Aγαπώ τα καφέ όπως άλλοι αγαπούν τα ταξίδια. Μια βαριά βιομηχανία χαμένου χρόνου, ένα απόλυτο μυστήριο: η τέχνη τού να επιτρέπεις στον καιρό να κυλάει και να μην αφήνει πάνω σου σημάδια. Μια ευγενική πράξη απέναντι στον εαυτό σου και –γιατί όχι;– απέναντι στην ανθρωπότητα". Ο Ρένος Χαραλαμπίδης φαίνεται να πραγματοποίησε με επιτυχία αυτή την ευγενική πράξη που αναφέρει στην ταινία του 2000, αν σκεφτούμε πόσο αγέραστα στέκονται ακόμα σήμερα τα "Φτηνά τσιγάρα" του: τόσο που αποκτούν νέα ζωή έξω από την οθόνη, στη θεατρική σκηνή αυτήν τη φορά, στη μιούζικαλ εκδοχή που θα σκηνοθετήσει ο Κωνσταντίνος Ρήγος από τις 16/2 στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής. Η ταινία "ωδή στην καλοκαιρινή άδεια Αθήνα", που αγαπήθηκε παράφορα από τη νέα γενιά και αναδείχτηκε σε cult favorite με σταθερές προβολές κάθε καλοκαίρι, αποκτά νέες συνθέσεις και τραγούδια από τον Παναγιώτη Καλαντζόπουλο, συνθέτη και του original score, ενώ ο σκηνοθέτης και εμπνευστής της Χαραλαμπίδης επιστρέφει αυτήν τη φορά ως "σύνδεσμος" και αφηγητής, παραχωρώντας τη συγγραφή του λιμπρέτου στον Πέτρο Βουνισέα και των στίχων στον τελευταίο και στους Καλαντζόπουλο, Μιχάλη Γκανά και Ελένη Ζιώγα.
Ανεκπλήρωτοι έρωτες, φθαρμένες τηλεκάρτες και φιλιά που δεν βρήκαν το δρόμο τους κατοικούν στα "Φτηνά τσιγάρα", μια παράσταση χωρισμένη σε 34 σκηνές. Είκοσι δύο χρόνια μετά, όταν ο ήρωας της ταινίας Νίκος ζει πλέον στην κάψουλα της μνήμης του, θα αναμετρηθεί με τον νεότερο εαυτό του, θα ξανασυναντήσει τη Σοφία και η διαδρομή θα ξεκινήσει από την αρχή. Με ποιες σκέψεις ο Ρένος Χαραλαμπίδης δίνει τον αναπτήρα για να ξανανάψει η καύτρα των "Φτηνών τσιγάρων", πώς νιώθει βλέποντάς τα σκηνοθετημένα από άλλον και ακούγοντας το παλιό και το νέο soundtrack; Πώς ο συνθέτης Παναγιώτης
Καλαντζόπουλος σκιαγράφησε τα πρόσωπα της πόλης με νότες; Ποιους ρόλους ερμηνεύουν οι Θανάσης Λέκκας, Χριστίνα Στεφανίδου, Κωνσταντίνος Μπιμπής και η ερμηνεύτρια Ίντρα Κέιν και τι κρατούν από τη δική τους Αθήνα; Προτού νιώσουμε ξανά (και στη μέση του χειμώνα) τον καύσωνα της έρημης Πανεπιστημίου, μιλήσαμε με τους δημιουργούς και τους πρωταγωνιστές της παράστασης για το ρομαντισμό της καθημερινότητας, την Αθήνα, τις στιγμές και τις αναμνήσεις.
