Ένα έργο για ένα θέμα που κάνει πολλούς ιστορικούς να σηκώνουν τα χέρια ψηλά είναι το «Για την Ελένη» του Μάνου Καρατζογιάννη, καθώς «ανασταίνει» για πρώτη φορά στο θέατρο την τραγική ιστορία της μεγάλης ηθοποιού του Μεσοπολέμου Ελένης Παπαδάκη, την οποία ζωντανεύει στη σκηνή η Μαρία Κίτσου.
Ιέρεια του θεάτρου και θύμα του Εμφυλίου, η Ελένη Παπαδάκη εκτελέστηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1944, σε ηλικία 41 ετών. Ποιος δολοφόνησε την κορυφαία ερμηνεύτρια και τραγωδό; Η Εθνική Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ ή, όπως έμμεσα το έθετε στο επικήδειο σημείωμα που έγραψε για την Παπαδάκη ο σκηνοθέτης Αλέξης Σολωμός, «η αρρώστια μιας εποχής και η παραφροσύνη μιας φυλής»; Όλα συνέβησαν μέσα στο ταραγμένο κλίμα των Δεκεμβριανών, κατόπιν μιας πολυετούς σκευωρίας εναντίον της που εμπλέκει πολλά γνωστά πρόσωπα του κομουνιστικού κόμματος αλλά και του καλλιτεχνικού κόσμου.
Η Παπαδάκη κατηγορήθηκε για «οριζόντιο δωσιλογισμό» στα χρόνια της Κατοχής, διαγράφηκε από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών και συκοφαντήθηκε ως ερωμένη του δωσίλογου πρωθυπουργού Ιωάννη Ράλλη. Η γυναίκα που συγκλόνιζε το κοινό ερμηνεύοντας την Κλυταιμνήστρα, τη Δυσδαιμόνα, τη βασίλισσα Ελισάβετ και την Εκάβη βρήκε το θάνατο σε ένα λάκκο των Διυλιστηρίων της Ούλεν στο Γαλάτσι, με το πτώμα της να κείτεται εκεί κακοποιημένο για τουλάχιστον ένα μήνα μετά τη θανάτωσή της. Τι κι αν ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης καταδίκασε την εκτέλεσή της; Το βέβαιο είναι πως η Παπαδάκη διέγραψε «μια φωτεινή πορεία με απροσδόκητο τέλος», όπως είναι και ο τίτλος του βιβλίου του Π. Μαρσάν (εκδ. Καστανιώτη, 2001).
«Ίσως η παραφροσύνη του καιρού της γίνει το μέσο για να αρθρωθεί ολοκάθαρα το σημερινό αίτημα: μόνο μέσα από το σεβασμό στην προσωπική ιστορία του άλλου και όχι από συνήθη επαναστατικά τσιτάτα ενδέχεται να έρθει η δημοκρατία που όλοι ονειρευόμαστε». Έτσι αποφαίνεται ο ηθοποιός, σκηνοθέτης κι ερευνητής Μ. Καρατζογιάννης και ακριβώς αυτό επιδιώκει με το έργο του «Για την Ελένη» (εκδ. Σόκολη), το οποίο βασίζεται τόσο στο περίφημο μυθιστόρημα του Μ. Ελευθερίου «Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές» (εκδ. Μεταίχμιο, 2006) όσο και σε υλικό αρχείου. Πρωτοπαρουσιάστηκε στο πλαίσιο του θεματικού φεστιβάλ της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου για τον Εμφύλιο και τώρα επιστρέφει με τη –διακεκριμένη με το Βραβείο «Μελίνα Μερκούρη»– Μ. Κίτσου ως Ελένη Παπαδάκη και τον Σπ. Κυριαζόπουλο στο βωβό ρόλο του εκτελεστή της.
Το «Για την Ελένη» ανεβαίνει στο Θέατρο Tempus Verum - Εν Αθήναις. Κερδίστε προσκλήσεις για τις 12/10 στο www.athinorama.gr.
Περισσότερες πληροφορίες
Για την Ελένη
Η ηθοποιός Ελένη Παπαδάκη, που εκτελέστηκε από την πολιτοφυλακή στα Δεκεμβριανά, επιστρέφει για να αφηγηθεί το «εμφύλιο κύτταρο του θεάτρου, του τόπου, του καιρού της».