Με την Ιόλη μάς έφερε κοντά μια τυχαία γνωριμία και έπειτα μια σειρά από ενδιαφέρουσες κουβέντες για το θέατρο -την κίνηση και την υποκριτική- και πολύ περισσότερο για τις θεατρικές σπουδές στην Ελλάδα και στην Αγγλία, όπως και για την ίδια τη δουλειά στον χώρο των παραστατικών τεχνών εδώ και εκεί. Όλα όσα μάς κάνουν να χαιρόμαστε, αλλά και όλα όσα μας προβληματίζουν ή και μας θυμώνουν. Τα όρια της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ο σεβασμός στην προσωπικότητα του άλλου, τα εργασιακά δικαιώματα, η μέθοδος, το σύστημα, το πλαίσιο, οι αμοιβές. "Αν στο τέλος της ημέρας, δηλαδή, μπορείς να είσαι χαρούμενη κάνοντας μια δουλειά που αγαπάς". Και αυτό, είναι αλήθεια, ότι δεν ισχύει μόνο για το θέατρο.
Η Ιόλη έχει την πορεία κάθε μέσης Ελληνίδας που γεννήθηκε τη δεκαετία του '80 και μεγάλωσε στην Αθήνα, της άρεσε ο χορός και το θέατρο, αλλά πέρασε στο Πολυτεχνείο μέχρι που μια μέρα ένιωσε πώς δεν αντέχει άλλο και ανακοίνωσε στην οικογένειά της ότι γράφτηκε σε μια δραματική σχολή. Ακολούθησαν οι συνηθισμένες αντιρρήσεις των γονέων, αλλά και η αδιαπραγμάτευτη απόφαση του τέκνου, της κόρης εν προκειμένω, να κάνει αυτό που έχει επιλέξει. Τελείωσε τη δραματική σχολή και ο επόμενος σταθμός της ήταν το Λονδίνο και το μεταπτυχιακό MA in Movement Studies στο Royal Central School of Speech and Drama· ένα πρόγραμμα σπουδών που τη δυσκόλεψε πολύ αλλά της έδωσε όλα τα απαιτούμενα εφόδια (μέθοδο, σύστημα, πλαίσιο) αναφορικά με την υποκριτική και ακόμα παραπέρα με το σώμα και την κίνηση· το χτίσιμο ενός χαρακτήρα από το μηδέν, από τις πρώτες αναπνοές και τον εντοπισμό του κέντρου μέχρι τη μεταμόρφωση.
Σήμερα η Ιόλη παραμένει στη βρετανική μητρόπολη, ζει και εργάζεται εκεί, διδάσκει κίνηση στο London Academy of Music and Dramatic Arts (LAMDA) – μια από τις καλύτερες σχολές θεάτρου παγκοσμίως – ενώ το περασμένο καλοκαίρι ήρθε για πρώτη φορά επαγγελματικά στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Μικρή Επίδαυρο, όπου μαζί με τη σταθερή συνεργάτιδά της από την Αγγλία, τη σκηνοθέτρια Έμιλυ Λουίζου, παρουσίασαν το πρωτότυπο έργο του Γιάννη Σκαραγκά, με τίτλο "Συμπτώματα από την έλλειψη βάρους", βασισμένο στην τραγωδία του Αισχύλου "Ευμενίδες". Κάπως έτσι την πετύχαμε κι εμείς, εδώ στην Αθήνα, και κάναμε μια μεγάλη και πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα.
"...δεν υπάρχει περίπτωση στην Αγγλία να κρατήσεις τους ηθοποιούς περισσότερη ώρα από όσο έχει συμφωνηθεί ότι κρατάει η πρόβα. Οι ηθοποιοί και συντελεστές αμοίβονται πάντα και τους προστατεύει το Equity, που είναι το σωματείο μας."
