Θα το έχετε καταλάβει, το ταξίδι μας έχει λείψει και ευτυχώς το backup των αναμνήσεών μας κάνει καλή δουλειά. Μετά την εξαιρετική δημοφιλία του challenge για να βρούμε το ομορφότερο χωριό της Ηπείρου, ταξιδεύουμε νοητά στα βουνά και τις λίμνες της Μακεδονίας, ανάμεσα σε επιβλητικά αρχοντικά και ελατοσκέπαστες πλαγιές. Η αναζήτηση του ομορφότερου χωριού είναι περισσότερο μια αφορμή για να σχεδιάσουμε ταξίδια γι αυτό και διατρέχουμε τους νομούς και κάνουμε στάσεις σε μικρά διαμαντάκια πέρα από τα διάσημα για την αίγλη και την αρχιτεκτονική τους χωριά που είναι οι αδιαμφισβήτητοι νικητές (λέγε με Νυμφαίο). Χωριά μπαλκόνια με απέραντη θέα, ψαροχώρια δίπλα στις λίμνες, παραδοσιακά χωριουδάκια με παλιά καπνομάγαζα και μακεδονίτικα αρχοντικά, ανεπτυγμένα τουριστικά κέντρα με χιονοδρομικά - μαγνήτες, χωριά σταματημένα στο χρόνο που έχουν εμπνεύσει σκηνοθέτες ταινιών εποχής, θύλακες παραδοσιακών εθίμων και γιορτών, μας περιμένουν να τα συνδυάσουμε με την πρώτη ευκαιρία αφού η Μακεδονία, με το ολοένα και καλύτερο οδικό της δίκτυο, προσφέρεται για road trips όλες τις εποχές του χρόνου.
Ψηφίστε κι εσείς το δικό σας αγαπημένο χωριό στο διαγωνισμό που τρέχει στη σελίδα μας στο facebook μέχρι την Παρασκευή 5/2 και μπείτε στην κλήρωση για μια διπλή διανυκτέρευση για δύο άτομα στον ξενώνα Αγκωνάρι στο Σκλήθρο.
Λιτόχωρο
Συνδυάζοντας βουνό και θάλασσα, αποτελεί ιδανική βάση για εκδρομές στον Όλυμπο εξού και είναι από τα πιο τουριστικά ανεπτυγμένα χωριά της Μακεδονίας. Το Λιτόχωρο χωρίζεται σε δύο οικισμούς, με το νέο να απλώνεται γύρω από τον παλιό: σπίτια με αυθεντική μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, δίπατα, με ξύλινες αυλόπορτες αλλά και αρκετά νεοκλασικά, λιθόστρωτα σοκάκια, πέτρινες βρύσες, μικρές πλατείες κι εκκλησίες συνθέτουν την εικόνα και των δύο οικισμών. Ιδιαίτερα όμορφη είναι η γειτονιά των ναυτικών (ή Τσίντζα το Μπαΐρι), όπου βρίσκονται τα περισσότερα νεοκλασικά καπετανόσπιτα.
Κλασικά σημεία συνάντησης είναι η πλατεία γύρω από το ναό του Αγίου Δημητρίου και η πλατεία του Πλατάνου στον παλιό οικισμό. Ο Εθνικός Δρυμός Ολύμπου καλύπτει την ανατολική πλευρά του βουνού και είναι χαρακτηρισμένος ως μνημείο της UNESCO, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση τον έχει συμπεριλάβει στις «Σημαντικές για την Ορνιθοπανίδα Περιοχές της Ευρωπαϊκής Κοινότητας». Υπάρχουν πολλές οριοθετημένες ορειβατικές διαδρομές, μικρής ή μεγάλης διάρκειας και με διάφορους βαθμούς δυσκολίας, αλλά και καταφύγια εξοπλισμένα για φιλοξενία. Στο επάνω μέρος του Λιτόχωρου, στην περιοχή Μύλοι, βρίσκεται μία από τις εισόδους του εθνικού δρυμού. Από εκεί ξεκινάει και το διεθνές μονοπάτι Ε4, το οποίο διασχίζει το εντυπωσιακό φαράγγι του Ενιπέα, το μήκος του οποίου ξεπερνά τα 10 χλμ. Ένα καλό και ασφαλές μονοπάτι, με επαρκή σήμανση, διασχίζει το φαράγγι και καταλήγει στη θέση Πριόνια (έπειτα από πεζοπορία 5 ωρών), σε υψόμετρο 1.100 μ. Ο ποταμός Ενιπέας με τα γαλαζοπράσινα νερά, οι ξύλινες γέφυρες, η άγρια πυκνή φύση, οι ρεματιές, οι λιμνούλες και τα ρυάκια χαρίζουν μοναδικές εικόνες.
