Ένα weekend στην ορεινή Αρκαδία χωράει περισσότερη απόδραση απ΄ όση θα μπορούσες να περιμένεις. Θα χορτάσει το μάτι σου πράσινο στα πυκνά δάση κεφαλληνιακής ελάτης (abies cephalonica) που ντύνουν κυριολεκτικά το Μαίναλο, ένα τοπίο λατρεμένο από την αρχαιότητα και ζωγραφισμένο από τον Poussin. Γεφύρια, χαράδρες, πηγές και φωτεινά ξέφωτα στο δάσος συνθέτουν ένα μοναδικό ανάγλυφο σε μια ατμόσφαιρα με θαυμαστή διαφάνεια. Χωριά σκαρφαλωμένα από τα 1000μ. ως τα 1350μ. συνεχίζουν τη ζωή τους σχεδόν αλώβητα από τουριστικές παρεμβάσεις, ενώ στο δρόμο σου θα συναντήσεις κοπάδια αιγοπροβάτων με τον τσοπάνη τους. Οι κάτοικοι, παραδοσιακά φιλόξενοι κι ανοιχτόκαρδοι, θα σου πιάσουν κουβέντα στο καφενείο της πλατείας. Φύση, γεύση, ιστορία και παράδοση συνθέτουν ένα ελκυστικό πακέτο, που συνδυάζει την προσιτή χιλιομετρικά απόσταση με την αίσθηση πραγματικής φυγής σ΄ έναν τόπο σπάνιας ομορφιάς.
Στα συν του ταξιδιού εμπεριέχεται η γαστρονομική εμπειρία, αλληλένδετη με τον τόπο και τ΄αγαθά του, την ιστορία και τον τρόπο ζωής. Η ορεινή αρκαδική γη είναι φτωχή σε καλλιέργειες αλλά πλούσια σε άγρια χλωρίδα. Φτωχή γη σημαίνει και λιτό τραπέζι, ενδεικτικό της cucina povera. Όμως, στις παραδοσιακές ταβέρνες, η κουζίνα του τόπου θα σε κερδίσει με τη γνησιότητα και τη νοστιμιά των υλικών της. Το ενδιαφέρον είναι ότι μπορείς, ακόμα και σήμερα, ν΄ απολαύσεις αυθεντικές γεύσεις, κυρίως σε "εκτός δρόμου” σημεία.
Ένα τραπέζι με γεύση Αρκαδίας
Εδώ, τον πρώτο λόγο έχει η αρκαδική χλωρίδα και πανίδα. Μαγειρεύουν ό,τι φυτρώνει κάθε εποχή στην άγρια φύση -χόρτα, καρποί, μανιτάρια, σπαράγγια- και ό,τι βγάζει ο κήπος, από λαχανικά.
Η κτηνοτροφία, ανέκαθεν βασική ασχολία των Αρκάδων, δίνει κρέας κατσικίσιο και πρόβειο και τα γαλακτοκομικά τους. Ο χοίρος, συγκάτοικος παλαιότερα σε κάθε σπίτι, δίνει το ασύγκριτο παραδοσιακό τους παστό και τα καπνιστά λουκάνικα.
Με ντόπιο γάλα φτιάχνουν ακόμα στα σπίτια χυλοπίτες και τραχανά σταρένιο γλυκό ή αλευρένιο ξινό. Εξαιρετικά τα αιγοπρόβεια τυριά τους, η ονομαστή φέτα, η μυζήθρα και οι γραβιέρες. Λίγο κυνήγι τον χειμώνα, λαγοί και πρόσφατα τ΄ αγριογούρουνα, που αφθονούν στην περιοχή. Εξαίρεση, τα λίγα ψάρια γλυκού νερού, κυρίως πέστροφες από κοντινά εκτροφεία.
Το σπάνιο μέλι ελάτης Βανίλια Μαινάλου Π.Ο.Π., είναι το μοναδικό ελληνικό μέλι προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης, σχετικά δυσεύρετο, γιατί δεν παράγεται κάθε χρόνο. Λιτά και τα γλυκίσματα, οι δίπλες και η γαλόπιτα (ή γαλατόπιτα), το γλυκό κουταλιού καρυδάκι και η καρυδόπιτα, ενώ συνηθίζεται και ο μπακλαβάς.
