμένους από χοντρά μεταλλικά δοκάρια, που κάτω από τη φρέσκια τους μπογιά κρύβουν την πατίνα μιας εποχής όπου το Chelsea ήταν ακόμη η ΒΙ.ΠΕ. του Μανχάταν.
Μια αυτοκρατορία γεννιέται
Από το 1890 στέκουν εκεί αυτά τα δοκάρια, κοντά ενάμιση αιώνα πίσω, τότε που οκτώ μεγάλοι φούρνοι του ανατολικού Μανχάταν ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ιδρύσουν την μπισκοτοβιομηχανία New York Biscuit Company. Ήταν μια απαραίτητη κίνηση, ώστε οι φουρνάρηδες της Νέας Υόρκης να μπορέσουν να ανταγωνιστούν ένα αντίστοιχο κονσόρτσιουμ στο Σικάγο, διεκδικώντας κυριαρχία σε όλες τις ΗΠΑ. Η λυσσαλέα διαμάχη ανάμεσα στα δυο θηρία θα ήταν ικανή να λυγίσει και τις δύο εταιρείες, αν ο καπιταλισμός δεν έδειχνε τη μόνη ασφαλή διέξοδο από τον ανταγωνισμό: τη συνένωση σε κάτι ακόμη μεγαλύτερο για τη γέννηση της National Biscuit Company – άλλως γνωστή ως NABISCO – το 1898.
Με έδρα της ακριβώς αυτό το κτήριο στο Chelsea, η NABISCO έγραψε τα αρχικά της στην Ιστορία της αμερικανικής βιομηχανίας καταφέρνοντας να μονοπωλήσει την παραγωγή μπισκότων στις μισές ΗΠΑ, στρογγυλοκάθισε στη διεθνή ποπ κουλτούρα εφευρίσκοντας τα Oreo το 1912, και μέσα σε λίγα χρόνια επέκτεινε την αυτοκρατορία της σε ένα ακόμη γειτονικό οικοδομικό τετράγωνο, συνεχώς αναδιαμορφώνοντας τις εγκαταστάσεις της με βάση τις ανάγκες της παραγωγής – το 1930, μάλιστα, μια ειδική σιδηροδρομική γραμμή κατασκευάστηκε κατά μήκος του εργοστασίου, ώστε να παραδίδονται και να παραλαμβάνονται φορτία ακριβώς εκεί κι από εκεί που έπρεπε.
Στα μέσα του περασμένου αιώνα, με την ανάπτυξη των φορτηγών ως πιο ευέλικτη και οικονομική εναλλακτική απέναντι στα τρένα, οι φούρνοι της NABISCO έσβησαν και η παραγωγή μεταφέρθηκε στην άλλη πλευρά του East River, στο New Jersey, όπου οι χαμηλότερες τιμές γης θα επέτρεπαν στην εταιρεία να επεκταθεί ακόμη περισσότερο. Οι τεράστιες εγκαταστάσεις της μπισκοτοβιομηχανίας, όπως και η ευρύτερη περιοχή, παραδόθηκαν στην κακοφημία της γειτονικής Meatpacking District για περίπου τέσσερις δεκαετίες, με βιομηχανίες φτηνών ρούχων να γεμίζουν τα κτήρια τη μέρα και εγκληματικές φιγούρες να λυμαίνονται τους δρόμους τη νύχτα.
Μια έξυπνη επένδυση
Όμως, η σκοτεινή περίοδος της γειτονιάς δεν κράτησε πολύ. Το παλιό αρχηγείο των Oreo υποθηκεύτηκε, ρευστοποιήθηκε κι εξαγοράστηκε και, χάρη στο όραμα του δραστήριου επενδυτή Irwin Cohen, μεταμορφώθηκε στον φάρο που θα έλουζε όλο το Chelsea με ένα φως αναγέννησης. "Όταν ήρθα εδώ, η ιστορία του κτηρίου ήταν ότι τρεις άνθρωποι είχαν δολοφονηθεί στο υπόγειο, ενώ στους δρόμους κυκλοφορούσαν ιερόδουλες 24 ώρες το 24ωρο", έλεγε σε μια συνέντευξή του o Cohen. "Ο στόχος μου λοιπόν ήταν ένα 8χρονο παιδί να μπορεί να έρθει εδώ με τη δημόσια συγκοινωνία, να πάρει τα ψώνια και να τα πάει στο σπίτι και οι γονείς του να νιώθουν ασφαλείς".
Με αυτό ακριβώς το όραμα, ο Irwin Cohen αγόρασε το κτήριο έναντι $10 εκατομμυρίων το 1990 και εγκαινίασε το πρώτο food hall της Νέας Υόρκης το 1997. Μικρότερα ή μεγαλύτερα ονόματα της ανεξάρτητης καλοφαγικής σκηνής του δυτικού Μανχάταν βρήκαν εδώ τη στέγη τους συνθέτοντας έναν εναλλακτικό πόλο έλξης για τουρίστες και νεοϋορκέζους με περιπετειώδη ουρανίσκο, και βοηθώντας το δυτικό Chelsea να καλλιεργήσει την εικόνα μιας εναλλακτικής γειτονιάς έτοιμης να μετατραπεί στην παιδική χαρά των hip στελεχών της αναδυόμενης ψηφιακής βιομηχανίας.