Ρένος Χαραλαμπίδης: "Σήμερα ξανασυναντώ την ταινία σαν να παραλαμβάνω ένα ξεχασμένο δώρο"
"Όταν γύριζα την ταινία, στην εκπνοή του προηγούμενου αιώνα, σκεφτόμουν πώς θα
μπορούσα να εγκλωβίσω στο φιλμ τον νεανικό μου ενθουσιασμό, ώστε να ταξιδέψει μέσα
στα χρόνια και να με συναντήσει όταν δεν θα είμαι πια νέος. Σήμερα ξανασυναντώ την
ταινία σαν να παραλαμβάνω ένα ξεχασμένο δώρο. Εκείνος ο νεανικός ενθουσιασμός,
ολόφρεσκος και ατόφιος, συνεχίζει να ταξιδεύει μέσα από αυτήν και να με τροφοδοτεί με
δύναμη καθώς τελειώνει το πρώτο τέταρτο του νέου αιώνα. Στην παράσταση είμαι ο
αφηγητής, η φωνή πάνω από τα γεγονότα. Είμαι παραδομένος στην υπερρεαλιστική αλλά και διονυσιακή ματιά του Ρήγου. Φτιάχνει ένα νέο λυρικό σύμπαν με πηλό τα υλικά της
ταινίας. Ένα μουσικοθεατρικό σύμπαν, αυτόνομο και εκρηκτικό. Η μουσική του
Καλαντζόπουλου πάντα με ταξιδεύει στο χρόνο και στις εποχές μέσα από έναν στοχαστικό ρομαντισμό που έχει κάτι το αιώνια νεανικό. Αυτό που νιώθω ακούγοντας τη μουσική της ταινίας σε σχέση με αυτή της παράστασης, είναι η συγκίνηση της εξέλιξης, αλλά και η επιβίωση της αυθεντικής καλλιτεχνικής συνάντησης".
Παναγιώτης Καλαντζόπουλος: "Στην Αθήνα έμαθα ότι η ασχήμια μπορεί να ξαναγίνει όμορφη με τη μουσική, τα κορίτσια, τις φιλίες"
Ξεκινάω, όπως πάντα, σαν το τυφλό κουτάβι που ψάχνει με τη μύτη να βρει το πιάτο με το
γάλα και το ψωμί. Πιάνομαι από τις σχέσεις μου με τον Ρένο Χαραλαμπίδη και τον Πέτρο
Βουνισέα, από την τυχερή-άτυχη ταινία του 2000, τους μουσικούς, το παίξιμο του Σταύρου
Λάντσια, την τρομπέτα του Ανδρέα Πολυζωγόπουλου. Από όπου μπορώ, ακόμα κι από την
πίεση του χρόνου. Έγραφα, έγραφα, πέταγα, κράταγα και να ’μαστε… Με τον Κωνσταντίνο
Ρήγο, που σκηνοθετεί, έχουμε κάτι κοινό: κι εκείνος όπως κι εγώ, είμαστε πολυπρόσωποι,
αλλάζουμε εαυτούς. Ο Κωνσταντίνος έμαθε το θέατρο από μέσα, πέρασε από διάφορους
ρόλους, χορευτής, χορογράφος, σκηνοθέτης. Ξέρει πώς να μετρά τις αξίες προσώπων και
κειμένων πέρα από συμβάσεις και τίτλους. Ξέρει με άλλα λόγια να κολυμπάει σε διάφορα
νερά. Αν και δεν τον γνωρίζαμε προσωπικά, με τον Ρένο ξέραμε τις δουλειές του και μας
άρεσε το χαρμάνι. Ό,τι αφορά τη δραματουργία με απασχολεί στις πίσω μου σελίδες, σε
πρώτο πλάνο με απασχολούν τα τραγούδια, στίχοι και μελωδίες. Γεννήθηκα στην Αθήνα,
αλλά, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους Αθηναίους, οι παππούδες μου πέρασαν από
τα διόδια. Μεγάλωσα πίσω από τον Παναθηναϊκό, σε ένα ρετιρέ δίπλα στις παράγκες στα
προσφυγικά. Έζησα τη μεταμόρφωση της μετεμφυλιακής Αθήνας του ’60, με την
αντιπαροχή, από μία από τις ωραιότερες πόλεις σε μία από τις ασχημότερες. Σε αυτή την Αθήνα, του Καζαντζίδη, του Γαβαλά, των Beatles, των Stones, των Συνταγματαρχών. Στην Αθήνα έμαθα πως η ασχήμια μπορεί να ξαναγίνει όμορφη με τη μουσική, τα κορίτσια, τις φιλίες. Με τους στίχους και το τραγούδι κορυφώνεται η ιστορία. Η "Τζούρα”, που γράψαμε με τον Πέτρο Βουνισέα, βάζει την ιστορία στις ράγες και η "Τζούρα” την κλείνει, αλλά το τραγούδι που αντικατοπτρίζει τη ρομαντική οπερέτα "Φτηνά τσιγάρα” είναι τα "Όνειρα” που τραγουδάει το ζευγάρι των πρωταγωνιστών, η Σοφία και ο Νίκος (Θάνος Λέκκας και Χριστίνα Στεφανίδη)".