Tour στα χωριά του βορειοδυτικού Μαινάλου
Οι κοντινές αποστάσεις ευνοούν επίσκεψη στα ωραιότερα χωριά της περιοχής, με ευκαιρίες να γευτείς γνήσια αρκαδική κουζίνα. Βυτίνα, Αλωνίσταινα, Μαγούλιανα, Λάστα, Βαλτεσινίκο, Λαγκάδια, Δημητσάνα, Ζάτουνα θα βρεθούν στο δρόμο σας. Στη μισή ώρα από την Τρίπολη βρίσκεσαι ήδη στη Βυτίνα -ίσως με μια ενδιάμεση στάση στο ιστορικό Λεβίδι, που δύσκολα θα την αποφύγεις αν σε βρει η μυρωδιά της διάσημης γουρουνοπούλας του Κουμπούρη, στην πλατεία.
Η Βυτίνα, αρχοντική κωμόπολη στην πλαγιά του Μαινάλου στα 1000 μ., δημοφιλές τουριστικό πέρασμα, διατηρεί το χρώμα και την μαρμαρόκτιστη γοητεία της και αξίζει τη βόλτα και μια στάση στη πλατεία με την εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, χτισμένη με το χαρακτηριστικό γκρι μάρμαρο Βυτίνας. Στη σειρά με τα μαγαζάκια του κεντρικού δρόμου, θα βρεις αντικείμενα σκαλισμένα σε μυρωδάτο κέδρο ανάμεσα σε παραδοσιακά τρόφιμα: χυλοπίτες, τραχανάδες, τοπικά τυριά, λουκάνικα και μέλι ελάτης Βανίλια Μαινάλου. Για φαγητό, υπάρχουν δυο ενδιαφέρουσες προτάσεις.
H "Kληματαριά από το 1931" ήταν για δεκαετίες συνώνυμη με το φαγητό στη Βυτίνα. Το ταβερνάκι που ξεκίνησε το 1931 εξελίχθηκε σήμερα σ΄ένα εστιατόριο με περιποιημένη σάλα, νοσταλγική ατμόσφαιρα, τζάκι και παλιές φωτογραφίες στους τοίχους. Η κουζίνα τιμά τη γαστρονομική παράδοση του τόπου, με την κυρία Κατερίνα Τζίφα να μαγειρεύει κατσικάκι λαδορίγανη στη γάστρα, γουρουνόπουλο και κοκκινιστό πρόβατο με χυλοπίτες και να φτιάχνει πίτες και τον δικό της τραχανά, χωρίς να λείπει το παραδοσιακό παστό και τα ψητά στη σχάρα. Αξιόλογη λίστα κρασιών κυρίως από τον πελοποννησιακό αμπελώνα και προσεγμένο σέρβις από τα μέλη της οικογένειας (Κ.Λαμπρινοπούλου 6, Βυτίνα, τηλ. 27950 22226).
Τα "Κόκκινα Πιθάρια", πάλι, κάνουν τη διαφορά. Το ατμοσφαιρικό εστιατόριο του Παναγιώτη Μπουρτσουκλή σ΄ έναν ζεστό χώρο με πέτρα και ξύλο, εντυπωσιάζει μ΄ ένα μενού που χωράει από γίδα βραστή, καγιανά και παϊδάκια μέχρι ελάφι με δαμάσκηνα, πάπια πορτοκάλι και κοπές black angus, περνώντας από μια σειρά πιάτων που δεν θα περίμενες να βρεις εδώ. Το γεύμα συμπληρώνει η πλούσια κάβα με ετικέτες κυρίως από τοπικούς παραγωγούς και μια σειρά από επιδόρπια (πλατεία Βυτίνας, τηλ. 27950 29030).
Από τη Βυτίνα, μια μαγευτική διαδρομή 15 λεπτών με στροφές μέσα από το βουνό θα σε βγάλει στην Αλωνίσταινα, γραφικό χωριό στα 1220 μ., με καφενείο, εστιατόριο και παραδοσιακά προϊόντα, μέλι και γλυκό καρυδάκι.
Αν, πάλι, συνεχίσεις τον δρόμο από Βυτίνα και στρίψεις αριστερά για τα Μαγούλιανα, θα βρεθείς στο ορεινότερο κατοικημένο χωριό της Πελοποννήσου, απλωμένο αμφιθεατρικά στα 1350 μ., με πανοραμική θέα στις απέναντι βουνοκορφές.
