GesamtAtelier: Γνωρίσαμε και σας συστήνουμε το εμπνευσμένο ντουέτο της performance art

Ποιοι είσαστε;
Είμαστε ένα ντουέτο GesamtAtelier του οποίου κάθε πόλος έχει το δικό του χαρακτήρα, υπόβαθρο, ικανότητες και γνώσεις αλλά πλέον όταν πρόκειται για την καλλιτεχνική μας δημιουργία, αλληλοσυμπληρωνόμαστε τόσο, που σπάνια λειτουργούμε εντελώς ανεξάρτητα. Πρόσφατα, μάλιστα, οι φοιτητές μας μάς αποκάλυψαν πως μας έδωσαν τα παρατσούκλια "Μετάξι” και "Νεφρίτης”. Αρκετά ακριβή θα λέγαμε, αλλά ας τα πάμε από την αρχή. 
Ποιες είναι οι σπουδές που έχετε κάνει;
Αν και οι δύο σπουδάσαμε στην Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου με ένα μόνο χρόνο διαφορά, έμελλε να γνωριστούμε χρόνια μετά. Ο Αργύρης ταξίδεψε στο Σικάγο όπου σπούδασε Καλές Τέχνες στο School of the Art Institute με επίκεντρο τη γλυπτική και την performance art και εργάστηκε ως σχεδιαστής εκθέσεων και καθηγητής τέχνης, σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής. Η Κυριακή παράλληλα φοίτησε στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και το πάθος της αυτό την οδήγησε στη Γερμανία όπου συνεργάστηκε ως χορεύτρια µε την οµάδα Sasha Waltz & Guests. Αυτό το κοινό στοιχείο του διατομεακού δημιουργού, ώθησε και τους δύο πόλους στο σημείο συνάντησής τους: το MFA in Spatial Performance and Design του Architectural Association Interprofessional Studio. Τότε ίδρυσαμε το GesamtAtelier και έκτοτε πορευόμαστε μαζί. Όπως όλα τα δημιουργικά ζευγάρια, αφιερώνουμε και κάποιο χρόνο στον εαυτό μας, καθώς όταν πρόκειται για έργα ή θέσεις εργασίας προσωπικού ενδιαφέροντος, δουλεύουμε χωριστά. Η Κυριακή Νασιούλα εργάζεται ως ενδυματολόγος και σκηνογράφος σε παραστάσεις θεάτρου και χορού, καθώς επίσης ως υπεύθυνη παραγωγής στο Athens Open Air FIlm Festival και στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηµατογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεµιέρας. Ο Αργύρης Αγγελής ασχολείται ως ελεύθερος επαγγελματίας με το σχεδιασµό πολυµορφικών κουστουµιών και σκηνικών, την αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων και τη γραφιστική. Και οι δύο έχουμε εργαστεί ως λέκτορες σε πανεπιστήμια στο Λονδίνο και τα τελευταία τρία χρόνια διδάσκουμε ως ντουέτο στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Architectural Association Interprofessional Studio.

Ποια είναι η επαγγελματική πορεία που έχετε διαγράψει μέχρι σήμερα;
Το GesamtAtelier, μαζί με συνεργάτες, έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει παραστάσεις, εκθέσεις, εγκαταστάσεις και εργαστήρια στο Ηνωµένο Βασίλειο (Whitechapel Gallery, Truman Brewery, Watermans Arts Centre, Michaelis Theatre Roehampton University, UK Young Artists National Festival, Architectural Association), στην Αυστρία (Αrchitecture Centre Vienna ΜQ), στην Πολωνία (4th Biennial of Interior Design Krakow) και στην Κύπρο (1st Larnaca Biennial). Το 2018 δείξαμε για πρώτη φορά τη δουλειά μας στην Ελλάδα στο Φεστιβάλ "Spatial Performance" το οποίο επιµελήθηκαμε σε συµπαραγωγή µε το Architectural Association Interprofessional Studio, London. Το 2021 λάβαμε επιχορήγηση από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού για τη δημιουργία του "Loom", μια παραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Βρισκόμαστε επίσης στα τελικά στάδια δημοσίευσης ενός έργου επαυξημένης πραγματικότητας υπό την  αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του ΥΠΠΟΑ, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης. 