Παλιός Παντελεήμονας
Ένα από τα ομορφότερα «μπαλκόνια» της Πιερίας και διατηρητέος οικισμός, ο Παλιός Παντελεήμονας έχει μετατραπεί σε τουριστικό πόλο έλξης για ολόκληρο το νομό. Σκαρφαλωμένος στις πλαγιές του Ολύμπου, χαρίζει απίστευτη θέα στον Θερμαϊκό και στις ακτές της Πιερίας. Η κεντρική πλατεία με τα πλατάνια, την παλιά εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα και το παλιό σχολείο είναι το σημείο όπου συγκεντρώνεται ο περισσότερος κόσμος για να απολαύσει τη θέα και να γευματίσει στις πολλές παραδοσιακές ταβέρνες. Όμορφα καταστήματα με σουβενίρ, είδη λαϊκής τέχνης, διακοσμητικά, δώρα και κοσμήματα υπάρχουν διάσπαρτα στα καλντερίμια του, ενώ εγκαταλειμμένα σπίτια ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής και αρχοντικά αναπαλαιώνονται συνεχώς και μετατρέπονται σε κατοικίες αλλά και ξενώνες. Ήδη το χωριό διαθέτει αξιόλογη ξενοδοχειακή υποδομή και καταφέρνει να προσελκύει επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, αφού το χειμώνα είναι ιδιαίτερα γοητευτικό, ενώ το καλοκαίρι προσφέρει δροσιά και απέχει μόνο λίγα χιλιόμετρα από την παραλία του Νέου Παντελεήμονα και τις άλλες ακτές στα νότια του νομού. Το πυκνό –γεμάτο καστανιές και οξιές– δάσος που αγκαλιάζει τον Παλαιό Παντελεήμονα είναι ιδανικό για πεζοπορίες και διαδρομές με ποδήλατα βουνού αλλά και 4x4.
Ελατοχώρι
Ένα χωριό-έκπληξη, σκαρφαλωμένο στα 1000 μ. υψόμετρο, το Ελατοχώρι αγναντεύει τον Όλυμπο, διαλαλεί τις φυσικές του ομορφιές και βιώνει με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο την ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού της χώρας. Όμορφα mountain resorts, γοητευτικοί ξενώνες, ταβέρνες κι ένα μικρό χιονοδρομικό κέντρο αναβαθμίζουν έναν, έτσι κι αλλιώς, εντυπωσιακό φυσιολατρικό προορισμό. Σε αντίθεση με το «άπιαστο όνειρο» του Ολύμπου, τα Πιέρια, η νοητή του συνέχεια δηλαδή, ήταν και παραμένουν η ήρεμη δύναμη των βουνών της Μακεδονίας. Εδώ μπορείς να περπατήσεις, να απολαύσεις τη φύση, να στοχαστείς, να γαληνέψεις. Τα ήρεμα καταπράσινα δάση, οι ατέλειωτες πηγές που «σκάβουν» εντυπωσιακά φαράγγια, τα γραφικά χωριά συνθέτουν ένα τοπίο μαγευτικό και συνάμα προσβάσιμο σε όλους.
Σιάτιστα
Διοικητικά θεωρείται κωμόπολη, την συμπεριλαμβάνουμε όμως στη λίστα μας όχι μόνο γιατί μας αρέσει πολύ, αλλά και καθότι η γραφικότητα της αρχιτεκτονικής της δίνει την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε ένα παραδοσιακό χωριό. Σε απόσταση 25 χλμ. δυτικά της Κοζάνης, αμφιθεατρικά χτισμένη σε μια πλαγιά του όρους Βέλιας, στο λόφο του Προφήτη Ηλία, σε υψόμετρο 872-942 μ., και σε απόσταση 5 χλμ. από τον Αλιάκμονα, η Σιάτιστα απλώνεται σε δύο συνοικίες, τα Γεράνεια και τη Χώρα. Η ανάπτυξή της άρχισε γύρω στο 15ο αιώνα, ενώ έφτασε στην ακμή της το 18ο και το 19ο με το εμπόριο, τη γουνοποιία και την αμπελουργία.
Αξέχαστη η βόλτα στις δύο γραφικές συνοικίες της, τη Xώρα και τη Γεράνεια, με τα αρχοντικά-σήμα κατατεθέν, πολλά από τα οποία είναι επισκέψιμα, όπως της Πούλκως, και τις ιστορικές εκκλησίες, ενώ οι οινόφιλοι θα ξετρελαθείτε με τα διάσημα γλυκά κρασιά της. Από εδώ μπορείτε να οργανώσετε ενδιαφέρουσες εκδρομές στο όρος Άσκιο με τα γραφικά χωριά και στο όρος Μπούρινος (συμπεριλαμβάνεται στις προστατευόμενες περιοχές του ευρωπαϊκού προγράμματος Natura 2000). Λίγοι καλοβαλμένοι ξενώνες στη Σιάτιστα και στα γύρω χωριά προσφέρουν καλόγουστη και προσεγμένη διαμονή, ενώ οι κλασικές ταβέρνες προσφέρουν καλοψημένα ντόπια κρέατα, πίτες, πιο σπάνια μαγειρευτά φαγητά και κάποιες φορές άγρια μανιτάρια.