Εκεί, η "Ταβέρνα του Ιωσήφ" είναι σημείο αναφοράς στην περιοχή, αγαπημένο κρεατοφαγικό στέκι των ντόπιων και των ψαγμένων επισκεπτών. Οικογενειακή χασαποταβέρνα τρίτης γενιάς, που διατηρεί την ποιότητά της, με κρέατα κυρίως από τα ζώα της φάρμας τους και σπιτική κουζίνα με προϊόντα του τόπου και της εποχής. Φτιάχνουν δικό τους τραχανά, χυλοπίτες, λουκάνικα και παστό, αλλά και τυριά με το δικό τους γάλα. Στη φιλόξενη σάλα με τους πέτρινους τοίχους και την παραδοσιακή διακόσμηση, σε υποδέχεται η "έξω καρδιά" προσωπικότητα του Γιώργου Κανελλόπουλου, ενός γνήσιου Αρκά, και της γελαστής Γιάννας, της γυναίκας του. Από τα τραπεζάκια έξω έχεις απέραντη θέα στις κορυφές του Μαινάλου.
Αρχίζεις μ΄ έναν καγιανά, την παραδοσιακή ομελέτα με λουκάνικο και παστό χοιρινό, συνεχίζεις με τη χορτόπιτα και το τυρόψωμο της Γιάννας, βάζεις στο πλάι τ’ άγρια χόρτα που έχουν μαζέψει κι ένα γλυκοφάγωτο τραχανά. Δεν παραλείπεις τη συκωταριά λαδορίγανη, αν την πετύχεις, το μπιφτέκι αγριογούρουνου, τ’ αρνίσια παϊδάκια και ό,τι κρεατικό έχει στα κάρβουνα. Θα βρεις και μαγειρευτά σαν το αρνάκι λαδορίγανη, την προβατίνα γκιούλμπασι ή το κοκκινιστό αγριογούρουνο -από τ’ άφθονα άγρια που τριγυρίζουν στην περιοχή. Γουρνοπούλα, κοντοσούβλι, αρνί σούβλας ή στον ξυλόφουρνο θα τα πετύχεις σαν πιάτα ημέρας, όπως και λαγό στιφάδο, αν είσαι τυχερός (τηλ. 27950 82359, λειτουργεί Παρ. Σαβ. Κυρ. όλο τον χρόνο).
Στη διαδρομή, φωλιασμένο μέσα στα έλατα, το πεντάστερο ξενοδοχείο "Manna" προβάλλει μ΄ επιβλητική αρχοντιά σ΄ ένα τοπίο που θυμίζει κεντρική Ευρώπη. Η υποδειγματική ανακαίνιση του κτιρίου, που υπήρξε παλιά σανατόριο, μετράει πολλά βραβεία και αποτελεί ιδανική πρόταση διαμονής. Σε κάθε περίπτωση, αξίζει μια επίσκεψη στο υψηλής αισθητικής εσωτερικό του, ίσως κι ένα γεύμα, αλλά σε διαφορετκό μήκος κύματος. Η κουζίνα του εστιατορίου, με την επιμέλεια του βραβευμένου σεφ Αθηναγόρα Κωστάκου, μαγειρεύει ελληνική κουζίνα με σύγχρονη ματιά και πολλά τοπικά προϊόντα. To καρπάτσιο πέστροφας, η τυρόπιτα με κατσικίσιο τυρί και φρέσκια τρούφα Μαινάλου, το αρνίσιο χεράκι στον ξυλόφουρνο, η γαλατόπιτα με κατσικίσιο γάλα χαρακτηρίζουν το μενού. (Manna Arcadia, Κορφοχύλια, Μαγούλιανα Αρκαδίας τηλ. 2710 309009)
Σε απόσταση αναπνοής βρίσκεται το Βαλτεσινίκο, ένα ακόμα όμορφο, πέτρινο χωριό με καφενείο και το παλιό καφέ-εστιατόριο "Βασιλικός" με την αρχοντική αίθουσα και τοπική κουζίνα, πάνω στην πλατεία. Στο μοναδικό παντοπωλείο του χωριού, θα ψωνίσεις σπιτικές χυλοπίτες, τραχανά, γλυκό καρυδάκι, μέλι, τοπικά τυριά, μέχρι και κόκορα αλανιάρη!
