"Ο ελέφας": Λευτέρης Γιοβανίδης, Μπέσσυ Μάλφα και Γιώργος Γιαννόπουλος μάς μιλούν για την ανατρεπτική μαύρη κωμωδία - καθρέφτη της ελληνικής κοινωνίας

Τι σας γοήτευσε στον "Ελέφα" του Κώστα Μποσταντζόγλου;
Λευτέρης Γιοβανίδης: Με γοήτευσε η ιστορία αυτής της γυναίκας που περιγράφει ο συγγραφέας, που παρόλες τις αξεπέραστες δυσκολίες που αντιμετωπίζει, πάντα προσπαθεί για το καλό. Το λέει κάποια στιγμή "μ’ αρέσει η τάξη, η ομορφιά”. Αυτοί οι άνθρωποι πάντα με γοήτευαν για την μεγάλη ψυχή που έχουν. Ξεχωρίζω επίσης ότι είναι ένα έργο με ωραίους ρόλους, που δίνει στους ηθοποιούς την ευκαιρία να πλάσουν μοναδικές ερμηνείες. Ο συγγραφέας έχει πιάσει μια φλέβα που έχει πολύ ενδιαφέρον και τα πρόσωπα που έχει χτίσει είναι μοναδικά. Ως ο άνθρωπος που είχε την ευθύνη του ρεπερτορίου που παρουσιάζει το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά θεωρώ σημαντικό να ανεβάζουμε ελληνική δραματουργία. Και στη Σκηνή Ωμέγα έχουν παρουσιαστεί πολλά ελληνικά έργα τα τελευταία τρία χρόνια που λειτουργεί.
Μπέσυ Μάλφα: Με γοήτευσε η διαχρονικότητα του έργου με την έννοια ότι αγγίζει θέματα όπως ο ρατσισμός, η ομοφοβία, η κακοποίηση, η θέση των γυναικών στην κοινωνία και πολλά άλλα.
Γιώργος Γιαννόπουλος: Αυτό που μου έκανε αίσθηση, διαβάζοντας το έργο, είναι το πώς βρίσκονταν τόσο κοντά, σχεδόν ταυτόχρονα, θα έλεγα, το κωμικό με το τραγικό. Είναι τόσο περίτεχνα γραμμένο, που σε εντυπωσιάζει, το πώς τέμνονται αυτά τα δύο στοιχεία. 

Ποιο είναι το κύριο θέμα που προσεγγίζει το έργο;
Λ.Γ.: Η θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία. Είμαστε μια συντηρητική κοινωνία αναμφισβήτητα. Μπορεί να μην το πιστεύουμε αυτό αλλά έχουμε πολλά παγιωμένα πρότυπα μέσα στο κεφάλι μας. Πολλές φορές, ασυνείδητα ακόμα, μας έχει περάσει η αντίληψη ότι η γυναίκα έχει μια συγκεκριμένη θέση μέσα στην οικογένεια, ή στο επαγγελματικό πεδίο. Κι αυτό δεν περιορίζεται μόνο στο πώς βλέπουμε εμείς οι άντρες τις γυναίκες, ακόμα και οι γυναίκες ασπάζονται μερικές φορές τέτοιες θεωρίες. Ας ελπίσουμε οι νέες γενιές να τα ξεπεράσουν όλα αυτά.

"Φοβάμαι ότι το μάτι μας έχει συνηθίσει να βλέπει το άσχημο και να μην ενοχλείται, να μην μας γεννιέται πια καμία ανάγκη αντίδρασης και διαμαρτυρίας για την ποιότητα που έχουν οι δρόμοι μας, τα πεζοδρόμια μας, τα μπαλκόνια μας και όλα τα άλλα γύρω μας". - Λευτέρης Γιοβανίδης

Ποιο ρόλο ερμηνεύετε στην παράσταση;
Μ.Μ.: Ερμηνεύω το ρόλο της Γωγώς, μιας γυναίκας που ασφυκτιά, εγκλωβισμένη σε μια μικρή κοινωνία όπου ο άντρας είναι ο αφέντης του σπιτιού. Χωρίς παιδιά, παρόλο που το μοναδικό όνειρο της ήταν να κάνει οικογένεια, προδομένη από τον σύζυγο που έχει ερωμένη και την υποτιμά σαν άνθρωπο λόγω της χαμηλής της μόρφωσης και κυρίως της αριστερής πολιτικής της κληρονομιάς, αναζητά την ελευθερία της.
Γ.Γ.: Ερμηνεύω τον ρόλο του Μήτσου. Μια προσωπικότητα, που μπορεί να φαίνεται το άξεστο και η αγένεια του χαρακτήρα του, στην πρώτη ανάγνωση, αλλά στο βάθος είναι ένας πληγωμένος άνθρωπος, από τις συνθήκες των βιωμάτων του. Ζει το δικό του δράμα. Με την τραγικότητά του συμπάσχουμε και ταυτόχρονα γελάμε.

Ήταν πρόκληση για εσάς η προσέγγιση ενός βαθιά προβληματικού χαρακτήρα;
Μ.Μ.: Όλοι οι ρόλοι είναι πρόκληση καθότι πιστεύω ότι δεν υπάρχουν προβληματικοί χαρακτήρες, αλλά άνθρωποι σύνθετοι γεμάτοι αντιθέσεις.
Γ.Γ.: Δεν υπάρχει χαρακτήρας στην ζωή και στο θέατρο που να είναι τέλειος. Την προβληματικότητα των χαρακτήρων ψάχνουμε στο θέατρο, προσπαθώντας να βρούμε τρόπους να λειάνουμε την αρρώστια τους και να τους δώσουμε μια ανάσα ζωή.  

