Το «Manifesto 2083» έχει βραβευθεί το 2013 με τη μεγαλύτερη τιμητική διάκριση του Δανέζικου Θεάτρου, το Βραβείο Reumert, και παρουσιάζεται για πρώτη φορά εκτός Σκανδιναβίας. Με αφορμή την παρουσίαση του στο θέατρο Σημείο, η σκηνοθέτις Μαρίλλη Μαστραντώνη μας μίλησε για την παράσταση και την αναγκαιότητα της πολιτιστικής πολιτικής.
Το «Μanifestο 2083» είναι μια σκηνική σύνθεση που επιχειρεί, κατά κύριο λόγο, να διαφωτίσει τον ακροδεξιό εξτρεμισμό του καιρού μας;
Πρόκειται για θέατρο- ντοκουμέντο και αναφέρεται στο φαινόμενο της ανόδου του εθνικισμού στην Ευρώπη παίρνοντας ως βάση την ακραία περίπτωση του Αντρέ Μπρέιβικ, του Νορβηγού που σχεδίασε και εκτέλεσε το τρομοκρατικό χτύπημα του Όσλο, το 2011. Παρακολουθώντας τις ακραίες ενέργειες και την άνοδο του φονταμενταλισμού στον παγκόσμιο χάρτη, δυστυχώς είναι τρομερά επίκαιρο. Το τραγικό είναι ότι το 2083, που αναφέρεται στον τίτλο, είναι το έτος στο οποίο, σύμφωνα με τα κείμενα του Μπρέιβικ, η Δύση θα θριαμβεύσει, μέσω της δικής της ιδεολογίας, πάνω στον πολυετή αγώνα που έχει ξεκινήσει μεταξύ Δύσης και Ισλάμ. Αυτό που ζούμε είναι τραγικό και ανατριχιαστικό.
Έχετε κάνει μια σύνθεση κειμένων;
Τη δραματουργία της παράστασης την έχει κάνει ο Christian Lollike, ο οποίος είχε έρθει πρόσφατα και στην Αθήνα. Ο Μπρέιβικ, πριν το τρομοκρατικό χτύπημα έγραψε και δημοσίευσε στο Διαδίκτυο ένα κείμενο με τίτλο «Μανιφέστο 2083 – Μια Ευρωπαϊκή Διακήρυξη Ανεξαρτησίας». Στις πάνω από 1.500 σελίδες του περιέχονται από ρατσιστική προπαγάνδα, φιλοσοφικές θεωρίες και οδηγίες για κατασκευή βομβών, έως προσωπικές του συνεντεύξεις και ημερολόγια. Αυτό το υλικό επεξεργαστήκαμε και ο Δημήτρης Αλεξανδρής πρωταγωνιστεί ως περφόμερ μέσα σε ένα περιβάλλον με οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις. Δεν αναπαριστούμε τον Μπρέιβικ. Ο Δημήτρης παρουσιάζει στο κοινό διαφορά ντοκουμέντα που έχουν να κάνουν με τα κείμενα του τρομοκράτη, με ψυχιατρικές αναφορές των ομάδων που τον εξέτασαν, με τα πρακτικά της δίκης και τις καταθέσεις που ακούστηκαν στο δικαστήριο. Παραθέτει λοιπόν όλο αυτό το αφήγημα εκτιθέμενος, και ο ίδιος, στον τρόπο σκέψης του Μπρέιβικ.
Τι είναι αυτό που οδηγεί σε τόσο ακραίες ενέργειες;
Αυτό διερευνούμε. Αυτός ο άνθρωπος έχει σαφώς ένα προβληματικό ιστορικό και το θέμα δεν είναι να πούμε αν είναι παράφρον ή όχι. Αποδεικνύεται πως είναι ένας άνθρωπος με ιδεολογική στόχο-προσήλωση και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο. Αυτό που προσπαθούμε να δούμε μέσα από την παράσταση είναι το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο τέτοιων ακραίων ενεργειών. Τι είναι αυτό που ωθεί έναν άνθρωπο κατ' επίφαση φυσιολογικό να φτάσει σε μια τόσο ακραία πράξη; Ποιο είναι το ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ανδρώνονται και εκτελούνται τόσο ακραίες ενέργειες; Οι απαντήσεις δεν είναι προφανείς, ούτε εύκολες. Θέτουμε πολλά ερωτήματα μέσα από το «Μanifestο 2083».
Οι παραστάσεις τελειώνουν στο τέλος του μήνα. Ποιο είναι το επόμενο project που ετοιμάζετε μαζί με τους συνεργάτες σας;
Στις 30 και 31 Μαρτίου θα γίνει ένα συνέδριο, μια «Πλατφόρμα Κινητικότητας» με τους ανθρώπους που συνεργάζομαι πάνω σε διεθνή project για την καλλιτεχνική κινητικότητα. Είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα πάνω στην «υποτιθέμενη» εξωστρέφεια την οποία θέλουμε να καλλιεργήσουμε γιατί δεν υπάρχει στη χώρα μας. Το Roberto Cimetta Fund, ένας διεθνής σύνδεσμος που παρέχει στήριξη για καλλιτεχνική και πολιτιστική κινητικότητα στις χώρες της Ευρώπης, της Αραβικής Χερσονήσου και της Μεσογείου πρότεινε αυτή τη νέα πλατφόρμα που θα φέρει στην Αθήνα cultural managers από πολύ σημαντικούς χρηματοδοτικούς φορείς. Αποτελεί τον λειτουργικό κόμβο της Πλατφόρμας, διότι, ως αναγνωρισμένος χρηματοδοτικός φορέας των χωρών της Μεσογείου συνεργαζόμενος με αντίστοιχους διεθνείς φορείς, είναι ήδη από πολλές απόψεις ένα Δίκτυο Χρηματοδοτών της Καλλιτεχνικής Κινητικότητας. Χωρίς κεφάλαιο δεν μπορεί να υπάρξει καλλιτεχνική κινητικότητας.
