Αντωνία Οικονόμου, πώς χορεύουν μέσα σε λευκό καμβά;

Η γραφή, το ταξίδι και η ιστορία του σώματος στο χώρο κινούν την ανερχόμενη χορογράφο, σκηνοθέτη και performer Αντωνία Οικονόμου. Με αφορμή τη νέα της χοροθεατρική παράσταση με τον αινιγματικό τίτλο "Άτιτλον”, που παρουσιάζεται στον Πολυχώρο "Άννα και Μαρία Καλουτά" του Δήμου Αθηναίων στον Νέο Κόσμο από 16 έως 18 Φεβρουαριου, έδωσε στο "α” μία συνέντευξη εφ όλης της ύλης. Έχει σπουδάσει χορό και χορογραφία στο Λονδίνο αλλά και Ιστορία της Τέχνης, είναι δημιουργός ταινιών μικρού μήκους ("COMPOSITION: snakes for her" κ.ά.), ενώ πειραματίζεται με την κινούμενη εικόνα και με κινηματογραφικά και εικαστικά μέσα, στοιχεία που είναι έκδηλα στα έργα της. Το νέο της έργο είναι μια παραστατική αλληγορία για τον έρωτα, τη σύγκρουση, την μνήμη και το τραύμα, με έντονες, ασπρόμαυρες εντυπωσιακές εικόνες και επιρροές από την απεικόνιση του γυναικείου σώματος στην αναγεννησιακή και μοντέρνα ζωγραφική και γλυπτική. Μιλά επίσης για την έρευνά της στο πεδίο του χορού, τις γενικότερες επιρροές της, αλλά και για τον ολοκαίνουργιο χώρο που θα ανοίξει με την ομάδα της στο Μεταξουργείο μέχρι το τέλος του 2024.

Πώς προέκυψε ο τίτλος αλλά και η ιδέα της παράστασης;
Η λέξη "Άτιτλον" εκφράζει μια ημιτελή κατάσταση χωρίς τίτλο, χωρίς μια μοναδική ερμηνεία και περιγραφή. Στο έργο όλα οδεύουν προς μια εικόνα που ο αόρατος ζωγράφος παλεύει να δημιουργήσει. Παρ’ όλα αυτά με ενδιαφέρει πώς ένας πίνακας, μια εικόνα, ένα χορογραφικό έργο τελικά δεν ολοκληρώνεται ποτέ, απλώς απαθανατίζεται σε μία άρση, μία στιγμή, όταν η δημιουργία σταματάει.

Ποιες είναι οι επιρροές για τη δημιουργία της παράστασης όπου "ο πίνακας που σταδιακά εμφανίζεται σε τρισδιάστατη μορφή, απαθανατίζεται μέσα σε ένα λευκό καμβά”;
Η πιο έντονη επιρροή ήταν η μελέτη μου πάνω στην απεικόνιση του σώματος, και συγκεκριμένα του γυναικείου, στην αναγεννησιακή και μοντέρνα ζωγραφική και γλυπτική. Η γυναίκα, ενώ αρχικά απεικονίζεται ως ένα παθητικό εξιδανικευμένο αντικείμενο θέασης, μετατρέπεται σε υποκείμενο, σε μια "συγκεκριμένη" γυναίκα, την οποία πλέον κοιτάζει το αντρικό μάτι που τη ζωγραφίζει. Με ενδιαφέρουν επίσης, ακίνητες εικόνες που μπορούν να κυοφορήσουν τόσα νοήματα, αλλά και να γίνουν έναυσμα για τη δημιουργία κίνησης στον τρισδιάστατο χώρο της σκηνής.

Τι συμβολίζουν οι ασπρόμαυρες φιγούρες - χαρακτήρες που θα δούμε στο έργο;
Το ασπρόμαυρο χωράει μία ιστορία για τον έρωτα, τη σύγκρουση, την μνήμη και το τραύμα. Στο έργο ένα αόρατο χέρι ζωγραφίζει και τα φαντάσματα του δημιουργού παίρνουν σάρκα και οστά, αφήνοντας τον, έναν απλό θεατη, της ίδιας του της δημιουργίας. Οι ασπρόμαυρες φιγούρες συμβολίζουν το παρελθόν, είναι διαστρεβλωμένες αναμνήσεις που γεννιούνται στον χώρο του καμβά σαν ένα ακατανόητο χάος, που όπως η ίδια η φύση, δημιουργεί τάξη. Το "Άτιτλον” είναι μία μία παραστατική αλληγορία για την οικουμενική ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργεί διαμέσου του σώματος, του οποίου η μνήμη, και το οποίο ως μνήμη, είναι καταδικασμένο πάντα να επιστρέφει στις πληγές που νομίζει ότι έχει ξεχάσει. 

"Η παραστατική έκφραση είναι ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάζομαι και κατανοώ την πραγματικότητα που ζούμε, είτε μιλάμε για χοροθέατρο, μια ταινία ή ένα εικαστικό δρώμενο. Φως, ήχος, κίνηση, ζωγραφική, αρχιτεκτονική, σκηνογραφία χορογραφούνται και αλληλοσυμπληρώνονται για να οικοδομήσουν ένα μοναδικό σύμπαν". 

Τι απασχολεί περισσότερο την έρευνά σας στο πεδίο του χορού; 
Με απασχολεί πολύ η σωματική κατάσταση της πτώσης και το πώς η καθημερινή κατακόρυφη ύπαρξή μας είναι απλώς μια αντίσταση σε αυτήν. Ταυτόχρονα, διερευνώ το πώς το σώμα ως αφηγηματικό εργαλείο μπορεί να αποδώσει μια ψυχοσύνθεση, ένα χαρακτήρα που κατασκευάζει έναν μοναδικά δικό του μικρόκοσμο. Το σώμα μπορεί επίσης να γίνει ένα εργαλείο χρονικότητας που αλλάζει την αντίληψη του θεατή για το πως περνάει ο χρόνος και με τι ταχύτητα. Πάντα εστιάζω στη μοναδικότητα που φέρει το κάθε σώμα και προσφέρω χώρο για πειραματισμό και αυτοσχεδιασμό, έτσι ώστε το κινητικό υλικό να ανήκει στον ερμηνευτή και να βγαίνει από το δικό του οπλοστάσιο. 