Βλάστη Κοζάνης
Γνωστό βλαχοχώρι, σε υψόμετρο 1.240 μ. σε κλειστό οροπέδιο ανάμεσα στις πλαγιές των βουνών Άσκιο (ή Σινιάτσικο) και Μουρίκι. Είτε πάτε από την Κοζάνη (52 χλμ.) είτε από την Πτολεμαΐδα (24 χλμ.), η διαδρομή είναι μαγευτική. Τριγυρισμένη από ορεινά λιβάδια με κέδρους, δάση οξιάς και βελανιδιάς και αναδασώσεις με πεύκα, είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά του Νομού Κοζάνης, με αναπαλαιωμένα σπίτια και αρχοντικά, γραφικά καλντερίμια, ταβέρνες, ξενώνες, παραδοσιακό καφενείο και μαγαζιά. Το 19ο αιώνα γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολιτιστική ακμή, οι κάτοικοί του είχαν τα μεγαλύτερα τσελιγκάτα της Μακεδονίας, ενώ το 1843 λειτούργησε η Ελληνική και Αλληλοδιδακτική Σχολή (Aρρεναγωγείο) και το 1856 το Παρθεναγωγείο.
Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει νέα άνθηση, αφού οι κάτοικοι επιστρέφουν κυρίως το καλοκαίρι, ενώ αναστηλώνονται σπίτια, επαναφέρονται έθιμα και οργανώνονται ξεχωριστές εκδηλώσεις με πανελλήνια απήχηση. Σημαντικά ραντεβού είναι το θερινό πολιτιστικό-οικολογικό φεστιβάλ Γιορτές της Γης και το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα (26 Ιουλίου), οπότε οι νέοι του χωριού ανηφορίζουν με τα στολισμένα άλογά τους στη μονή του Αγίου Παντελεήμονα στο Μουρίκι για να παρακολουθήσουν τη λειτουργία, ενώ στη συνέχεια στήνουν χορό στη θέση Αλώνι. Τον Δεκαπενταύγουστο, τέλος, ο Τρανός Χορός στα λιβάδια συγκεντρώνει πολύ κόσμο: οι ντόπιοι χορεύουν υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής από μπάντες πνευστών σε ένα πανηγύρι που πρόσφατα μάλιστα υποβλήθηκε για να συμπεριληφθεί στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Στις ταβερνούλες του θα απολαύσετε κρεατικά (γουρουνόπουλο ψητό, της ώρας) αλλά και πίτες.
Βελβεντό Κοζάνης
Σε απόσταση 33 χλμ. από την Κοζάνη, το παραδοσιακό χωριό Βελβεντό διαθέτει θαυμάσια πετρόκτιστα σπίτια μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, με ανθισμένες αυλές. Ο αρχαιότερος ναός του Βελβεντού είναι ο Άγιος Μηνάς (12ος αιώνας), ο ναός του Αγίου Νικολάου (16ος αιώνας) έχει ωραιότατες τοιχογραφίες, ενώ η τρίκλιτη βασιλική της Κοίμησης της Θεοτόκου (1804) έχει ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο. Επίσης, must είναι τα γλυκά και οι μαρμελάδες από ντόπια φρούτα του συνεταιρισμού γυναικών. Από το γήπεδο Βελβεντού ξεκινάει πλακόστρωτο μονοπάτι, παράλληλα με το πετροκάναλο, για το μαγευτικό φαράγγι του Σκεπασμένου με τους εντυπωσιακούς καταρράκτες.
Πεντάλοφο
Το όρος Βόιο, στα σύνορα Κοζάνης και Καστοριάς, με τα πανέμορφα χωριά Πεντάλοφος, Βυθός, Αυγερινός, Δίλοφο, τα τοξωτά γεφύρια και τα μυστηριακά δάση προσφέρεται για περιπάτους. Ο Πεντάλοφος είναι η πατρίδα των περίφημων Ζουπατιανών μαστόρων (το χωριό λεγόταν παλιά Ζουπάνι), η τέχνη των οποίων φαίνεται στα θαυμάσια κτίσματά του. Ιδιαίτερο ιστορικό και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Αχιλλείου (μέσα 18ου αιώνα), η οποία αγιογραφήθηκε από τον ζωγράφο Μιχαήλ.
Σισάνι Κοζάνης
Χτισμένο στις παρυφές του όρους Σινιάτσικο (55 χλμ. από την Κοζάνη), σε υψόμετρο 850 μ. και μέσα στο πράσινο, το χωριό Σισάνι διασχίζεται από τον ποταμό Μύριχο, που παρέχει την απαραίτητη ενέργεια στις 2 «ντριστέλλες» (υδροτριβεία) όπου γίνεται επεξεργασία φλοκάτης, πλύσιμο κουβερτών κ.λ.π. Εδώ θα δείτε τη μονόκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με νάρθηκα της Κοίμησης της Θεοτόκου (μέσα 18ου αιώνα) – από τα ερείπια που βρέθηκαν γύρω και κάτω του πιθανολογείται η ύπαρξη παλιότερου κτίσματος (πιθανότατα του 5ου ή του 6ου αιώνα).
