Η δεύτερη φετινή παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου στη Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» είναι το αριστουργηματικό έργο του Τενεσί Ουίλιαμς, «O γυάλινος κόσμος», σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη. Η Λένα Παπαληγούρα ερμηνεύει το ρόλο της Λώρας και μίλησε στο «α» λίγο πριν την live streaming πρεμιέρα το Σάββατο 23 Ιανουαρίου (8.30 μ.μ.).
Νιώθεις τυχερή που παίζεις στον «Γυάλινο κόσμο» του Τενεσί Ουίλιαμς σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου αυτή τη δύσκολη περίοδο; Ποιοι είναι οι συμπρωταγωνιστές σου;
Έχω την τύχη να παίζω σ’ αυτό το υπέροχο έργο, έναν ρόλο που αγαπώ από την εφηβεία μου και να μοιράζομαι τη σκηνή με εξαιρετικούς συναδέλφους. Την Άννα Μάσχα, που κατά τη γνώμη μου φωτίζει εξαίσια όλες τις πτυχές του πολύπλευρου χαρακτήρα της Αμάντα, τον Κωνσταντίνο Μπιμπή (συγκινητικό Τομ) που γνωρίζω από τη σχολή του Θεάτρου Τέχνης και αγαπώ από την πρώτη στιγμή και τον Αναστάση Ροϊλό, που κάνει με το φως του τον ρόλο του Τζιμ να λάμπει. Νιώθω ευγνωμοσύνη. Πόσο μάλλον μια τέτοια περίοδο.
Η παράσταση που θα δούμε σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη έχει το κύρος του κλασικού ή είναι πιο αφαιρετική;
Τα κλασικά έργα ενέχουν ίσως περισσότερες δυσκολίες, αφενώς λόγω του ότι είναι έργα σπουδαία και πολυεπίπεδα και αφετέρου διότι έχουν ανέβει πολλές φορές, οπότε είτε το θέλουμε, είτε όχι είμαστε συχνά «στοιχειωμένοι» από παλαιότερα ανεβάσματα. Ένα κλασικό ανέβασμα σε ένα κλασικό έργο δεν προσδίδει αναγκαστικά κύρος. Το κύρος σε μια παράσταση κατακτάται από το πόσο βαθιά και ουσιαστική είναι η «ανάγνωση» του έργου, από το βάθος των ερμηνειών, τη σημασία στη λεπτομέρεια και το αισθητικό αποτέλεσμα. Θα έλεγα λοιπόν, ότι στον «γυάλινο κόσμο μας» θέτουμε ως στόχο να ανακαλύψουμε τα πρόσωπα και να φωτίσουμε τα επίπεδα και τις ιδιαιτερότητες που κρύβουν αφήνοντας την φαντασία μας ελεύθερη, «ξεχνώντας» ότι έχουμε δει ή ακούσει για το έργο, έτσι ώστε να βρούμε εμάς, τι είναι αυτό που μας συγκινεί και να γίνουμε όσο πιο προσωπικοί γίνεται. Κάνουμε μια αφαιρετική παράσταση που έχει ως βασικό στόχο να αναδείξει το έργο.
Η συνεργασία σου με τον σκηνοθέτη Γιώργο Νανούρη έφερε μια θεατρική επιτυχία, που ακόμα συζητιέται. Η επιτυχία τελικά είναι ζήτημα τύχης;
Με τον Γιώργο έχουμε δουλέψει μόνο μια φορά στην «Κατερίνα», αλλά αυτή η μία φορά διήρκησε έξι χρόνια! Τόσα χρόνια παίζεται το έργο του Αύγουστου Κορτώ. Αυτή είναι η δεύτερη φορά που δουλεύουμε μαζί και σύντομα θα ακολουθήσει και μια τρίτη, καθώς το καλοκαίρι θα μας βρει στην Επίδαυρο στην «Ιφιγένεια εν Ταύροις». Για μένα ο Γιώργος είναι σαν οικογένεια μου. Είναι υπέροχα να δουλεύω μαζί του. Είναι δημιουργικός, εμπνευσμένος, διαβασμένος, ήρεμος. Έχει εμπιστοσύνη στους συνεργάτες του και ξέρει να τους βγάζει τον καλύτερο εαυτό τους. Τον ευγνωμονώ. Δεν ξέρω πως γίνεται μια επιτυχία. Μακάρι να ήξερα, θα ένιωθα πολύ πιο ασφαλής και σίγουρη. Ευτυχώς όσο περνάει ο καιρός νιώθω ότι με ενδιαφέρει περισσότερο η διαδικασία παρά το αποτέλεσμα. Το θεωρώ κατάκτηση αυτό και κάπως έτσι βιώνω πιο ουσιαστικά και λιγότερα αγχωμένα τις πρόβες. Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι η χημεία των ανθρώπων παίζει ρόλο στην επιτυχία καθώς και το πόσο έχουν συνδεθεί με το έργο, το πόσο τους αφορά προσωπικά.