Θάνος Λέκκας: "Η νύχτα πάντα καλωσορίζει τη φαντασία περισσότερο από τη μέρα"
"Στην παράσταση ερμηνεύω τον ρόλο του Νίκου στη νεαρή του ηλικία. Τον μικρό Ρένο
Χαραλαμπίδη! Από την παράσταση κρατάω κυρίως στιγμές άλλων. Χαίρομαι πολύ να
βλέπω συνάδελφους να λάμπουν, τόσο τους νεότερους με τη δύναμή τους όσο και τους
μεγαλύτερους με την απίστευτη και συγκινητική εμπειρία τους. Προσπαθώ να συλλέγω
στιγμές, αν και όχι με πολύ μεγάλη επιτυχία. Είναι μια δύσκολη τέχνη. Κρατούσα για πολλά
χρόνια αποκόμματα από εισιτήρια –κάποια στιγμή τα πέταξα όλα–, ακόμα κρατάω
προγράμματα παραστάσεων, κλήσεις (!), φωτογραφίες, ευχετήριες κάρτες, παιδικά κουκλάκια, σημειώσεις από τις σχολές μου, δωράκια από φίλους, επαγγελματικές κάρτες,
περιτυλίγματα από σοκολάτες με αφιερώσεις, οποιοδήποτε χαρτί έχει πάνω του έστω και
μία μολυβιά, με την ελπίδα όταν ξαναπέσουν στα χέρια μου να εκπλαγώ να νιώσω ξαφνικά
κάτι από τη νύχτα μιας όμορφης παράστασης, να θυμηθώ ένα χαμογελαστό πρόσωπο, έναν έρωτα που με σάρωσε... Κάποιες φορές πιάνει, και είναι υπέροχο. Θυμάμαι μια ολόκληρη εποχή, τον άνθρωπο που ήμουν, τι σκεφτόμουν, τι φοβόμουν, τι ονειρευόμουν, τι
αγαπούσα... Η αλήθεια είναι ότι φοβάμαι να τις αποχωριστώ αυτές τις στιγμές μήπως
ξεχάσω αυτό που είμαι, μήπως αφήσω κατά λάθος κάποιο κομμάτι μου να χαθεί για πάντα.
Φόβοι κι ανασφάλειες. Κατά βάθος πιστεύω πως ό,τι έχει σημασία για μας είναι ήδη
χαραγμένο μέσα μας και δεν χρειάζεται πολλά για να βγει προς τα έξω. Ένα-δυο
πραγματάκια από τρεις σημαντικούς ανθρώπους· και δεκαπέντε να ’ναι, δεν χάθηκε ο
κόσμος.Τελικά σημασία έχει να μην ξεχνάς ποιος είσαι και πάντα να αφήνεις χώρο για το
καινούργιο. Την Αθήνα την ανακάλυψα μεγαλύτερος, ούτε στα φοιτητικά μου χρόνια
μπορώ να πω ότι την ήξερα. Έχω ίσως μία δεκαετία που τη ζω και δεν ήμουν ποτέ των
εξόδων, περισσότερο των περιπάτων, των νυχτερινών περιπάτων. Η νύχτα πάντα
καλωσορίζει τη φαντασία περισσότερο από τη μέρα, οι άδειοι δρόμοι με τα φωτισμένα από
κίτρινες λάμπες κτίρια, οι λίγοι άνθρωποι που περπατούν βιαστικά ή νωχελικά και
αναρωτιέσαι πού πάνε ή πού ήταν και πόσο ακραία διαφορετικοί σού φαίνονται οι λόγοι
που είναι έξω τέτοια ώρα από τον δικό σου... Τότε νιώθεις πιο πολύ εσύ, γιατί ο άλλος είναι
τόσο ξεκάθαρα άλλος. Είναι αναζωογονητικό… Χρειάζεται πού και πού μια βόλτα μέσα στη
νύχτα".