Έχετε έρθει σε επαφή με το Υπουργείο Πολιτισμού γι’ αυτή τη δράση;
Είμαι σε επαφή με το υπουργείο. Υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον αλλά θα δούμε…Σε κάθε περίπτωση θα γίνει με χρηματοδότηση από το εξωτερικό, στο θέατρο 104 γιατί χρειαζόμαστε πολλαπλούς χώρους δράσεις τις ημέρες που θα πραγματοποιηθεί η Πλατφόρμα. Έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον πολλές ελληνικές καλλιτεχνικές ομάδες που τους ενδιαφέρει η εξωστρέφεια. Αυτή τη στιγμή οι περισσότεροι Έλληνες καλλιτέχνες είναι αποθαρρυμένοι γιατί δεν έχουν την στήριξη που χρειάζεται. Όταν κάνεις τέχνης έξω από αυτό που θα λέγαμε mainstream κομμάτι τα πράγματα είναι δύσκολα. Μια από τις υποχρεώσεις μας είναι να εκπαιδεύουμε και να δημιουργούμε το κοινό μας. Κι εκεί, έχει νόημα η κρατική μέριμνα.
Τι σημαίνει για εσάς πολιτιστική πολιτική;
Πολιτιστική πολιτική δεν σημαίνει απλώς μοιράζω χρήματα σε καλές δουλειές και ενδιαφέρουσες παραστάσεις. Δεν είναι αυτό το νόημα. Νόημα έχει να στηρίζονται πιο ρηξικέλευθες προσεγγίσεις που οφείλουν να δημιουργήσουν το κοινό τους και να το εκπαιδεύσουν σε βάθος χρόνου. Εκεί, υπάρχει μια μεγάλη παρανόηση και ένα κενό από την πλευρά της πολιτείας. Υπήρχε ακόμα και την εποχή που μοιράζονταν χρήματα. Χρειάζεται μια συντεταγμένη πολιτική με όραμα σε βάθος χρόνου και χρηματοδότηση, η οποία θα βοηθά στην περαιτέρω διεύρυνση του θεατρικού τοπίου και της αισθητικής. Δεν μπορώ να αντιληφθώ το ρόλο μου ως καλλιτέχνη στον 21ο αιώνα, την εποχή που η πληροφορία διαχέεται με ταχύτητα φωτός, επικεντρωμένο μόνο στη χώρα από την οποία προέρχομαι. Το θεωρώ αστείο μέσα στο παγκόσμιο πολιτιστικό γίγνεσθαι.
Με ποιο τρόπο καταφέρνει το θέατρο Εντροπία, το οποίο εκπροσωπείται, να έχει δράση και στο εξωτερικό;
Είναι τυχερή γιατί είχα τη στήριξη να το κάνω. Έχω εκπαιδευτεί, ζήσει και δουλέψει στο Λονδίνο, το Βερολίνο και τη Γαλλία. Είχα την ευκαιρία να δουλέψω με σημαντικούς ανθρώπους, συνεργάζομαι, σταθερά, με φορείς εκτός Ελλάδας ως σκηνοθέτης ή ως ηθοποιούς και έχω πάντα το βλέμμα στραμμένο προς τα έξω σε διεθνείς δουλειές που περιλαμβάνουν έρευνα και residency. Πριν από μερικά χρόνια είχε πάει πολύ καλά το διεθνές «Cut Project» της Εντροπίας, μια βιωματική περφόρμανς-περιδιάβαση από τις διχοτομημένες πόλεις του κόσμου. Στην Παλαιστίνη, στο Κόσοβο, στο Βερολίνο και στη Λευκωσία, «ανοίχτηκε» για δυο χρόνια με ντόπιους καλλιτέχνες στη βιωματική δια-δράση. Τώρα, ετοιμάζουμε μία σύγχρονη προσέγγιση του «Προμηθεϊκού Μύθου» που θα γίνει σε συνεργασία με το Βερολίνο, την Αυστραλία και τον Καναδά. Θα γίνει residency σ' αυτές τις χώρες και θα καταλήξει με μια μεγάλη performance στην Αθήνα. Όλα γίνονται με πολύ κόπο και μόχθο.
Περισσότερες πληροφορίες
Manifesto 2083
Η αληθινή ιστορία του Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ, υπεύθυνου για την εν ψυχρώ δολοφονία 78 ατόμων στη Νορβηγία το 2011, αποτέλεσε την αφετηρία για τη δημιουργία της παράστασης που επιχειρεί να φωτίσει το φαινόμενο του ακροδεξιού εξτρεμισμού