Πώς προέκυψε η ιδέα της παράσταση που θα δούμε στο Μέγαρο Μουσικής στις 3-12 Φεβρουαρίου και ποιο είναι το θέμα;
Όλα ξεκίνησαν με μια φωτογραφία από ένα προηγούμενο έργο μας και μια συζήτηση για το πώς μπλέχτηκαν τα νήματα της ζωής μας. Η Κυριακή τότε έγνεθε τα νέα της όνειρα. Ο Αργύρης ήταν ακόμα μπουρδουκλωμένος στα ξέφτια από περασμένες πληγές. Τα στημόνια και τα συμπαγή στοιχεία της δομής ενός αργαλειού μάς θύμισαν το πεπρωμένο, τις σταθερές που ορίζουν οι πολιτιστικές δομές, μέσα στις οποίες κάθε άτομο καλείται να περάσει το υφάδι του. Αντιληφθήκαμε την ισχύ απρόσμενων γεγονότων και την ανεξέλεγκτη πολυπλοκότητα του κουβαριού των ανθρωπίνων ζωών με διαφορετικά χρώματα, υλικά, υφές, πάχη, χαρακτήρα. Όπως γύρω απ’ τον αργαλειό -στο αργαστήρι- μαζεύονται γυναίκες για να μοιραστούν τις ασχολίες τους, έτσι και η δημιουργική διαδικασία του GesamtAtelier αποτελεί ένα εργαστήρι όπου καλλιτέχνες συναντιούνται δημιουργώντας μια κοινότητα, πολλές φορές προσκαλώντας και τη συμβολή του κοινού. Παράλληλα με τη συλλογική βιογραφία, συντεθειμένη από τα βιώματα της κοινότητας αυτής των καλλιτεχνών και του κοινού, το έργο προκύπτει και από τη σύμπλεξη των διαφόρων καλλιτεχνικών μέσων. Τα "απλά και καθημερινά", οι ευαίσθητες αυτές χορδές μας, άρχισαν να εμφανίζουν κοινά σημεία όχι μόνο μεταξύ των συντελεστών αλλά και με το πλήθος αναφορών της θεωρητικής μας έρευνας. Είχαμε πλέον πλήρη επίγνωση πως τα βιώματα αυτά είτε ανώνυμα (μαρτυρίες συντελεστών), είτε επώνυμα (χαρακτήρες από την λογοτεχνία), είναι πανανθρώπινα. 
Μύθοι, δημοτικά τραγούδια, λαογραφικές μελέτες υφαντών από διάφορες περιοχές του ελληνικού γεωγραφικού χώρου, ζητήματα που προκύπτουν από την ίδια την υφαντική διαδικασία, αποτέλεσαν πρώτη ύλη. Συνειδητά, ως πηγή έμπνευσης επιλέξαμε την πολιτιστική δραστηριότητα που βρισκόταν σε χρονική παραλληλία με τη διαμόρφωση του ελληνικού κράτους. Μια κομβική στιγμή στην ιστορία ενός έθνους σε διαδικασία επαναπροσδιορισμού της σύγχρονης ταυτότητάς του. Εκλαμβάνουμε το έργο ως μια μικρογραφία της ζωής. Πρόκειται για την αίσθηση του να είσαι μέρος ενός μεγάλου αργαλειού που μερόνυχτα υφαίνει, ενώ παράλληλα κάθε άτομο γνέθει το νήμα της ζωής του. Βιώνοντας όσα διαδραματίζονται στο αργαστήρι του "Loom", ελπίζουμε το κοινό να διακρίνει τις άκρες από κλωστές που οδηγούν σε δικούς του κόμπους, μέσα στο περίτεχνο υφαντό.

Στις παραστάσεις σας υπάρχει ένας συνδυασμός τεχνών;
Ορίζουμε τη δουλειά μας ως διαμεσική και διεπιστημονική. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπακούει σε διακρίσεις ανάμεσα σε τομείς, μέσα και είδη τέχνης, αλλά αντίθετα στοχεύει στη διάλυση των ορίων αυτών, δημιουργώντας έργα στα οποία τα διάφορα δημιουργικά μέσα έχουν μια πηγαία, ουσιαστική και αδιάσπαστη σύνθεση μεταξύ τους. Ο Αργύρης αστειευόμενος όταν θέλει να εξηγήσει το ποιοι είμαστε ως δημιουργοί, δίνει τον εξής παραλληλισμό: αν τα είδη, τα μέσα και οι τομείς αποτελούν την ετερονορμαλιτέ των Τεχνών, εμείς δηλώνουμε queers. Η κατηγοριοποίηση της δουλειάς μας κάτω από ένα τίτλο, θα ήταν διαβρωτική για την ίδια την φύση της και τον τρόπο δημιουργίας της. 