Σε πολύ κοντινή απόσταση, αξίζει μια επίσκεψη στη Λάστα, ένα παραδοσιακό χωριό μέσα στο πράσινο, στα 1070μ., σχεδόν ακατοίκητο σήμερα, αν εξαιρέσεις τους καλοκαιρινούς μήνες. Θα βρεθείς σ΄ έναν οικισμό που ήκμασε κάποτε κι έχει πλέον ερημώσει, δεν έχει όμως εγκαταλειφθεί, με τη φροντίδα των πρώην κατοίκων του. Ερημο μεν, αλλά φροντισμένο χωριό περιποιημένα αξιοθέατα, το παλιό Δημοτικό Σχολείο και την επιβλητική εκκλησία σε μια υπέροχη πλατεία, που σκιάζεται από δυο αιωνόβια πλατάνια. Θα βρεις εκεί δυο-τρία τραπεζάκια να περιμένουν τον ξένο μπροστά στο διάσημο πλέον καφενείο χωρίς… καφετζή: Ανοίγεις την πόρτα -πάντα προσβάσιμη- και μπαίνεις σε μια αίθουσα-ζωγραφιά με τραπεζάκια καφενείου και τους τοίχους καλυμμένους από παλιές φωτογραφίες, ιστορικούς χάρτες, ενθύμια. Στην κουζίνα, θα βρεις σύνεργα, σκεύη και υλικά για να φτιάξεις τον καφέ σου ή να πιεις ένα τσίπουρο, μια μαστίχα ή ένα κονιάκ. Μόνη υποχρέωση, όπως ευγενικά γράφουν στο σημείωμα, να αφήσεις τον χώρο καθαρό.
Λίγα χιλιόμετρα μετά τη Βυτίνα, μετά από απολαυστική διαδρομή μέσα στα δέντρα, η θέα των πέτρινων αρχοντικών της Δημητσάνας κόβει την ανάσα. Ο ωραιότερος οικισμός της ορεινής Πελοποννήσου, χτισμένος σε δυο αντικρυστούς λόφους, με την αύρα μιας λαμπρής ιστορίας, αναπόφευκτα αποτελεί τουριστικό προορισμό. Θα την περπατήσεις, θα τρυπώσεις στα γραφικά δρομάκια, θα σταθείς στ΄αξιοθέατα και ίσως σ’ ένα από τα πολλά ταβερνάκια-εστιατόρια που διαθέτει. Κατηφορίζοντας τον κεντρικό δρόμο, η μυρωδιά του βούτυρου θα σε τραβήξει στο εργαστήρι του ιστορικού "Λούσιου", με τα φημισμένα, τυλιγμένα σε χρυσόχαρτο σιροπιαστά. Για δεκαετίες, τα μπακλαβαδάκια, η κοπεγχάγη και τα καταΐφια του υπήρξαν το μοναδικό γλύκισμα που έβρισκες στην ευρύτερη περιοχή.
Συνεχίζοντας τη φιδωτή διαδρομή, με τη θέα της Δημητσάνας να σε ακολουθεί, αξίζει μια στάση στη γραφική Ζάτουνα. Προορισμός, η εξοχική ταβέρνα "Ζέρζοβα", σ΄ ένα κουκλίστικο πέτρινο οίκημα, έξω από το χωριό Μάρκου. Στην καλόγουστη, ρουστίκ σάλα με σπιτική ζεστασιά κυριαρχεί το ξύλο και από τα μεγάλα παράθυρα βλέπεις τα γύρω βουνά. Εξω, σε μια περιποιημένη αυλή, τραπέζια με πανοραμική θέα. Η φήμη της Ζέρζοβας οφείλεται στη βαθιά νόστιμη κουζίνα της Βαγγελιώς και του Γιάννη Αγγελακόπουλου, με ζαρζαβατικά από το μποστάνι τους, ζώα από δικούς του κτηνοτρόφους, συστηματική δική του τροφοσυλλογή, σπιτικά ζυμαρικά, τραχανά και τυριά. Η πεντανόστιμη χορτόπιτα-πλαστός της Βαγγελιώς θα μπει πρώτη στο τραπέζι μαζί με τη δική τους, εξαιρετική φέτα και μια σούπα ξινού τραχανά με άγρια μανιτάρια, όταν είναι η εποχή τους.
Οι χυλοπίτες με καμμένη μυζήθρα είναι το signature πιάτο της Βαγγελιώς, που πρέπει να δοκιμάσεις. Στη συνέχεια, υπάρχει η προβατίνα στη λαδόκολλα και τα μαγειρευτά, αρνάκι λαδορίγανη, κουνέλι, κοκκινιστό μοσχαράκι, ο κόκορας και το αγριογούρουνο σβησμένο με κονιάκ. Κρασί χύμα αλλά και μικρή συλλογή από εμφιαλωμένα στον συντηρητή. Κέρασμα, στο τέλος, το ζεστό γαλακτομπούρεκο της Γιάννας, κλείνει ένα γεύμα που θα το θυμάσαι (τηλ. 693 284 7358, λειτουργεί όλο τον χρόνο Παρ. Σαβ. Κυρ.).