Χωριά Γρεβενών
Το πιο φημισμένο και ζωντανό βλαχοχώρι των Γρεβενών είναι η Σαμαρίνα σε υψόμετρο 1.450 μ. στις ανατολικές υπώρειες του Σμόλικα. Εντυπωσιακή η πρώτη αίσθηση όπως το χωριό είναι τριγυρισμένο από δάση, με την μεγάλη πετρόστρωτη πλατεία στο κέντρο του, τα τζάκια αναμμένα στις ταβέρνες και τους όμορφους ξενώνες, και τις δύο παλιές ανακαινισμένες «ντριστέλες» (νεροτριβές). Η τεράστια, αναλογικά με το χώρο, εκκλησία της Μεγάλης Παναγιάς με το μεγάλο πεύκο που έχει ριζώσει στην οροφή της κάνει αίσθηση. Σκαρφαλωμένο στα όρια Μακεδονίας και Ηπείρου, σε υψόμετρο κοντά στα 2.300 μ., στην αγκαλιά του εθνικού δρυμού της Βόρειας Πίνδου και της Βάλια Κάλντα το βλαχοχώρι της Σμίξης, ξεχωρίζει για το μοναδικό πανόραμα των δασωμένων βουνοπλαγιών που ξεδιπλώνεται, γύρω του. Με όμορφους ξενώνες και νόστιμα ταβερνάκια, οργανωμένες βόλτες για κυνήγι μανιταριών και το χιονοδρομικό της Βασιλίτσας σε κοντινή απόσταση, μας έχει χαρίσει αξέχαστες ορεινές στιγμές.
Ένα ακόμη γραφικό χωριό της περιοχής, με πολλές βρύσες, είναι η Αλατόπετρα, η οποία μπορεί να αποτελέσει βάση διαμονής αλλά και πόλο έλξης για φαγητό. Ανάμεσα στην Αλατόπετρα και στην Αετι, βρίσκεται ο καταρράκτης του Τσούργιακα, που κρημνίζεται από ύψος 35 μ. σε ένα φοβερό φαράγγι προσφέροντας ένα θέαμα που ανεβάζει την αδρεναλίνη στο κατακόρυφο. Στις βορειοανατολικές πλευρές της Πίνδου, τελος, ξεχωρίζει το Δοτσικό, το πιο διάσημο μαστοροχώρι του νομού, γραφικό, ατμοσφαιρικό –ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γύρισε εδώ σκηνές της ταινίας Μεγαλέξανδρος, και το μόνο χωριό με ένα θαυμάσιο πέτρινο γεφύρι μέσα στον οικισμό και όχι στο έμπα ή στην έξοδο όπως είναι ο κανόνας.
Κορέστια Καστοριάς
Στον επαρχιακό παραμεθόριο δρόμο που ενώνει την Καστοριά με τις Πρέσπες, μόλις λίγα χιλιόμετρα από την πόλη, χτισμένα μέσα σε δάση οξιάς, με πλίνθους από το βαθυκόκκινο χρώμα της περιοχής, τα χωριά των Κορεστίων, ερειπωμένα σήμερα, συνθέτουν ένα μοναδικό κινηματογραφικό τοπίο, που διόλου τυχαία έχει αποτελέσει το σκηνικό για ταινίες εποχής, όπως η «Ψυχή βαθιά» του Παντελή Βούλγαρη. Ο Κρανιώνας και ο Άνω Κρανιώνας, με τα μεγάλα διώροφα και τριώροφα πλίνθινα σπίτια και τον παραπόταμο του Λαδοποτάμου να ρέει ανάμεσά τους, είναι από τα ομορφότερα χωριά.
Αξίζει ακόμη να περπατήσεις στα Χάλαρα (ή Χαλάρα), όπου εκτός από τα πλίθινα σπίτια θα δεις ένα νερόμυλο χτισμένο το 1900 αλλά και τον πλινθόχτιστο ναό της Παναγίας του 1717, στον Γάβρο στους πρόποδες του Γράμμου, χαρακτηριστική περίπτωση σλαβόφωνου χωριού που ερημώθηκε κατά τον Εμφύλιο και οι κάτοικοί του «εξελληνίστηκαν», και στον Μαυρόκαμπο, όπου διασώζονται μερικά από τα πιο εντυπωσιακά διώροφα-τριώροφα πλινθόκτιστα αρχοντικά, με αποθήκες στο ισόγειο, μεγάλα δωμάτια με τζάκια στον όροφο και σάλα για τις εκδηλώσεις.
Σιδηροχώρι Καστοριάς
Ένα μπαλκόνι επάνω στο Βίτσι, με πέτρινα σπίτια και φοβερή θέα. Κανονικά θα έπρεπε να έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός για να είχε διατηρήσει καλύτερα το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό χρώμα του. Ωραιότατοι ξενώνες έχουν κάνει αυτό το «αεροπλανικό» κλασική βάση διαμονής για εκδρομές στην Καστοριά.