Τι διαφορετικό μπορούν να φέρουν δυο επαγγελματίες του θεάτρου από την Αγγλία;
Δεν μπορώ να πω με σιγουριά πως φέρνουμε κάτι διαφορετικό από την Αγγλία, σίγουρα πάντως – τουλάχιστον αν μιλήσω για τη δική μου δουλειά – o τρόπος που δουλεύουμε στην Αγγλία διέπεται από μια πιο αυστηρή μορφή μεθοδολογίας. Επίσης ερχόμαστε από ένα περιβάλλον που είναι όλα πολύ καθορισμένα και ελεγχόμενα – για παράδειγμα, δεν υπάρχει περίπτωση στην Αγγλία να κρατήσεις τους ηθοποιούς περισσότερη ώρα από όσο έχει συμφωνηθεί ότι κρατάει η πρόβα. Οι ηθοποιοί και συντελεστές αμοίβονται πάντα και τους προστατεύει το Equity, που είναι το σωματείο μας. Δεν έχω αρκετή εμπειρία στην Ελλάδα για να μπορώ να τοποθετηθώ, μόνο από όσα έχω ακούσει να συμβαίνουν διαμορφώνω μία άποψη. Η πρόσφατη εμπειρία μου, πάντως, μου έδειξε οτι οι ηθοποιοί εδώ είναι σκληρά εργαζόμενοι, εξαιρετικά πρόθυμοι και ιδιαίτερα ανοιχτοί σε δοκιμές και πειραματισμούς.
Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την κινησιολογία; Ποιες οι βασικές αρχές που καλείσαι να διδάξεις αναφορικά με την κίνηση.
Καταρχάς να πούμε ότι movement director είναι η/ο κινησιολόγος που δουλεύει σε θεατρικές παραστάσεις και movement teacher είναι κάποια/ος που διδάσκει κινησιολογία στις δραματικές σχολές.
Η κινησιολογία κατέχει βασική θέση στο τριετές πρόγραμμα σπουδών των δραματικών σχολών της Αγγλίας, δουλεύοντας με τους σπουδαστές από την αρχή μέχρι το τέλος των σπουδών τους. Εδώ να σημειώσουμε ότι μαθήματα γίνονται στα δυο πρώτα έτη, ενώ τον τρίτο χρόνο ανεβάζουν κανονικές θεατρικές παραγωγές, στις οποίες συμμετέχουν και σπουδαστές άλλων ειδικοτήτων (stage managers, σκηνογράφοι, ενδυματολόγοι, φωτιστές, ηχολήπτες). Στις παραστάσεις αυτές έρχονται ατζέντηδες και κάπως έτσι οι νέοι ηθοποιοί κάνουν τα πρώτα βήματά τους στην αγορά.
Στο κομμάτι της κίνησης, ακολουθούμε ένα σύνολο μεθόδων στη διάρκεια της διετούς διδασκαλίας. Δουλεύουμε με στόχο τη χαλάρωση του σώματος, την ενεργοποίηση της αναπνοής, εξερευνούμε διαφορετικές ποιότητες κίνησης, αλλα προσεγγίζουμε και τον λόγο/κείμενο μέσα απο τη σωματικότητα. Ένα μεγάλο κομμάτι της εκπαίδευσης καλεί τους σπουδαστές να αρχίσουν να παρατηρούν τον κόσμο γύρω τους, κινητοποιώντας την περιέργεια τους για το πώς συμπεριφέρεται η φύση αλλά και οι άνθρωποι. Μία καθηγήτριά μου στην Αγγλία, η Vanessa Ewan, λέει ότι για να γίνει κανείς ηθοποιός οφείλει να έχει και να αναπτύξει σε βάθος ένα ενδιαφέρον για την ανθρώπινη κατάσταση. Αυτή η διαδικασία ενεργοποιεί και εξελίσσει τη φαντασία κι εμείς βοηθάμε στο να βιώνεται μέσα από το σώμα.
Αυτές οι μέθοδοι έχουν πολλές παραμέτρους, μία από τις οποίες είναι ότι οι μαθητές αποκτούν εργαλεία τα οποία τους επιτρέπουν να προσεγγίζουν τους ρόλους χωρίς να εμπλέκονται συναισθηματικά οι ίδιοι με προσωπικές εμπειρίες κ.λπ. Το συναίσθημα είναι κάτι που προκύπτει, και όχι η αφετηρία της διαδικασίας εξερεύνησης του εκάστοτε ρόλου.