Είναι η «Κατερίνα» του Αύγουστου Κορτώ, ένας από τους πιο σημαντικούς ρόλους που έχεις ερμηνεύσει;
Σίγουρα ναι. Για μένα η Κατερίνα είναι ένα υπέροχο ταξίδι. Έχω απολαύσει κάθε στιγμή του. Είναι ένα δώρο αυτή η παράσταση, είναι ένας ρόλος πανδύσκολος και πανέμορφος, που τον αγάπησα απίστευτα. Επίσης, καθώς το ταξίδι αυτό διήρκησε τόσα χρόνια άφησα τον εαυτό μου να ωριμάσει, να εξελιχθεί. Καθώς περνούσαν τα χρόνια άλλαζα εγώ, άλλαζε η ζωή μου και φυσικά αυτά περνούσαν με τον τρόπο τους στην παράσταση. Όταν άρχισα με την «Κατερίνα» ήμουν ανύπαντρη και καταλήξαμε να παίζουμε την παράσταση, ενώ είχε μόλις γεννηθεί το δεύτερο παιδί μου.
Μετά από τόσα χρόνια εμπειρίας σού είναι εύκολη η μετάβαση από έργο σε έργο, από ρόλο σε ρόλο;
Εύκολη όχι, σε καμία περίπτωση. Έχω μια ανάγκη να ψάχνω πολύ, να κάνω έρευνα και να μπαίνω σιγά σιγά στα πράγματα. Όχι τόσο γιατί πρέπει, όσο γιατί έτσι το απολαμβάνω. Το ποσό θα δυσκολευτώ όμως εξαρτάται από το κείμενο, από τον σκηνοθέτη, από την ομάδα, από τη φάση στην οποία βρίσκομαι. Καμιά φορά μου κάνει κάτι κλικ από την αρχή κι άλλες φορές φτάνω στις τελευταίες παραστάσεις για να ανακαλύψω αυτό που με βασάνιζε απ’ την αρχή.
Στην «Κατερίνα» μας συγκλόνισες αφηγούμενη τη ζωή μιας γυναίκας που είχε μόλις αυτοκτονήσει. Τώρα, στο ημι-αυτοβιογραφικό έργο του Ουίλιαμς συναντιέσαι και πάλι, με μια ένα πλάσμα που ζει με ένα ισόβιο τραύμα. Άραγε η εμπειρία σου από την Κατερίνα σε βοήθησε να μπεις στον ψυχικό κόσμος της ανάπηρης Λώρας;
Η Λώρα είναι ένα κλειστό και φοβισμένο πλάσμα. Έχει μεγαλώσει σε μια δυσλειτουργική οικογένεια την οποία ο πατέρας του εγκατέλειψε όταν τα παιδιά ήταν σε μικρή ηλικια. Έχει μία ιδιαιτερότητα στο ένα πόδι που την κάνει λίγο να κουτσαίνει και το γεγονός αυτό -μεγεθυμένο πολλές φορές από την φαντασία της -την κάνει να ζει απομονωμένη από τους ανθρώπους. Το σωματικό της τραύμα έχει γίνει τραύμα ψυχικό. Διάβασα κάπου ότι είναι σαν ο φόβος να έχει κλείσει κάποιες πτυχές του μυαλού της. Και μου άρεσε πολύ. Είναι ένας ιδιαίτερος, απίστευτα ευαίσθητος άνθρωπος, αφόρητα πληγωμένος.
Ο χαρακτήρας της Λώρας με συγκινεί πολύ. Νιώθω ότι η ανάγκη της να αγαπήσει και να αγαπηθεί είναι σπαραχτική. Η Λώρα είναι εμπνευσμένη από την αδελφή του συγγραφέα η οποία έπασχε από κάποια ψυχική νόσο. Πουθενά όμως στο έργο δε γίνεται συγκεκριμένη η ψυχική πάθηση της Λώρας. Η Κατερίνα έπασχε από μανιοκατάθλιψη. Ο τρόπος που η αρρώστια της εκδηλωνόταν και ο τρόπος που περιγράφεται στο έργο από τον Αύγουστο Κορτώ δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο που ο Ουίλιαμς σκιαγραφεί τη Λώρα. Θα μπορούσαμε βέβαια να υποθέσουμε ότι η εξέλιξη της Λώρας θα έμοιαζε με της Κατερίνας. Αυτά όμως είναι μόνο υποθέσεις. Δεν ξέρω εάν με βοήθησε η εμπειρία μου με την Κατερίνα. Σίγουρα ο ρόλος αυτός, καθώς και το γεγονός ότι μεγαλώνω, μου έχουν ανοίξει δρόμους στην ψυχή μου. Νομίζω όμως και στις δυο περιπτώσεις αυτό που με βοηθά είναι ένα έμφυτο νοιάξιμο και μια αγάπη προς τα πρόσωπα που έχουν ιδιαιτερότητες. Μια πιστή ότι το θέατρο δίνει φωνή σε ανθρώπους που στη ζωή δεν έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν και να ακουστούν. Αυτές τις φωνές λοιπόν εγώ καλούμαι στη σκηνή να τις αρθρώσω όσο πιο δυνατά γίνεται.