Χωριά Πρεσπών
Τα «υγρά» σύνορα της Ελλάδας με την Αλβανία και τη FYROM, ο Εθνικός Δρυμός Πρεσπών αποτελεί διαχρονικό ταξιδιωτικό προορισμό για τους φυσιολάτρες. Στη Μικρή Πρέσπα βρίσκονται δύο νησάκια: ο Άγιος Αχίλλειος, τον οποίο θα προσεγγίσετε μέσω πλωτής πεζογέφυρας, και το Βιδρονήσι ή Βιτρινέτσι. Οι ερωδιοί, οι κορμοράνοι αλλά και σπάνια είδη πελεκάνων (όπως ο αργυροπελεκάνος) θα συναρπάσουν τους οπαδούς του bird watching, ενώ αξίζει να κάνετε μια βόλτα με καραβάκι στα σπήλαια με τα βυζαντινά ασκηταριά. Στον Άγιο Αχίλλειο θα δείτε τα ερείπια αρχαίου οικισμού (Λύκη) αλλά και βυζαντινές εκκλησίες – ανάμεσά τους τη βασιλική των Δώδεκα Αποστόλων (11ος αιώνας), το ναό του Αγίου Δημητρίου (14ος αιώνας) και κυρίως την τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Αχιλλείου (11ος αιώνας), η οποία έδωσε και στο νησί το όνομά του.
Στη Μεγάλη Πρέσπα, πάλι, η κίνηση μοιράζεται ανάμεσα στους παραλίμνιους Ψαράδες που έχουν ανακηρυχτεί παραδοσιακός οικισμός και στον ορεινό Άγιο Γερμανό. Στους Ψαράδες θα απολαύσετε λιμνίσιο γριβάδι δίπλα στις όχθες, ενώ στον Άγιο Γερμανό θα μείνετε σε παραδοσιακούς ξενώνες και θα φάτε σε συμπαθητικά ταβερνάκια δίπλα στο ποταμάκι. Στους Ψαράδες κάντε μια στάση στην εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (19ος αιώνας) και μια βόλτα με καραβάκι στα ασκηταριά των μοναχών στα παραλίμνια σπήλαια. Στον Άγιο Γερμανό σημειώστε το κέντρο ενημέρωσης που αφορά τον Εθνικό Δρυμό Πρεσπών, τις εκκλησίες του Άγιου Γερμανού (10ος αιώνας) και του Αγίου Αθανασίου (1816) καθώς κι έναν παλιό νερόμυλο. Ο ορεινός Λαιμός είναι η έδρα του Δήμου Πρεσπών με πετρόκτιστα και πλινθόκτιστα σπίτια. Οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη, της Αγίας Παρασκευής, της Υπαπαντής του Κυρίου και του Αγίου Νικολάου αποτελούν αξιόλογα μνημεία. Ο λόφος του Αγίου Ιωάννη με τις βελανιδιές προσφέρει ιδιαίτερη θέα και όμορφο ηλιοβασίλεμα. Ενδιαφέρον έχουν η Δημοτική Βιβλιοθήκη και η λαογραφική της συλλογή, όπου εκτίθενται αντικείμενα από τη λαϊκή παράδοση της περιοχής.
Νυμφαίο
Σε υψόμετρο 1.350 μ., πάνω στις κορυφογραμμές του όρους Βίτσι, έχει αναδειχθεί διόλου τυχαία ένα από τα δέκα ομορφότερα χωριά της Ευρώπης (σύμφωνα με την UNESCO). Η είσοδος με το τοξωτό ξύλινο γεφυράκι, που ενώνει δύο από τα εντυπωσιακότερα αρχοντικά του χωριού, τα πέτρινα περιποιημένα σπίτια με τις επιβλητικές εξώπορτες, η μικρή, γραφική πλακόστρωτη πλατεία και τα λιθόστρωτα μονοπάτια σε προετοιμάζουν για την επιβλητική Νίκειο Σχολή –σήμα κατατεθέν του χωριού–, που φιλοξενεί το Κέντρο Ενημέρωσης του Αρκτούρου. Ο διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός περικλείεται από δάσος οξιάς. Το Νυμφαίο (η αρχική ονομασία του ήταν Νιβεάστα, που στα βλάχικα σημαίνει νύμφη) γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση από το 18ο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.
Τα παλιά αρχοντικά έχουν ανακαινιστεί και μετατραπεί σε παραδοσιακούς ξενώνες, φιλόξενα στέκια και καταστήματα με τοπικά προϊόντα. Τα μονοπάτια στο δάσος της οξιάς, το mountain bike ή η ιππασία και μνημεία όπως το Σπίτι των Χρυσικών της Νέβεσκας (άλλη ονομασία του), ένα ανακαινισμένο αρχοντικό όπου λειτουργεί Μουσείο Αργυροχρυσοχοΐας, Λαογραφίας και Ιστορίας (το χωριό έχει παράδοση στην τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας από το 1650), το κάνουν ιδανικό προορισμό τόσο για τους φυσιολάτρες όσο και τους εραστές της παράδοσης και της Ιστορίας. Η ευρύτερη περιοχή προσφέρεται για εκδρομές στο Καταφύγιο της Αρκούδας (του Αρκτούρου), στις λίμνες Ζάζαρη και Χειμαδίτιδα με τα ψαροχώρια αλλά και στα γραφικά ορεινά χωριουδάκια.