Πολλοί έρχονται στα πρώτα μαθήματα με μία αντίσταση και έναν φόβο, πιστεύοντας οτι η κίνηση απαιτεί κάποιας μορφής ειδικές ικανότητες – ταυτίζουν την κίνηση με το χορό. Η απάντηση μας είναι: Έχεις πνευμόνια; Αναπνέεις; Άρα κινείσαι. Ξεκινάμε από εκεί. Σε συνδυασμό με τη φαντασία, είναι τα βασικά συστατικά για τη δημιουργία ενός ρόλου, και ενός κόσμου.
Από πού ξεκινάτε, δηλαδή;
Στο πρώτο τρίμηνο επανερχόμαστε σε πολύ βασικές κινήσεις. Όπως το μωρό μαθαίνει να μπουσουλάει, να σηκώνεται και να περπατάει, έτσι και οι νέοι ηθοποιοί ξαναμαθαίνουν το σώμα τους και επαναδιαπραγματεύονται τη σχέση τους με αυτό: τη δύναμη, την αντοχή, την ισορροπία, το κέντρο, τη σύνδεση με την αναπνοή. Μέσα από αυτή τη διαδικασία οι ηθοποιοί ανακαλύπτουν τη μοναδικότητα του σώματός τους και αναπτύσσουν αντίληψη γύρω από τις συνήθειές τους. Στόχος είναι η γείωση, η επιστροφή στην απλότητα και στην οικονομία ενέργειας και ταυτόχρονα η ανάπτυξη αυτοπεποίθησης. Κάθε ηθοποιός – όπως και κάθε άνθρωπος – φέρει κάτι μοναδικό, ενώ ταυτόχρονα δουλεύουμε με μία κοινή/συλλογική γλώσσα.
Στη σχολή που διδάσκω τα τελευταία χρόνια, δίνουμε μεγάλη έμφαση και στο "Ensemble Work" – τη δημιουργία της ομάδας. Πώς σχετίζεσαι δηλαδή με τους άλλους στοn χώρο, πώς σχετίζεσαι σωματικά με τον ίδιο τον χώρο, πώς το οτιδήποτε κάνεις στη σκηνή είναι απάντηση σε κάτι, δεν είναι εν κενώ. Έχει ενδιαφέρον ότι στα Αγγλικά η λέξη για την υποκριτική είναι "Acting", δηλαδή δράση. Κάθε δράση λοιπόν έχει αντίδραση και αντίστροφα, κάθε αντίδραση προκύπτει από μία δράση. Στo πλαίσιο του "Ensemble Work", τους βοηθάμε να διαμορφώσουν μία κουλτούρα, ένα μανιφέστο, γύρω από το τι σημαίνει συνεργασία, και πώς αυτή η κουλτούρα βασίζεται στην ενσυναίσθηση και στη συνεχή διαπραγμάτευση του ατόμου με την ομάδα και της ομάδας με το άτομο. Αγαπώ πολύ αυτό το κομμάτι της δουλειάς μου, και είναι κάτι που έχουμε στήσει με κόπο με τους συναδέλφους, προσπαθώντας η συνεργασία μας να αποτελεί παράδειγμα σε σχέση με αυτά που ζητάμε από τους σπουδαστές.
Μετά περνάμε σταδιακά στο "expressive movement", την εφαρμογή δηλαδή όσων έχουν μάθει στη σωματική εκφραστικότητα. Μαθαίνουν δηλαδή να χρησιμοποιούν το σώμα τους για να πουν μια ιστορία, ξεκινώντας από πιο ποιητικές και αφηρημένες μορφές κίνησης και προχωρώντας σε αυτό που λέμε "characterization", τη διαμόρφωση χαρακτήρα.