Υπάρχουν χορευτές και χορογράφοι που σας έχουν επηρεάσει;
Νιώθω ότι μέσα από τις σπουδές μου στην Ιστορία της Τέχνης με έχουν επηρεάσει κυρίως κινήματα έκφρασης, όπως ο γερμανικός εξπρεσιονισμός, η αναγεννησιακή ζωγραφική και γλυπτική και ο σουρεαλισμός, αλλά και φυσικά χορογράφοι και σκηνοθέτες που έχουν γεννήσει το χοροθέατρο και μας έχουν οδηγήσει στο σήμερα, όπως η Pina Bausch. Με το χρόνο και το τρόπο που έχω αρχίσει να εκφράζομαι και να δημιουργώ συνειδητοποιώ όλο και περισσότερο, ότι έχω επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από σκηνοθέτες του κινηματογράφου όπως ο Roy Andersson, ο David Lynch, ο Federico Fellini, ο Andrei Tarkovsky και ο Ingmar Bergman.

"Είμαστε πολύ χαρούμενοι που θα ανοίξουμε με την ομάδα μου τις πόρτες του νέου μας χώρου στο Μεταξουργείο, ο οποίος θα ονομάζεται Τζάμια Κρύσταλλα και θα λειτουργεί αποκλειστικά γύρω από την τέχνη και την περφόρμανς".

Τι είναι αυτό που σας δίνει κάθε φορά την αφορμή για τη δημιουργία ενός νέου έργου – είτε μιλάμε για χορό, είτε για σινεμά, είτε για τις εικαστικές τέχνες; 
Η παραστατική έκφραση είναι, νιώθω, ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάζομαι και κατανοώ την πραγματικότητα που ζούμε, είτε αυτή έρχεται μέσα από την δημιουργία μιας χοροθεατρικής παράστασης, μιας ταινίας ή ενός εικαστικού δρώμενου. Η αφορμή, λοιπόν, κάθε φορά είναι μάλλον η ανάγκη μου να επεξεργαστώ κάτι καινούργιο, αλλά και η ανάγκη για παιχνίδι κατά τη διάρκεια της συνεχόμενης έρευνάς μας ως ομάδας. Ταυτόχρονα, υπάρχουν θεματικοί άξονες που με απασχολούν συνεχώς όπως η παρακμή, η φθορά και η ιδέα της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης ως λαβυρίνθου που ακροβατεί ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό. Για μένα όλα τα καλλιτεχνικά μέσα επικοινωνούν μεταξύ τους καθότι τις περισσότερες φορές οι γραμμές που τα διαχωρίζουν δεν είναι ευδιάκριτες. Αυτό είναι και το όμορφο στοιχείο σε μία παρασταση ή σε μία ταινία, ότι πολλά διαφορετικά μέσα εκφρασης, όπως το φως, ο ήχος, η κίνηση, η ζωγραφική, η αρχιτεκτονική, η σκηνογραφία χορογραφούνται και αλληλοσυμπληρώνονται για να οικοδομήσουν ένα μοναδικό σύμπαν, ένα περιβάλλον.

Πώς διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή το τοπίο του χορού στην Ελλάδα; 
Αναγνωρίζω με πολύ χαρά ότι επιτέλους υπάρχει η δυνατότητα για εξωστρέφεια για περισσότερες ομάδες και χορογράφους, έτσι ώστε να "βγει” αυτό που συμβαίνει εδώ, και συμβαίνουν πολλά πλέον, και προς τα έξω. Μου λείπει η αλήθεια είναι η αίσθηση της κοινότητας σε εγχώριο επίπεδο, κάτι που θα ήταν παραγωγικό να υπάρχει και που θα μπορούσε να αποτελεί πηγή έμπνευσης, εφόσον δημιουργούμε όλοι μαζί στο τώρα, στο σήμερα, στο εδώ.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Φέτος, θα παρουσιάσουμε την ταινία μικρού μήκους "Scotόma" και θα ξεκινήσουμε την έρευνα για το νέο μας χοροθεατρικό έργο που θα παρουσιαστεί στα τέλη του 2024. Είμαστε επίσης πολύ χαρούμενοι που θα ανοίξουμε τις πόρτες του νέου μας χώρου στο Μεταξουργείο, ο οποίος θα ονομάζεται Τζάμια Κρύσταλλα και θα λειτουργεί αποκλειστικά γύρω από την τέχνη και την περφόρμανς.

Στο "Άτιτλον” ερμηνεύουν οι Ξένια Σταθούλη, Παύλος Λυκούδης, Νίκος Τσόλης, Ορέστης Αλεξιάδης, Ξένια Ταμπούρλου, Αλεξάνδρα Δρανδάκη, Klaus Shehaj, Ειρήνη Δαμιανίδου. Η Αντωνία Οικονόμου υπογράφει τη σύλληψη, τον εικαστικό χώρο, τη σκηνοθεσία και τη χορογραφία. Η πρωτότυπη μουσική είναι του Constantine Skourlis, η σκηνογραφία της Λυδίας Λαμπροπούλου, οι φωτισμοί του Βαγγέλη Μούντριχα, τα κοστούμια και οι ειδικές κατασκευές του Κωνσταντίνου Χαλδαίου.