Σκλήθρο
Ακριτικό και γαλήνιο, με γαστρονομικό και φυσιολατρικό ενδιαφέρον, το Σκλήθρο έχει το «δικό του» δάσος με βελανιδιές. Μάλιστα, λόγω της ευρείας καλλιέργειας πατάτας, πραγματοποιείται εδώ στο τέλος κάθε καλοκαιριού η Γιορτή της Πατάτας. Το ποτάμι που πηγάζει από το χωριό και χύνεται στη Χειμαδίτιδα, το μοναστήρι των ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, οι χριστουγεννιάτικες φωτιές και η Γιορτή της Πιπεριάς (στο τέλος του καλοκαιριού) κάνουν και τον Αετό ξεχωριστό ως προορισμό. Το Καταφύγιο του Λύκου, σε ειδικά περιφραγμένο τμήμα φυσικού δάσους βελανιδιάς συνολικής έκτασης 70 στρ. και οι οργανωμένες προτάσεις για εναλλακτικές δραστηριότητες προσελκύουν τους φυσιολάτρες.
Ξινό Νερό
Γραφικό χωριό, που οφείλει το όνομά του στο νερό που τρέχει από τις φυσικές πηγές του, απέχει μόλις 34 χλμ. από τη Φλώρινα. Highlights είναι το κτίριο του δημοτικού σχολείου, το οποίο χτίστηκε το 1880 κι έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο, και ο νερόμυλος του Γιάζου. Η περιοχή είναι γαστρονομικός προορισμός με βραβευμένα εστιατόρια ελληνικής κουζίνας και επισκέψιμα οινοποιεία.
Άγιος Παντελεήμονας Φλώρινας
Γραφικό ψαροχώρι απ’ όπου ξεκινάει ο παραλίμνιος δρόμος, που κυκλώνει ονειρεμένα τις όχθες της Βεγορίτιδας σε 10 χλμ. μαγικής αυτοκινητάδας. Η περιοχή είναι γαστρονομικός προορισμός με βραβευμένα εστιατόρια ελληνικής κουζίνας και καλλιέργειες της διάσημης πιπεριάς Φλωρίνης. Γύρω σου, ανάμεσα στις λίμνες της περιοχής και στα πανύψηλα βουνά, κατρακυλούν δάση από οξιές, βελανιδιές και καστανιές. εκεί, μέσα από ειδικά μονοπάτια, γίνεται το κυνήγι τρούφας και άγριων μανιταριών. Στα πεδινά απλώνονται 7.500 στρέμματα με τους διάσημους αμπελώνες του Αμυνταίου –το βασίλειο του Ξινόμαυρου–, γνωστά οινοποιεία, κτήματα μερακλήδων μικρών παραγωγών, γευσιγνωσίες...
Παλαιός Άγιος Αθανάσιος
Τα περίτεχνα πετρόχτιστα σπίτια, εκπληκτικά δείγματα μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, η εκπληκτική θέα στη λίμνη Βεγορίτιδα και, βεβαίως, το χιονοδρομικό του Καϊμακτσαλάν, έχουν αναδείξει τον Παλαιό Άγιο Αθανάσιο στον πιο δημοφιλή ορεινό προορισμό της Δυτικής Μακεδονίας και σε έναν από τους σημαντικότερους της Ελλάδας. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 οι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό και δημιούργησαν τον Νέο Άγιο Αθανάσιο, μόλις λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω, στην πεδιάδα, αφού το χιόνι απέκλειε το χωριό για ολόκληρους μήνες. Όμως στις αρχές του ’90 η δημιουργία του χιονοδρομικού κέντρου έφερε το χωριό στην κορυφή του ορεινού τουρισμού. Ο δρόμος άνοιξε, τα πετρόχτιστα σπίτια με τις κεραμοσκεπές επισκευάστηκαν, δημιουργήθηκαν θαυμάσιοι ξενώνες, πολυτελή ξενοδοχεία, ταβέρνες, εστιατόρια και cafe-bars με σεβασμό στην τοπική αρχιτεκτονική, καθώς το χωριό έχει κηρυχθεί παραδοσιακό.
Γουμένισσα
Η κωμόπολη του Κιλκίς με τα παλιά παραδοσιακά σπίτια, τα άφθονα νερά και τα δείγματα προβιομηχανικής αρχιτεκτονικής –σε αντίθεση με άλλα μέρη της Ελλάδας που μπορεί να μαραζώνουν– έχει συσπειρώσει μια ομάδα νέων επιχειρηματιών οι οποίοι προσπαθούν να διαφυλάξουν την πολιτιστική κληρονομιά και τη φυσική ομορφιά της και να την αξιοποιήσουν τουριστικά. Είναι ιδανικό ορμητήριο για να περιηγηθείτε το όρος Πάικο, ενώ παραμένει και το κέντρο μιας περιοχής που φημίζεται εδώ και αιώνες για τα κρασιά της. Ο συνδυασμός τοπίου, κρασιού, μακεδονίτικης κουζίνας και φιλοξενίας την καθιστούν ανερχόμενο προορισμό για εναλλακτικές, φυσιολατρικές αποδράσεις.
Καστανερή Κιλκίς
Ανεβαίνοντας τις πλαγιές του Πάικου θα περάσετε ίσως από το μεγαλύτερο καστανόδασος της Μακεδονίας και η Kαστανερή, η οποία βρίσκεται ακριβώς στη μέση, είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά της περιοχής. Αφήνοντάς την πίσω και ακολουθώντας το φιδογυριστό δρόμο με κατεύθυνση τα Μεγάλα Λιβάδια, θα συναντήσετε το πάρκο του Προφήτη Ηλία με τις ξύλινες εγκαταστάσεις για τα παιδιά και τα μεγάλα τραπέζια του πικνίκ.