Στο δεύτερο έτος κάνουν πλέον ολοκληρωμένα έργα από διαφορετικά είδη θεάτρου (Κλασσικά έργα από Αμερικάνους συγγραφείς, Κωμωδία, Τσέχωφ, Σαίξπηρ κ.λπ.), οπότε και στο δικό μου μάθημα περνάμε από την κίνηση στον υποκριτικό αυτοσχεδιασμό. Στο τρίτο έτος πια δουλεύω ως movement director στις παραστάσεις που ετοιμάζουν.
Ποιες πρακτικές ακολουθείς όταν ξεκινά η προετοιμασία μιας παράστασης;
Οι κινησιολόγοι καλούμαστε πάντα να εξυπηρετήσουμε το όραμα του σκηνοθέτη. Οπότε η δημιουργικότητά μας εντάσσεται σε ένα πλαίσιο που είναι κάπως καθορισμένο. Όσον αφορά το πώς θα προετοιμαστώ, εξαρτάται πρώτα απ' όλα από τη σκηνοθετική σκέψη, από το έργο και το κείμενο (αν υπάρχει), τον ρυθμό και τη μουσική του, αλλά και από τους ανθρώπους με τους οποίους καλούμαι να δουλέψω. Έμπνευση αντλώ από άλλες μορφές τέχνης (ζωγραφική, μουσική, χορό κ.λπ.), αλλά και από έρευνα γύρω από τις ανάγκες του εκάστοτε έργου. Αυτό που έχω μάθει μέσα στα χρόνια, είναι ότι όσες ιδέες και να έχεις πριν την έναρξη των προβών, οφείλεις να δουλέψεις με τα σώματα που έχεις μπροστά σου. Ως movement director δεν είσαι εκεί για να τους διδάξεις. Είσαι εκεί για να τους δώσεις το ερέθισμα και το κατάλληλο πλαίσιο να εκφραστούν, ώστε να αξιοποιήσεις δημιουργικά αυτό που έχουν να δώσουν.
"Το Ιntimacy Coordination ξεκίνησε παράλληλα (αν και συμπτωματικά) με το κίνημα MeToo, ως ασπίδα προστασίας για τους ηθοποιούς όταν υπάρχουν ερωτικές σκηνές στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Intimacy Co-ordinator είναι ο άνθρωπος που έχει την ευθύνη να ορίσει ένα πλαίσιο ασφαλείας στην πρόβα για τέτοιες σκηνές, αλλά και ο άνθρωπος στον οποίο μπορεί να απευθυνθούν οι ηθοποιοί σε περίπτωση που συμβεί κάτι που τους φέρει σε δύσκολη θέση."
Τι είναι το Ιntimacy Coordination και γιατί αποφάσισες να ασχοληθείς με αυτό;
Είναι μεγάλη συζήτηση αυτή. Καταρχήν το θέατρο είναι μια διαδικασία όπου ακόμα και όταν δεν υπάρχει σωματική επαφή, ως ηθοποιός μοιράζεσαι κάτι πολύ βαθύ – είναι μία ζωντανή διαδικασία. Το Ιntimacy Coordination ξεκίνησε παράλληλα (αν και συμπτωματικά) με το κίνημα MeToo, ως ασπίδα προστασίας για τους ηθοποιούς όταν υπάρχουν ερωτικές σκηνές στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Intimacy Co-ordinator είναι ο άνθρωπος που έχει την ευθύνη να ορίσει ένα πλαίσιο ασφαλείας στην πρόβα για τέτοιες σκηνές, αλλά και ο άνθρωπος στον οποίο μπορεί να απευθυνθούν οι ηθοποιοί σε περίπτωση που συμβεί κάτι που τους φέρει σε δύσκολη θέση. Ακριβώς γι΄αυτό αποφάσισα να ασχοληθώ με το Ιntimacy Coordination, με τον συντονισμό της εγγύτητας, ή της οικειότητας όπως θα μπορούσαμε να το αποδώσουμε στα ελληνικά. Ακούγεται κάπως στείρο σαν τίτλος, και μπορεί και να γίνει σαν διαδικασία, αλλά αξιοποιούμενο σωστά έχει μεγάλο ενδιαφέρον και διαπερνά τα στενά όρια των "ερωτικών σκηνών". Δουλεύεις με κάτι μεγαλύτερο και βαθύτερο από αυτό, κάτι πολύ ανθρώπινο.