Με ποιο τρόπο ξεκινάτε να δουλεύετε πάνω σε μια ιδέα;
Συνήθως την έναρξη δίνουν συναντήσεις μακράς διάρκειας μεταξύ μας για ανταλλαγή ιδεών, όπου συζητάμε τις ευαισθησίες και σημεία εκκίνησης του έργου, όπως περιγράψαμε και πιο πριν για το "Loom". Προχωράμε σε θεωρητική, ιστορική και εννοιολογική έρευνα για αναφορές, παραδείγματα και πηγές έμπνευσης. Με βάση τις προθέσεις, το όραμα και τη φύση του έργου καθορίζουμε ποια μέσα θα εμπλέξουμε και αναλόγως καλούμε συνεργάτες για να συμβάλουν στη δημιουργία. Συνήθως το μείγμα αποτελείται από την αρχιτεκτονική, τις εικαστικές τέχνες, το σύγχρονο χορό, την performance art, τη σύνθεση ήχου, βίντεο και την εμπλοκή του κοινού, την οποία αντιλαμβανόμαστε ως ένα ακόμα συνθετικό στοιχείο των έργων μας. Ακολουθεί μια σειρά από πειραματισμούς, εργαστήρια και έρευνα μεθόδων αυτοσχεδιασμού κατά τη διάρκεια των οποίων οι διάφοροι συντελεστές συνεργάζονται στο πλάσιμο κατασκευών, κινητικού υλικού, βίντεο, ηχητικών συνθέσεων, κουστουμιών κτλ. Η δυναμική της ομάδας είναι ευμετάβλητη ούτως ώστε κάθε συνεργάτης, ο οποίος είναι ειδικός στον τομέα του, να νιώθει ευπρόσδεκτος να προσφέρει την υποστήριξη και τη συμβολή του με δημιουργική ελευθερία. Σταδιακά, το έργο παίρνει την ολοκληρωμένη μορφή του και τότε προχωράμε σε μια σειρά προβών οι οποίες λαμβάνουν χώρα συγχρόνως με την παραγωγή των διαφόρων μέσων στη τελική τους εκδοχή. Η στιγμή όταν όλα τα νήματα έχουν πλέον πλεχτεί είναι πάντα αποκαλυπτική, προκαλεί ενθουσιασμό και ένα αίσθημα εκπλήρωσης καθώς μπορούμε να βιώσουμε το έργο σε όλη του την πολλαπλότητα. 
Εν τέλει, κανένα μέσο δεν θέλουμε να έχει υποστηρικτικό ρόλο για ένα έργο, και αντίστοιχα κανένα μέσο δεν πρέπει να κλέβει την παράσταση από τα υπόλοιπα. Το καθένα πρέπει να στέκει αγέρωχο ενώ παράλληλα να μοιράζεται τα φώτα του προβολέα με τους παρτενέρ του. Αυτό είναι εξαιρετικά περίπλοκο και απαιτεί συνεργάτες που είναι ευπροσάρμοστοι, ευέλικτοι και μπορούν ταυτόχρονα να σκέφτονται σε πολλαπλά επίπεδα, ο συλλογισμός και το σώμα τους να κινείται σε ένα ευρύ δίκτυο συσχετισμών. Ο λόγος είναι πως στοχεύουμε στην πραγματική επικοινωνία και αλληλοτροφοδότητση των μέσων με στόχο τη δημιουργία υβριδίων μεταξύ τους. Η παραμικρή αλλαγή, η κάθε στιγμούλα δημιουργίας μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτή αντίδραση που να διαπεράσει ολόκληρο το έργο και την εξέλιξή του του, ποτε θετικά και πότε όχι. Οπότε πρέπει να βρισκόμαστε συνεχώς σε πλήρη εγρήγορση κατά τη διάρκεια της σύνθεσης, σε μια λεπτή ισορροπία συγκέντρωσης και διάσπασης. Η προσέγγισή μας αυτή βέβαια απορρέει από μια ιστορική συνέχεια που ξεκινά (πιο επίσημα) ήδη από το 19o αιώνα και τον Ρίχαρντ Βάγκνερ που εγκαθίδρυσε τον όρο "gesamtkunstwerk” ("ολικό έργο τέχνης”), τον οποίο αργότερα εξέλιξε σε πολύ μεγάλο βαθμό η σχολή του Bauhaus. 

Από εκεί εμπνευστήκατε το όνομα της ομάδας;
Απ’ εκεί πήρε μέρος της έμπνευσής του το όνομα της ομάδας μας GesamtAtelier. Η θεωρία και πρακτική αυτή εξελίχθηκε στον 20ό αιώνα με το Art Nouveau, το μοντερνισμό, τον ντανταϊσμό, το μεταμοντέρνο και στις μέρες μας έχει πάρει αρκετή έκταση στο εξωτερικό. Βεβαίως, επειδή αυτό σπουδάσαμε και διδάσκουμε, έχουμε αποκτήσει κριτική ματιά επ’ αυτού. Στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, πολλές φορές γίνεται κατάχρηση των όρων πολυμεσικό, διαμεσικό, διαδραστικό, εμπλοκή του κοινού κτλ. Πρόκειται για μια προσέγγιση που ακόμα έχει πολύ δρόμο για να χτίσει κοινό και να χαίρει της υποστήριξης πολιτιστικών φορέων. Γι’ αυτό και ευχαριστούμε θερμά το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για την εμπιστοσύνη και τη συνεργασία μας και το ΥΠΠΟΑ για την υποστήριξη και ευχόμαστε την περαιτέρω ανθοφορία των πρωτοβουλιών μας.