Η μητρότητα σε κάνει να δεις με μεγαλύτερη συμπάθεια την Αμάντα, τη μητέρα της Λώρας που με τη δικαιολογία της μεγάλης αγάπης για τα παιδιά της τα ευνουχίζει;
Η μητρότητα με κάνει πιο ανοιχτή, πιο ήρεμη, πιο αγχωμένη, πιο ευαίσθητη ίσως. Ανέκαθεν πίστευα ότι τα λάθη που κάνουν οι γονείς πηγάζουν συνήθως από μεγάλη αγάπη και μεγάλη αγωνία για τα παιδιά τους. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι συγχωρούνται και όλα. Η Αμάντα έχει όντως στο έργο πολλά «ελαφρυντικά». Ο τρόπος που φερόμαστε στα παιδιά μας καθορίζεται συνήθως από τις δικές μας ψυχικές δυσκολίες. Η Αμάντα είναι μια γυναίκα που την εγκατέλειψε ο άνδρας της και μεγάλωσε μόνη τα παιδιά της. Αναμφισβήτητα πονάει και νοιάζεται γι αυτά. Όμως ο τρόπος που εκφράζει την αγωνία της και η πίεση που τους ασκεί φτάνουν συχνά σε σημεία κακοποίησης.
Οι ήρωες του Ουίλιαμς πλάθουν «ένα γυάλινο, εύθραυστο κόσμο» προκειμένου να αντέξουν τη σκληρή πραγματικότητα. Εσύ τι κάνεις σε μια αντίστοιχη φάση, πού καταφεύγεις;
Σίγουρα η επιλογή μου να γίνω ηθοποιός έχει να κάνει με την ανάγκη μου να διαφεύγω από την πραγματικότητα μέσω της τέχνης. Η τέχνη για μένα είναι διέξοδος και διαφυγή. Είναι καταφύγιο, παρηγοριά. Από την άλλη είμαι πολύ τυχερή γιατί έχω την οικογένεια μου, έχω τα παιδιά μου. Καταφεύγω λοιπόν στην αγάπη τους και την αθωότητα τους και, πιστέψτε με, δεν υπάρχει ομορφότερη παρηγοριά.
Είσαι αισθηματίας, ονειροπόλα ή ρεαλίστρια;
Όλα μαζί και αλλά πολλά. Κανένας άνθρωπος δεν είναι ένα πράγμα, κι αυτό είναι και το ωραίο.
Πώς είναι να κάνεις θέατρο το χειμώνα της μεγάλης αβεβαιότητας;
Ζούμε ημέρες πολύ δύσκολες. Η πλειοψηφία των καλλιτεχνών οδηγείται στην ανέχεια και την απόγνωση. Ελπίζω σύντομα όλο αυτό να φαντάζει ένας μακρινός εφιάλτης και να μπορέσουν τα θέατρα ν ανοίξουν με ασφάλεια.Θέλω να πιστεύω ότι θα υπάρξουν τεχνικές λύσεις, με μη απαγορευτικό κόστος, που αναγνωρίζουν την αξία της τέχνης ακόμα, τον συμβολισμό της, τον παρηγορητικό της ρόλο και θα επιτρέψουν στα θέατρα ν ανοίξουν. Η τέχνη σε τέτοιους καιρούς είναι τρόπος διάσωσης από τους φόβους και τα δεινά της διαταραγμένης πραγματικότητας. Γίνεται σπουδαία προσπάθεια και πολλή δουλειά αυτή τη στιγμή στο Εθνικό Θέατρο, παράγεται έργο και νιώθω τυχερή που είμαι στο δυναμικό του. Στη πρόβα, οι συνθήκες είναι δύσκολες. Κάναμε πρόβα με μάσκα και αποστάσεις. Όλοι μας όμως νιώθουμε ευγνωμοσύνη που είμαστε από τους λίγους τυχερούς που δουλεύουμε και που μπορούμε ακόμα και κάτω από αυτές συνθήκες να παραμένουμε δημιουργικοί.
Φαντάζεσαι τη ζωή σου χωρίς το θέατρο;
Δεν θα ήθελα να τη φανταστώ. Ξέρω ότι για να επιβιώσω, εάν χρειαστεί, μπορώ να κάνω οτιδήποτε. Δεν μπορώ να φανταστώ όμως να μη μπορώ να είμαι έστω θεατής μιας παράστασης. Καθώς η θεατρική λειτουργία και η ζωντανή επαφή είναι αναντικατάστατες ό,τι και να γίνει το Θέατρο θα επανέλθει σίγουρα. Το έχει αποδείξει η ιστορία. Δε ξέρω πότε, αλλά θα επανέλθει. Έχω πίστη.
Ποιους στόχους έχεις θέσει για το 2021;
Υγεία. Μόνο αυτό. Εύχομαι υγεία για εμένα και για όσους αγαπώ. Κι όλα τα αλλά θα έρθουν…
Η απευθείας μετάδοση του «Γυάλινου κόσμου» του Τενεσί Ουίλιαμς στις 23/1 ώρα 8.30 μ.μ. θα είναι διαθέσιμη σε αυτή τη σελίδα με αγορά ηλεκτρονικού εισιτηρίου (κωδικού πρόσβασης), € 8.