"Πιστεύω ότι οι Έλληνες γενικότερα βρίσκονται αυτή την στιγμή στο σημαντικότερο σταυροδρόμι και πρέπει να κάνουν μια επιλογή. Αυτό της εξέλιξης του ανθρώπου ή αυτό της οπισθοδρόμησης". - Μπέσσυ Μάλφα

Πιστεύετε ότι οι αντιθέσεις και τα δίπολα πάνω στα οποία αναπτύσσονται οι ήρωες, συνθέτουν το προφίλ του Νεοέλληνα; Ποιες πτυχές της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας αναγνωρίζετε μέσα από το έργο;
Λ.Γ.: Νομίζω ότι ο καθένας μας κρυμμένος στον μικρόκοσμό του δεν έχει πλήρη εικόνα της ελληνικής κοινωνίας, το πώς αναπτύσσεται, πώς πιθανά συντηρητικοποιείται, πώς εξακολουθούν να διατηρούνται ξεπερασμένες απόψεις αλλά και η προγονολατρεία μας. Είμαστε ένας λαός που σίγουρα ο τόπος που έχουμε γεννηθεί, με το φως του, τη θάλασσα του, μας έχει επηρεάσει στον απόλυτο βαθμό ως ιδιοσυγκρασίες. Έχουμε ένα ξεχωριστό μεσογειακό ταμπεραμέντο συνδυάζοντας το άσπρο με το μαύρο, την αγάπη με το φθόνο και το φιλότιμο με την αχαριστία.
Μ.Μ.: Πιστεύω ότι οι Έλληνες γενικότερα βρίσκονται αυτή την στιγμή στο σημαντικότερο σταυροδρόμι και πρέπει να κάνουν μια επιλογή. Αυτό της εξέλιξης του ανθρώπου ή αυτό της οπισθοδρόμησης.
Γ.Γ.: Τα δίπολα πάνω στα οποία αναπτύσσονται οι ήρωες, δεν συνθέτουν μόνο το προφίλ του Νεοέλληνα, αλλά του ανθρώπου ευρύτερα. Οι συνθήκες αλλάζουν μόνο και οι ιδιαιτερότητες του βιοκλίματος. Ωστόσο, τα προβλήματα παραμένουν τα ίδια. Ο ψυχικός μόχθος του, για το πώς θα σκαπουλάρει πιο γλυκά την ουτοπία της ύπαρξης του.

Μπορούμε τελικά να προσδιορίσουμε το είδος του έργου; Εσείς που θα το κατατάσσατε;
Λ.Γ.: Μια μαύρη ανατρεπτική κωμωδία. Κωμωδία όχι επειδή έχει την αστεία ατάκα της φάρσας αλλά γιατί μέσα από την υπονόμευση των ηρώων από τον συγγραφέα δημιουργεί κωμικές καταστάσεις. Το δράμα μιας γυναίκας βλέπουμε βασικά. Τον πόνο της μας περιγράφει, αλλά το χιούμορ και η ανατροπή υπάρχει πάντα μέσα στο έργο ακόμα κι εκεί που δεν το περιμένουμε.

"Αν ήθελα να αφήσω ένα αποτύπωμα ως καλλιτέχνης, θα ήταν να ανατρέψω την υποκρισία των ανθρώπων". - Γιώργος Γιαννόπουλος

Ήταν πρόκληση για εσάς η ιδιαίτερα αθυρόστομη γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο το έργο;
Λ.Γ.: Μα η κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας είναι κάτι που το συναντάμε καθημερινά. Ακόμα και από στόματα ανθρώπων που θεωρητικά θα όφειλαν να μιλάνε σωστά ελληνικά. Συνειδητά ο συγγραφέας επέλεξε οι ήρωες να κακοποιούν τα ελληνικά που μιλάνε. Έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον και η ντοπιολαλιά που χρησιμοποιούν.
Γ.Γ.: Καθόλου. Γιατί αν ήθελα να αφήσω ένα αποτύπωμα ως καλλιτέχνης, θα ήταν να ανατρέψω την υποκρισία των ανθρώπων. Με ενοχλεί η ίδια η λέξη, και οραματίζομαι στο μέλλον να μιλάνε οι άνθρωποι όπως τους καυλώνει, λέγοντας τα πράγματα με το όνομα τους, χωρίς σεμνοτυφίες και περιορισμούς. Μια συνθήκη αναγκαία βάζω μόνο, να μην προσβάλει ο ένας τον άλλον. Μιλήστε ελεύθερα και ας πάμε να γαμηθούμε όλοι μας…

"Ένα ταπεινό πιάτο φακές και ένας διακοσμητικός τσιμεντένιος κύκνος αποτελούν για τον συγγραφέα, όχι τυχαία, τα σύμβολα του έργου”. Πώς αξιοποιείτε αυτούς τους συμβολισμούς στην παράσταση;
Λ.Γ.: Ο συγγραφέας κατά την άποψη μου ήθελε να δείξει την έλλειψη αισθητικής του Νεοέλληνα. Είμαστε μια κοινωνία που δεν μας αρέσει το ωραίο. Ακόμα και όταν η πολιτεία με απλές παρεμβάσεις προσπαθεί να αναβαθμίσει τον δημόσιο χώρο, αυτές οι παρεμβάσεις βανδαλίζονται μέσα σε λίγο χρόνο. Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην επαρχία, συμβαίνει και στα αστικά κέντρα. Φοβάμαι ότι το μάτι μας έχει συνηθίσει να βλέπει το άσχημο και να μην ενοχλείται, να μην μας γεννιέται πια καμία ανάγκη αντίδρασης και διαμαρτυρίας για την ποιότητα που έχουν οι δρόμοι μας, τα πεζοδρόμια μας, τα μπαλκόνια μας και όλα τα άλλα γύρω μας.