Xριστίνα Στεφανίδη: "Ευχαριστώ τον Ρένο Χαραλαμπίδη που μας έκανε να αγαπήσουμε την άλλη Αθήνα"
"Στην παράσταση ερμηνεύω το ρόλο της Σοφίας, η όποια επιλέγει να περιπλανηθεί στο
άδειο κέντρο της Αθήνας, μια βραδιά Δεκαπενταύγουστου, με τον μυστήριο άντρα που
γνώρισε τυχαία στο διπλανό καρτοτηλέφωνο. Από την παράσταση κρατάω πολλές στιγμές.
Ξεχωρίζω όμως την επί σκηνής παρουσία του Ρένου Χαραλαμπίδη, ο οποίος ενώνει τον
κινηματογραφικό με τον θεατρικό κόσμο των "Φτηνών τσιγάρων”. Νιώθω ότι οφείλω ένα
ευχαριστώ εκ μέρους της γενιάς μου στον άνθρωπο που μας έκανε να αγαπήσουμε την
άλλη Αθήνα, να εκτιμήσουμε τον ανδρικό αμήχανο ρομαντισμό μακριά από τα μπρουτάλ πρότυπα και να αντιληφθούμε τον έρωτα μέσα από την αέναη αναζήτησή του. Δεν έχω κρατήσει ποτέ γόπα τσιγάρου, ωστόσο η αλήθεια είναι ότι δυσκολεύομαι να αποχωριστώ "αποδείξεις” στιγμών, όπως φωτογραφίες, εισιτήρια από παραστάσεις, γράμματα κ.λπ. Οπότε μάλλον έχω κι εγώ τη δική μου συλλογή από στιγμές που με έχουν καθορίσει. Θα μοιραστώ μια ιστορία που έλαβε χώρα το καλοκαίρι του 2017, όταν κλήθηκα να πάρω μια σημαντική απόφαση για εμένα. Οδήγησα μέχρι τον Λυκαβηττό και πέρασα όλη τη νύχτα εκεί, όχι πολύ μακριά από την καντίνα στην οποία γυρίστηκε η πιο τρυφερή στιγμή
του Νίκου και της Σοφίας, χαμένη στις σκέψεις μου, τη μουσική, τη θέα και τ’ αστέρια. Το
ξημέρωμα, φεύγοντας, ήξερα ότι η ζωή μου θα άλλαζε για πάντα".
Κωνσταντίνος Μπιμπής: "Το ποιος είμαι έχει να κάνει με την Αθήνα"
"Στην παράσταση είμαι ο Πικάσο. Ερμηνεύω αυτόν τον θεότρελο ευαίσθητο και ποιητικό
καφετζή, έναν πολύ ενδιαφέροντα ρόλο με βάθος και ιερή τρέλα. Υποδύομαι επίσης τον
Μάκη, έναν γκάνγκστερ που ονειρεύεται να γίνει χορευτής μπαλέτου. Μέσα στο
υπερρεαλιστικό σύμπαν του Ρένου Χαραλαμπίδη και του Κωνσταντίνου Ρήγου περνάω
καταπληκτικά κάθε στιγμή. Είμαστε συλλέκτες στιγμών; Νομίζω πως όλοι οι ηθοποιοί είμαστε λίγο πολύ. Θες δεν θες, με τα χρόνια το σύστημα συνηθίζει και αποθηκεύει από μόνο του στιγμές που κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Δυστυχώς ή ευτυχώς, οι περισσότερες ιστορίες μου σχετίζονται με την Αθήνα. Την ξέρω σαν την παλάμη μου. Η ιστορία της ζωής μου, το ποιος είμαι, έχει να κάνει με την Αθήνα. Aγαπώ να τη μισώ. Tη λατρεύω και τη σιχαίνομαι".