Ορεινή Χαλκιδική
Αν και λιγότερο γνωστή, η ορεινή Χαλκιδική έχει τις ομορφιές της. Γύρω από τον καταπράσινο Χολομώντα βρίσκονται πολλά γραφικά χωριά, με πλούσια Ιστορία, όπως το Παλαιοχώρι, το Νεοχώρι, η Βαρβάρα και ο Στάνος (αν βρεθείτε Χριστούγεννα στην περιοχή, αξίζει να επισκεφθείτε αυτό το χωριό στις 26 Δεκεμβρίου, όταν γιορτάζονται οι Γουρουνοχαρές ή Χοιροσφάγια), ενώ η Αρναία είναι η πιο γνωστή κωμόπολη, με παλιά αρχοντικά –κάποια εκ των οποίων έχουν κριθεί διατηρητέα– και γραφικά σοκάκια. Στην Αρναία αξίζει να επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται στο αρχοντικό Γιατράδικο, την εκκλησία του Αγίου Στεφάνου (η μεγαλύτερη της περιοχής) αλλά και το λόφο του Προφήτη Ηλία για την πανοραμική του θέα.
Σε απόσταση 20 χλμ. από την Αρναία, στη θέση Νεροπρίονο θα βρείτε δύο όμορφους καταρράκτες και στη θέση Ρετσίνι τρεις παλαιοχριστιανικές εκκλησίες. Γύρω από το χωριό Ταξιάρχης υπάρχουν και πολλές δασικές διαδρομές τόσο για πεζοπορία όσο και για ορεινή ποδηλασία και 4x4. Παραδοσιακοί ξενώνες (αγροτουριστικοί και μη) προσφέρουν ευχάριστη και άνετη διαμονή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Τέλος, τα Βράσταμα είναι ένα ακόμη γραφικό χωριό του Χολομώντα, διάσημο για το τσίπουρό του από κούμαρα, ενώ εδώ διοργανώνεται μια μεγάλη γιορτή για τη ρακή τον Δεκαπενταύγουστο.
Χωριά Κερκίνης
Η πανέμορφη τεχνητή λίμνη στο βορειοδυτικό τμήμα του Νομού Σερρών έχει αναδειχθεί σε προορισμό εναλλακτικού και γαστρονομικού τουρισμού, με γραφεία που οργανώνουν βαρκάδα με τις «μπλάβες», οι οποίες πλέουν ακόμη και σε 10 πόντους νερό, καγιάκ, περιηγήσεις με άλογα, ποδηλασία, πεζοπορία στις όχθες –μόνο κατά την περίοδο που τα νερά της λίμνης είναι χαμηλά, δηλαδή από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη– και διαδρομές με τζιπ. Στο παρυδάτιο δάσος έχουν καταγραφεί πάνω από 620 είδη φυτών και αποτελεί σημαντικό χώρο αναπαραγωγής υδρόβιων πουλιών, μεταξύ των οποίων και είδη υπό εξαφάνιση (π.χ. αργυροπελεκάνος, ροδοπελεκάνος, λαγγόνα, νυκτοκόρακας, χουλιαρομύτα, μαυροπελαργός, τσικνιάς), ενώ στα άκρα του ζει ο μεγαλύτερος αριθμός νεροβούβαλων στην Ελλάδα. Επίσης, η έκτασης σχεδόν 7 τ.χλμ. λίμνη προσφέρει καταφύγιο για περισσότερα από 30 είδη ψαριών (γριβάδι, κυπρίνος, χέλι, πεταλούδα, γουλιανός).
Τα Άνω και Κάτω Πορόια είναι τα πιο ζωντανά χωριά της Κερκίνης, με ανηφορικά δρομάκια, ταβέρνες και καφενεία στις πλατείες με τα πλατάνια αλλά και δροσερά ρυάκια που κατεβαίνουν με ορμή από το βουνό – με τα πρώτα να αποτελούν την αφετηρία πεζοπορικών και ορειβατικών διαδρομών στο όρος Μπέλες. Το χωριό Λιθότοπος βρίσκεται δίπλα στο φράγμα, στους πρόποδες των Κρουσίων και δίπλα στον Στρυμόνα, προσφέρει συναρπαστική θέα στη λίμνη και διαθέτει τουριστικές υποδομές καθώς και γραφεία που οργανώνουν διάφορες δραστηριότητες. Το χωριό Κερκίνη, πάλι, με τα κόκκινα κεραμίδια στις στέγες, τις φωλιές πελαργών και τις αραγμένες μπλάβες στο γραφικό λιμανάκι του είναι η έδρα του Κέντρου Πληροφόρησης του Υγροτόπου.