Όχι τυχαία, την περιοχή επέλεξαν μερικοί από τους δυναμικότερους εκπροσώπους της άνθισης των διαδικτυακών υπηρεσιών για να στήσουν τα γραφεία τους, με αιχμή του δόρατος τη Google. Έχοντας ήδη μεταφέρει το East Coast αρχηγείο της στο ακριβώς διπλανό οικοδομικό τετράγωνο, στήνοντας μια πολυόροφη έκταση γραφείων και εγκαταστάσεων, κι έχοντας περάσει χρόνια ως ένοικος των πάνω ορόφων του Chelseah Market, το 2005 αποφάσισε να αγοράσει ολόκληρο το κτήριο, αποκτώντας μεταξύ άλλων και τους χώρους που οι υπάλληλοί της επισκέπτονταν στο lunch break τους. Ο Irwin Cohen εισέπραξε για αυτήν την αγοραπωλησία κάτι περισσότερο από $2,8 δισεκατομμύρια, σφραγίζοντας το μεγαλύτερο deal στην ιστορία του νεοϋορκέζικου real estate μέχρι τότε.
Η σύγχρονη εποχή
Με το επιχειρηματικό μοντέλο των food halls να έχει τα τελευταία χρόνια εξαπλωθεί τόσο ώστε, προ κορονοϊού τουλάχιστον, η ζήτηση κατάλληλων ακινήτων να αγγίζει το 30% ετησίως, το concept που θέλει καντίνες, εστιατόρια και μαγαζιά, μανάβικα, κρεοπωλεία και καλοβαλμένα φαγάδικα να συνυπάρχουν το ένα δίπλα στο άλλο, θεωρείται διεθνώς ένα από τα πιο hip πράγματα που μπορούν να συμβούν σε μια γειτονιά – και ανυπομονούμε να το δούμε στην πράξη, τόσο στην επερχόμενη Αγορά Μοδιάνο της Θεσσαλονίκης, όσο και στη θρυλούμενη αναμόρφωση της στοάς Αρσακείου στην Αθήνα.
Κι αν πατρόν των ανάλογων προσπαθειών αποτελεί σήμερα το Eataly του Νατάλε Φαρινέτι, που ξεκίνησε από ένα παλιό εργοστάσιο βερμούτ στο Τορίνο, για να μετρά σήμερα περισσότερα από 50 locations σε 16 χώρες, το Chelsea Market παραμένει σημείο αναφοράς, με 25 χρόνια ιστορίας πάνω του.
Στα χρόνια αυτά, η αγορά έχει γνωρίσει πιο λαμπερές μέρες, με celebrity chefs της Αμερικής, όπως οι Mario Batali και Mashaharu Morimoto να έχουν κρεμάσει τα ονόματά τους στις μαρκίζες της κατά καιρούς. Σήμερα όμως, ελεύθερη από την αποπροσανατολιστική λάμψη των μεγάλων brand names, φέρνει στο προσκήνιο μια αυθεντικά σύγχρονη νεοϋορκέζικη καλοφαγική εμπειρία, με μερικούς από τους πιο αγαπητούς εκπροσώπους της νοστιμιάς της, να απλώνουν εδώ τη γεύση τους ο ένας δίπλα στον άλλο.
Το "The Lobster Place", για παράδειγμα, που σερβίρει ολόφρεσκους αστακούς και λαχταριστά lobster rolls στις χαμηλές τιμές που εξασφαλίζει η εγγύτητα της Νέας Υόρκης στο αστακοπαραγωγικό Maine, έχει δει το "Cull & Pistol Oyster Bar" του να τρυπώνει στις προτάσεις του οδηγού Michelin, spots όπως το ταϊλανδέζικο – αστέρι του Queens, "Ayada", φέρνουν φαβορί των προαστίων στην καρδιά του Μανχάταν, ενώ το "Very Fresh Noodles" όνομα και πράγμα, μαζεύει ουρές νεαρών θαμώνων στους πάγκους του, να χαζέψουν το υπερθέαμα των χειροποίητων noodles να απλώνονται, να τινάζονται και να κόβονται επί τόπου, πριν βράσουν και καρυκευτούν για να καταβροχθίσουν αυθωρί.
"Κανείς δεν χρειάζεται να έρθει εδώ, είμαστε στην άκρη της γειτονιάς και το αμέσως επόμενο πράγμα που βλέπεις μετά από εμάς, είναι το New Jersey", έλεγε σε μια άλλη συνέντευξη ο Irwin Cohen, μιλώντας για την επιτυχία της αγοράς του. "Κι όμως έρχονται. Γιατί; Γιατί έχουμε συγκεντρώσει οικογενειακές επιχειρήσεις εξαιρετικές σε αυτό που κάνουν: έχουμε μεγάλα ονόματα, αλλά όχι μεγάλες αλυσίδες. Κι έτσι, αν θέλεις για παράδειγμα να πάρεις εκείνη την ιδιαίτερη τούρτα που φτιάχνει το "Ruthie’s Cheesecake”, ακριβώς όταν βγαίνει από το φούρνο, μόνο εδώ θα τη βρεις. Και εννοείται ότι δεν θα βρεις ψωμί όπως του "Amy’s Bread” στο σούπερ μάρκετ. Η συγκέντρωση τόσων πολλών ανθρώπων σε ένα μέρος, που ο καθένας φτιάχνει κάτι πάρα πολύ ιδιαίτερο, λέει στον κόσμο ότι εδώ θα βρεις το καλύτερο φαγητό στο Μανχάταν. Γι’ αυτό έρχεται ο κόσμος εδώ".
Κι αν η υπερπληθώρα νοστιμιάς σας κάτσει βαριά, μην ανησυχείτε: ένα από τα μόλις 6 στον πλανήτη (και μόλις 3 στις ΗΠΑ) super premium καταστήματα της Starbucks, το πολυτελές και ατμοσφαιρικό Starbucks Reserve Roastery, βρίσκεται ακριβώς απέναντι. Καθόλου τυχαία, προφανώς.