Μπορεί πράγματι να λειτουργήσει ως ασπίδα προστασίας για τους ηθοποιούς;
Αυτή είναι μια πρακτική που υπήρχε πάντα για τις σκηνές μάχης/βίας (η "χορογραφία" τους, δηλαδή, ώστε να μην κινδυνεύουν οι ηθοποιοί) και το ίδιο κάνουν οι Ιntimacy Coordinators πλέον για τις σκηνές ερωτικού περιεχομένου. Είναι εκεί για να καθορίσουν πότε ξεκινάει η πρόβα/αυτοσχεδιασμός και πότε τελειώνει, για να δημιουργήσουν τη "χορογραφία" μαζί με τους ηθοποιούς και τον/την σκηνοθέτη και για να τη σταματήσουν αν κάποια/ος αισθανθεί άβολα – υπάρχουν και safe words γι΄αυτό και γενικά υπάρχει ένα τελετουργικό, θα λέγαμε, που ακολουθείται κινησιολογικά, ώστε να βρουν τη σωματικότητα και να χτίσουν τη σκηνή.
Επίσης, υπάρχει και ένα πλαίσιο αναφορικά με το ποιοι είναι παρόντες στην πρόβα τέτοιων σκηνών. Πλέον συνηθίζεται να είναι μονάχα οι ηθοποιοί, ο/η σκηνοθέτης και ο/η Ιntimacy Coordinator. Για να είμαι ειλικρινής, δεν είμαι βέβαιη ότι συμφωνώ απολύτως με αυτό. Έχω την αντίληψη ότι πρέπει να υπάρχει συλλογική ευθύνη από όλη την ομάδα για οτιδήποτε συμπεριλαμβάνεται στη δημιουργική διαδικασία της πρόβας. Αλλά μάλλον είμαστε ακόμα μακριά απ’ αυτό..
Τι απαντάς στον αντίλογο, που φαντάζομαι ότι υπάρχει: ότι μπορεί να λειτουργήσει παρεμβατικά ή περιοριστικά σε σχέση την ίδια την καλλιτεχνική πράξη και το όραμα του εκάστοτε σκηνοθέτη, για παράδειγμα;
Είναι γεγονός ότι μέχρι να βρεθεί μια ισορροπία, μπορεί να συμβαίνει και αυτό – υπάρχει αντίσταση από πολλούς (κυρίως σκηνοθέτες ή παλαιότερους ηθοποιούς). Κάθε τι καινούριο παίρνει χρόνο για να αφομοιωθεί. Πράγματι, εκεί που πριν δεν υπήρχε κανένα πλαίσιο και οι ηθοποιοί μπορεί να ένιωθαν εκτεθειμένοι και αβοήθητοι, τώρα μπορεί να γίνονται όλα "σωστά" μεν, αλλά ίσως άνευρα. Υπάρχει μία έντονη συζήτηση σε σχέση με αυτό∙ ακόμα και σε σχέση με το σε ποιόν ανήκει η καλλιτεχνική δημιουργία. Πιστεύω ότι αν το Ιntimacy Coordination γίνεται από τους κινησιολόγους με διαρκή παρουσία στις πρόβες και στα γυρίσματα μπορεί να δουλέψει καλύτερα και για τους ηθοποιούς και για τους σκηνοθέτες.