Ίντρα Κέιν: "Είμαι 100% συλλέκτης στιγμών"
"Στην παράσταση έχω το ρόλο της Λάνα, μιας ιερόδουλης, και η στιγμή που κρατάω από
την παράσταση –αν και είμαστε ακόμα σε πρόβες– είναι όταν ερμηνεύεται το "Λευκό μου
γιασεμί”. Δεν μπορώ να πω κάτι παραπάνω για να μην "προδώσω” κάτι από τη μαγεία...
Είμαι 100% συλλέκτης στιγμών. Μπορεί να ξεχνάω ονόματα, πρόσωπα, περιστατικά, όμως έχω τόσες αναμνήσεις από βλέμματα, συναισθήματα, μυρωδιές. Είμαι γέννημα θρέμμα Αθηναία και είναι πολλές οι ιστορίες που έχω από την πόλη που τόσο αγαπώ και μισώ ταυτόχρονα. Δεν θέλω να σταθώ σε μια συγκεκριμένη ιστορία, αλλά στο πόσο μ' έχει συγκινήσει το γεγονός ότι όσο απρόσωπη και σκληρή κι αν έχει γίνει αυτή η πόλη, ο κόσμος της όλο και περισσότερο συσπειρώνεται και εναντιώνεται στην κοινωνική αδικία και στα κακώς κείμενα. Και το αποδεικνύει βγαίνοντας στο δρόμο και διαδηλώνοντας. Η πιο
"φωτεινή” και ελπιδοφόρα ημέρα κατ' εμέ ήταν η ημέρα που καταδικάστηκε η Χρυσή Αυγή. Χιλιάδες κόσμου όλων των ηλικιών και κοινωνικών στρωμάτων έγινε μια αγκαλιά και
πανηγύρισε τη νίκη της λογικής και του δικαίου. Αυτή είναι η αγαπημένη μου ιστορία από
την Αθήνα μου".
"Φτηνά Τσιγάρα" που ποτέ δεν σβήνουν
Ούτε ο Ρένος Χαραλαμπίδης ούτε και κανείς άλλος μπορούσε να προβλέψει την απήχηση
που θα είχε η δεύτερη ταινία του είκοσι και πλέον χρόνια μετά την πρεμιέρα της. Τότε,
μάλιστα, είχε περάσει μάλλον απαρατήρητη. Ωστόσο, η γενιά των βίντεο κλαμπ και έπειτα
του πρώιμου ίντερνετ βρήκε στα "Φτηνά τσιγάρα" την αθηναϊκή νοσταλγία, τον αφελή
νεανικό ρομαντισμό και τις συγκρατημένες δόσεις cult (λέγε με και Κώστα Τσάκωνα) που
έδωσαν χαρακτήρα σε μια κινηματογραφική αστική συμφωνία της Αθήνας λίγο πριν από
την αλλαγή της χιλιετίας. Τα "Φτηνά τσιγάρα" έγιναν μια ταινία που πολλοί αγάπησαν να
μισούν, ωστόσο κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί σε αυτήν, ακόμα και μετά τις δεκάδες
(συνήθως καλοκαιρινές και συνήθως παράνομες) προβολές της. Άθελά της δημιούργησε
έναν αυτόνομο μύθο στο ελληνικό σινεμά, αφού όπως ακούγεται στο φιλμ: "Έτσι και
αλλιώς τα πράγματα θα κυλήσουν όπως θέλουν αυτά. Η ζωή ξέρει και εγώ την
εμπιστεύομαι". Γ.Κ.Π.
Περισσότερες πληροφορίες
Φτηνά τσιγάρα
Στη μετεγγραφή της ομώνυμης ταινίας των 90s σε μιούζικαλ οι χαρακτήρες αναμετριούνται με τις απόψεις για τη ζωή. Καθοριστικά για το εγχείρημα, η παρουσία του σκηνοθέτη-σεναριογράφου της ταινίας Ρ. Χαραλαμπίδη ως αφηγητή και τα νέα τραγούδια του Π. Καλαντζόπουλου.