Άγκιστρο Σερρών
Στα σύνορα με τη Βουλγαρία, στο μικροσκοπικό χωριό Άγκιστρο, θα βρείτε ίσως τα πιο γοητευτικά λουτρά της Ελλάδας – και μόνο η διαδρομή μέχρις εκεί (λίγο μετά το Σιδηρόκαστρο ο δρόμος ακολουθεί την όχθη του Στρυμόνα) αξίζει τον κόπο. Το παλιό πέτρινο κτίσμα του βυζαντινού χαμάμ, στην έξοδο του χωριού, με τη θολωτή οροφή και τα μικρά στρογγυλά ανοίγματα που επιτρέπουν στο φως να δημιουργεί μυστηριακές φωτοσκιάσεις, χρονολογείται από το 950 μ.Χ. και η θερμοκρασία του νερού αγγίζει τους 40 βαθμούς.Το διάσημο βυζαντινό χαμάμ με τις ιαματικές θερμές πηγές που τις διαχειρίζεται πολυμετοχική εταιρεία ιδιοκτησίας αποκλειστικά 260 κατοίκων του χωριού και ένας πέτρινος βυζαντινός πύργος που σήμερα λειτουργεί σαν ρολόι, σήμα –κατατεθέν του Άγκιστρου.
Εκτός από χαμάμ, το Άγκιστρο προσφέρει μια σειρά ήπιων απολαύσεων, όπως ψάρεμα στις όχθες του ρέματος Μύλοι και πεζοπορίες μέσα σε μια έξοχη φύση. Μια ιδιαίτερη εμπειρία είναι η εμποροπανήγυρη στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου στις 2 Μαΐου με σουβλιστά και μουσική και στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου, μπροστά στο ομώνυμο εκκλησάκι γίνεται ζωοπανήγυρις και λειτουργεί δημοπρατήριο ζώων. Το καλοκαίρι διοργανώνεται το τριήμερο πολιτιστικό Φεστιβάλ Αγκίστρου Χωρίς Σύνορα με συναυλίες από δημοφιλείς έλληνες καλλιτέχνες, χορευτικά συγκροτήματα και καλό τοπικό φαγητό ενώ την τρίτη ημέρα, οργανώνεται River Party στους Μύλους.
Μεσορόπη Καβάλας
Το μυθικό βουνό του Διονύσου, το Παγγαίο, φημισμένο για τους αμπελώνες και τα επισκέψιμα οινοποιεία του κρύβει κι ένα χωριό - διαμαντάκι, τη Μεσορόπη. Αναστηλωμένοι νερόμυλοι μες στο δάσος με τα τρεχούμενα νερά και τα μονοπάτια, επιβλητικά καπνομάγαζα και μακεδονίτικα αρχοντικά του 19ου αιώνα συνυπάρχουν με προσεγμένους ξενώνες με γαστρονομικό ενδιαφέρον. Αναζητήστε επίσης τη γειτονική Μουσθένη με τα παλιά τουρκόσπιτα με τους χαρακτηριστικούς τσακμάδες.
Χωριά Δράμας
Απλωμένο σε κατάφυτη ρεματιά με πεύκα, έλατα, οξιές, καρυδιές και φουντουκιές, σε απόσταση 31 χλμ. βορειοδυτικά της Δράμας, το χωριό Γρανίτης με προσεγμένες τουριστικές υποδομές, αποτελεί μια καλή βάση διαμονής για εκδρομές στα ορεινά της Δράμας που περιλαμβάνουν μερικά από τα ομορφότερα παρθένα δάση στην Ελλάδα (Φρακτού, δάσος σημύδας Ροδόπης) και το χιονοδρομικό κέντρο στο Φαλακρό. Στον παλιό οικισμό, στα αριστερά του δρόμου, διατηρούνται σπίτια με παραδοσιακή αρχιτεκτονική και η εκκλησία των Ταξιαρχών (του 1873). Οι αυτοκινητάδες στον κάμπο της Δράμας μας φέρνουν στην κωμόπολη Δοξάτο με τις μεσοπολεμικές κατοικίες και τα όμορφα νεοκλασικά, ενδεικτικά της χρυσής εποχής της καπνοκαλλιέργειας. Σε απόσταση μόλις 3 χλμ. βρίσκονται και οι Πηγές του Κεφαλαρίου, σε ειδυλλιακή τοποθεσία με πλατάνια, νερά αλλά και ταβέρνες.
Σημειώστε επίσης το χωριό Καλή Βρύση με τα παραδοσιακά αγροτόσπιτα από τα τέλη του 19ου αιώνα και τα γραφικά σοκάκια, σε πλαγιά του Μενοικίου, με θέα στον κάμπο. Είναι γνωστό και για τα Μπαμπούγερα, το καρναβάλι που διοργανώνεται τα Φώτα (6-8/1), ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται και το αρχαίο ιερό του Διονύσου. Επίσης, το χωριό Καλλιθέα, «μπαλκόνι» με θέα στον κάμπο και στο Φαλακρό, στις πλαγιές του Μενοίκιου όρους, το οποίο προσφέρεται για καλοκαιρινές επισκέψεις χάρη στα πλατάνια και τις ταβέρνες του και το χωριό Μικρόπολη, ορμητήριο για πεζοπορίες στο Μενοίκιο όρος, σε απόσταση 9 χλμ. από το σπήλαιο των πηγών Αγγίτη. Στην άνω συνοικία του σώζονται παραδοσιακά μακεδονίτικα σπίτια.