Οι κινησιολόγοι γνωρίζουμε τους τρόπους να καθοδηγούμε τους ηθοποιούς. Ως Ιntimacy Coordinators μαθαίνουμε και το πλαίσιο για να γίνονται όλα με σεβασμό και ασφάλεια. Παρ’ όλα αυτά επιμένω οτι είμαστε όλοι υπεύθυνοι – υπάρχει ένας κατακερματισμός ιδιοτήτων, όπου ο καθένας ασχολείται μόνο με το κομμάτι που του αναλογεί. Φυσικά αυτό είναι τις περισσότερες φορές αποτέλεσμα έλλειψης χρημάτων, όπως και όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Βλέπουμε τώρα τι γίνεται με τις απεργίες των ηθοποιών στην Αμερική, αν και δεν έχει πάρει τη δημοσιότητα που αντιστοιχεί στη βαρύτητα αυτού που συμβαίνει. Για να επανέλθω λοιπόν, σε ένα ιδανικό πλαίσιο, κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν θα λειτουργούσε περιοριστικά, αλλά θα απελευθέρωνε τη δημιουργική διαδικασία για όλους.
Ωραία, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση, κάνεις την πρόβα σου, γυρίζεις τη σκηνή, πάνε όλα καλά και κάπου εκεί τελειώνει και η δουλειά του Ιntimacy Coordinator. Στο θέατρο, όταν αρχίζει και τρέχει η παράσταση, τι γίνεται;
Αυτό που συμβαίνει αυστηρά πια, στην Αγγλία τουλάχιστον, είναι ότι όλες οι σκηνές που εμπεριέχουν οποιαδήποτε σωματική επαφή, είτε πρόκειται για βία είτε έχουν ερωτικό περιεχόμενο, καταγράφονται από τον stage manager, οι ηθοποιοί τις περνάνε κάθε φορά στο ζέσταμα, τις μιλάνε και το βασικότερο, υπάρχουν συμφωνημένες και απολύτως οριοθετημένες στα χαρτιά. Αν εγώ, λοιπόν, στην τριακοστή παράσταση ξεφύγω και εκεί που ήταν να σε ακουμπήσω ελαφρά στο μάγουλο σου ρίξω σφαλιάρα, υπάρχει ο άνθρωπος που εσύ θα μπορείς να απευθυνθείς χωρίς φόβο – πιθανότατα θα το έχει δει ο stage manager κατά τη διάρκεια της παράστασης. Όπως καταλαβαίνεις, αυτό σημαίνει ότι οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο μειώνονται.
Υπάρχει αυτή η θέση σήμερα στις ελληνικές παραγωγές;
Απ’ όσο γνωρίζω, όχι.
Ως γυναίκα επαγγελματίας στον χώρο του θεάματος, βιώνεις ή έχεις βιώσει σεξιστικές συμπεριφορές; Έχεις αδικηθεί οικονομικά σε σχέση με έναν άντρα συνάδελφό σου; Ή έχεις χάσει κάποια δουλειά λόγω φύλου;
Όχι, στην Αγγλία και στον συγκεκριμένο χώρο που δουλεύω και που θεωρείται προοδευτικός δεν έχω αδικηθεί οικονομικά. Αυτό δεν ισχύει, βέβαια, σε άλλους επαγγελματικούς κλάδους, που ξέρω ότι συμβαίνει. Έχει συμβεί, όμως, να είμαι σε παραγωγές όπου επικρατούσαν αριθμητικά άντρες και να νιώθω μια υπόγεια υποτίμηση. Η οποία φυσικά σπάνια εκφράζεται εμφανώς. Έχει να κάνει και με την κουλτούρα των Άγγλων αυτό. Έχω δουλέψει σε σχολές που με κάποιο τρόπο όλη η γραφειοκρατία και η λάντζα καταλήγει να γίνεται από τις γυναίκες καθηγήτριες και σπάνια από τους άντρες καθηγητές.
