Το Μουσείο Μαστίχας Χίου, το 8ο παιδί του Δικτύου θεματικών Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, είναι ένα διαμάντι στο νότο του νησιού. Μέσα από τα εκθέματα του ξετυλίγει την ιστορία, την οικονομία και την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου με τον ωραιότερο τρόπο.
Ακούς τα ταχταρίσματα, μυρίζεις το άρωμα της υπαίθρου, νιώθεις την ατμόσφαιρα όταν οι μαστιχοπαραγωγοί βγαίνουν με τα κοφίνια τους να κεντήσουν τον κορμό του σχίνου για να τρέξει το πιο θαυματουργό δάκρυ της υφηλίου…η μαστίχα. Μπορεί να «γεννήθηκε μέσα σε αντιξοότητες και να πήρε χρόνο» η ετοιμασία του Μουσείο Μαστίχας Χίου, όπως μας είπε η κυρία Σοφία Στάικου, η άοκνη Πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς στα εγκαίνια του μουσείου το Σάββατο 16/6, όμως άξιζε τον κόπο η προσπάθεια και η επιμονή. Πρόκειται για το όγδοο, σε λειτουργία, μουσείο του Δικτύου θεματικών Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), μέσω του οποίου επιδιώκεται η ανάδειξη της αειφορίας της παραδοσιακής καλλιέργειας και της παραγωγικής ιστορίας της επεξεργασίας της μαστίχας και, παράλληλα, η ένταξή της στο πολιτιστικό τοπίο της Χίου.
Το μουσείο βρίσκεται κοντά στο χωριό Πυργί, στεγάζεται σε ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα (η μελέτη ανήκει στο Γραφείο αρχιτεκτονικής & design Κίζη Α.Α.) απόλυτα εναρμονισμένο με το τοπίο και η δομή του εκθεσιακού χώρου είναι τέτοια που επιτρέπει στον επισκέπτη να έχει μια εμπεριστατωμένη εικόνα για τους τρόπους παραδοσιακής καλλιέργειας, τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας και της επεξεργασίας της μαστίχας ενώ, παράλληλα, αντιλαμβάνεται το πώς εντάσσεται η παραγωγική διαδικασία στο πολιτιστικό τοπίο της Χίου.
Οι ενότητες της μόνιμης έκθεσης αναπτύσσονται ως εξής: Εισαγωγή, Σχίνος και μαστίχα, Καλλιέργεια, Εργασίες στο χωράφι, Εργασίες στον οικισμό, Μαστίχα: στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, Διαχείριση, Η πολιτιστική κληρονομιά της μαστίχας, Η αρχιτεκτονική των οικισμών, Ταραγμένα χρόνια, Η Χίος υπό τους Γενοβέζους, Η Χίος υπό τους Οθωμανούς, Παραγωγή, Προς την ίδρυση συνεταιρισμών, Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου, Εργοστάσιο Ε.Μ.Χ., Χρήσεις.
Η ιστορία ενός τόπου καθορίζει ο παρόν και το μέλλον και όλα όσα θα δείτε και θ’ ακούσετε στο καλοφτιαγμένο βίντεο που προβάλλεται σε ένα από τους χώρους της έκθεσης αποτυπώνει τη σύνδεση του πολιτισμού με το περιβάλλον, καθώς η άυλη πολιτιστική κληρονομιά συναντάται με το τοπίο και τη φυσική κληρονομιά που αυτό μεταφέρει.
Βγαίνοντας από το μουσείο με κατεύθυνση την υπαίθρια έκθεση η μοσχοβολιά του τόπου απλώνεται παντού γύρω από τις μικρές χωμάτινες διαδρομές που έχουν φτιαχτεί γύρω από τα μαστιχόδεντρα.
Το μαστιχόδεντρο είναι το γνωστό μας Σχίνο ή Σχίνος, που μπορεί να φθάσει σε ύψος τα 3 μέτρα και σε πλάτος ακόμη περισσότερο και να ζήσει εκατοντάδες χρόνια. Τα Μαστιχοχώρια είναι το μοναδικό μέρος όπου «δακρύζει ο σχίνος» (ποικιλία pistacia lentiscus Chia) και παράγεται η μαστίχα, αν και σχίνοι υπάρχουν σε όλη τη Μεσόγειο.
Μέσα από το πρίσμα της εγγραφής από την UNESCO της παραδοσιακής μαστιχοκαλλιέργειας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (2014), δίνεται έμφαση στη διαχρονία και την αειφορία του διάσημου ανά τον κόσμο χιώτικου προϊόντος.
Η Μαστίχα Χίου πλέον αναγνωρίστηκε ως φαρμακευτικό προϊόν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το 2015 θεωρείται και επισήμως, από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ), φυσικό φάρμακο. Η Επιτροπή για τα Φυτικά Φαρμακευτικά Προϊόντα (HPMC) του ΕΜΑ έκανε ομόφωνα αποδεκτή στην κατηγορία των παραδοσιακών φαρμάκων φυτικής προέλευσης τη μαστίχα Χίου, με δύο θεραπευτικές ενδείξεις, τα δυσπεπτικά προβλήματα και τις δερματικές φλεγμονές και επούλωση δερματικών πληγών.
INFO
Το Μουσείο Μαστίχας Χίου βρίσκεται στο Πυργί, Θέση Ράχη (Τεπέκι), 82 102 Χίος Τηλ.: 22710 72212. Στην Αίθουσα «Σχίνος» (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων) φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις, οργανώνονται εκδηλώσεις και αναπτύσσονται δράσεις πολιτισμού, ενώ στην αίθουσα «Κεντητήρι» εκπονούνται εκπαιδευτικά προγράμματα.
Ώρες λειτουργίας 1η Μαρτίου - 15 Οκτωβρίου: 10:00 - 18:00 16 Οκτωβρίου - 28 Φεβρουαρίου: 10:00 - 17:00 Κλειστό: Κάθε Τρίτη, 1η Ιανουαρίου, Μ. Παρασκευή (μέχρι 12:00 μ.μ.), Κυριακή του Πάσχα, 1η Μαΐου, 7 Ιουλίου (τοπική εορτή), 15 Αυγούστου, 25-26 Δεκεμβρίου.