Πώς το εξηγείς αυτό;
Είναι κοινωνικές δυναμικές πολύ βαθιά ριζωμένες στη συνείδηση των ανθρώπων. Και είναι η περιβόητη συζήτηση περί προνομίου. Το προνόμιο σου δεν το καταλαβαίνεις απαραίτητα, γι' αυτό είναι προνόμιο. Το προνόμιο είναι αόρατο και ένα κομμάτι αντρών, εν προκειμένω, είτε δυσκολεύεται να το κατανοήσει είτε αντιστέκεται σθεναρά νιώθωντας ότι μπορεί να το χάσει. Στον αναπτυγμένο δυτικό κόσμο όπως λέμε, η κουβέντα δυσκολεύει πολύ όταν παίρνει τέτοιες λεπτές αποχρώσεις. Υπάρχει η ψευδαίσθηση – που έχει καλλιεργηθεί από τον τρόπο με τον οποίο ο καπιταλισμός ελίσσεται σε ζητήματα δικαιωμάτων – ότι τα έχουμε ξεπεράσει αυτά. Ο φεμινισμός όχι απλά δεν είναι ξεπερασμένος, αλλά όλα τα φύλα έχουν όφελος από αυτά που διεκδικεί.
Δες το από άλλη πλευρά. Εγώ κι εσύ λέμε ότι δεν είμαστε ρατσίστριες. Είμαστε όμως λευκές. Την εμπειρία ενός μαύρου ανθρώπου που άμα τη εμφανίσει του βιώνει ρατσισμό, δεν την έχουμε. Για να το καταλάβουμε πρέπει να το έχουμε συνειδητά στο μυαλό μας. Δεν αρκεί να πιστεύουμε ότι είμαστε όλοι ίσοι και να έχουμε καλή πρόθεση. Στην Αγγλία υπάρχει η φράση "impact over intention". Αυτή η φράση λέει ότι η πρόθεσή σου δεν έχει τόση σημασία. Το θέμα είναι ο αντίκτυπος που έχει αυτό που λες και κάνεις στον άλλο. Αυτό ισχύει σε ατομικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο. Αν η κοινότητα των μαύρων διεκδικεί ίσα δικαιώματα, δεν αφορά κανέναν στη συζήτηση αυτή το αν εγώ ατομικά δεν είμαι ρατσίστρια. Η κοινωνία είναι ρατσιστική και θεσμικά και στην καθημερινότητα.
"σε πολλές περιπτώσεις στην Αγγλία κάνουν αυτό που λέμε 'ticking boxes'. Σαν να φροντίζουν το φαίνεσθαι περισσότερο από την ουσία του πράγματος και χωρίς απαραιτήτως να αλλάζουν οι συμπεριφορές σε βάθος. Αλλά... το προτιμώ. Γιατί αυτοί οι άνθρωποι αποκτούν επιτέλους και πρόσβαση και προβολή."
Είναι συμπεριληπτικό το θέατρο στην Αγγλία;
Γίνεται πολύ μεγάλη προσπάθεια να είναι συμπεριληπτικό. Φυσικά, σε πολλές περιπτώσεις στην Αγγλία κάνουν αυτό που λέμε "ticking boxes". Σαν να φροντίζουν το φαίνεσθαι περισσότερο από την ουσία του πράγματος και χωρίς απαραιτήτως να αλλάζουν οι συμπεριφορές σε βάθος. Αλλά... το προτιμώ. Γιατί αυτοί οι άνθρωποι αποκτούν επιτέλους και πρόσβαση και προβολή.
Έλα να κλείσουμε με μια ιστορία: Την πρώτη φορά που πήγα να δω παράσταση στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας, ήταν ο Μακμπέθ του Σαίξπηρ, έπαιζε μεταξύ άλλων μια ηθοποιός που της έλειπε το ένα χέρι από τον αγκώνα και κάτω, χωρίς να παίζει έναν ρόλο που περιστρεφόταν γύρω από την αναπηρία της. Επιασα τότε τον εαυτό μου να την κοιτάω συνέχεια και να λέω από μέσα μου "σταμάτα να την κοιτάς", αλλά δεν μπορούσα. Και ξέρεις γιατί την κοιτούσα συνέχεια; Γιατί δεν το είχα συνηθίσει. Δεν είχα συνηθίσει να βλέπω ανάπηρους πάνω στη σκηνή. Όπως είπαμε και πριν, κάθε κοινωνική αλλαγή χρειάζεται χρόνο και συνεχή πάλη.
