Το φαγητό της Κρήτης μας "μιλάει" με μια πολύ μοναδική ντοπιολαλιά. Με πολλά βοτάνια και μυρωδικά, με απλή αλλά όχι απλοϊκή νοστιμιά αυτό το νησί είναι ο καλύτερος καμβάς για να περιγράψει κάποιος τη βάση της περίφημης μεσογειακής κουζίνας. Βέβαια, η κρητική γαστρονομία με τις ατίθασες εναλλαγές της και τις πρώτες ύλες- θησαυρούς που κρύβει σε κάθε της γωνιά, δένεται με αρχέγονα μυστικά που μπορεί να μας πάνε πολύ παλιά, στα προϊστορικά χρόνια και τους Μινωίτες. Ιστορία και παράδοση, γαστρονομία και πολιτισμός συμπορεύονται αρμονικά και ομοιοκατάληκτα, σαν μια μαντινάδα όπου όλα τα κλασικά του ανεξάντλητου εδεσματολογίου της κρητικής κουζίνας αναβιώνουν συνεχώς.
Θεματοφύλακας αυτή της νοστιμάδας της Κρήτης, η πόλη του Ηρακλείου, όπου στις 31 του περασμένου Οκτωβρίου κατέκτησε μια σημαντική επιτυχία στο χώρος της Γαστρονομίας όταν η UNESCO το υποδέχθηκε στο Διεθνές Δίκτυο Δημιουργικές Πόλεις/Creative Cities και του χάρισε τον τίτλο "Πόλη της Γαστρονομίας". Η διάκριση αυτή ήρθε ως αποτέλεσμα της συνεργασίας στελεχών της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO, του Δήμου Ηρακλείου και του Αναπτυξιακού Οργανισμού "Ηράκλειο ΜΑΕ" και καθιερώνει το Ηράκλειο ως έναν βιώσιμο γαστρονομικό προορισμό διεθνούς επιπέδου. Μάλιστα, πρόκειται για τη 2η πόλη της χώρας, μετά τη Θεσσαλονίκη, που επιβραβεύεται καθώς τοποθετεί τη δημιουργικότητα και την καινοτομία ως βασικούς πυλώνες βιώσιμης ανάπτυξης.
Πριν την πραγματοποίηση της επίσημης τελετής ένταξης του Ηρακλείου στο διεθνές δίκτυο Creative Cities της UNESCO προηγήθηκε μια "κατάδυση" στο ξεχωριστό γαστρονομικό αποτύπωμα τη πόλης με τέσσερα γεύματα σε τέσσερα διαφορετικά σημεία και ένα masterclass/γευσιγνωσία ελαιολάδου σε ένα υπέροχο οινοποιείο.
Συνώνυμα με την κρητική αμβροσία και την ξεχωριστή ταυτότητα του τόπου, καλιτσουνάκια μαραθοπιτάκια, σφακιανές πίτες, προζυμένιος ντάκος μαζί με τσάι του βουνού με τις ευωδιές της Κρητικής φύσης φτάνουν στο τραπέζι μας στον Κρητικό Φούρνο του Δημήτρη Νικολιδάκη. Το καλωσόρισμα στο νησί δεν θα μπορούσε να είναι πιο…κρητικό.
Σειρά είχε το εστιατόριο Epsilon στο rooftop του ξενοδοχείου Legacy Gastro Suites όπου η πανοραμική θέα στο λιμάνι του Ηρακλείου σιγοντάρει ένα ανοιχτό φούρνο από τον οποίο βγαίνουν προζυμένιο ψωμί, αέρινα μαραθοπιτάκια και γιουβέτσι με μοσχάρι, με την υπογραφή του Έκτορα Μποτρίνι σε ένα μενού που εκτελεί ο Άρης Ρούσης.
Με τις παραπάνω γαστριμαργικές εμπειρίες αλά κρητικά φτάσαμε και στο απόγευμα όπου έλαβε χώρα η επίσημη τελετή ένταξης του Ηρακλείου στο διεθνές δίκτυο Creative Cities της UNESCO, στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου. Ως Παγκόσμια Πόλη Γαστρονομίας πλέον το Ηράκλειο υποδέχτηκε την κα Αικατερίνη Τζιτζικώστα, πρόεδρο της Ελληνικής Επιτροπής της UNESCO, στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο τιμώντας τη συμβολή της στη διεθνή αυτή διάκριση. Σε ζεστό κλίμα εορτασμού και συσπείρωσης έγινε η επίσημη τελετή με χαιρετισμούς από εκλεκτούς καλεσμένους όπως ο Δήμαρχος Ηρακλείου, Βασίλης Λαμπρινός, ο Μύρων Φλουρής Γενικός Γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης Υπουργείου Τουρισμού, ο Δημήτρης Φραγκάκης, Γενικός Γραμματέας ΕΟΤ και ο Ιταλός Claudio Cocchinelli από το Focal Point of Bergamo. Χαιρετισμό μέσω βίντεο απέστειλε η υπουργός Τουρισμού, Όλγα Κεφαλογιάννη, στο οποίο συνεχάρη τον δήμο Ηρακλείου και τους φορείς που συστρατεύθηκαν στο όραμα να αναγνωριστεί η πόλη ως Παγκόσμια Πόλη Γαστρονομίας της UNESCO. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με ζωντανή παραδοσιακή μουσική και παλιές μαντινάδες για το Ηράκλειο και την κρητική διατροφή, από τον Στέφανο Σαμαριτάκη (μαντολίνο και τραγούδι) και τον Αλέξη Αλεβιζάκη.
Μια τέτοια βραδιά γιορτής για την τοπική γαστρονομία δεν θα μπορούσε να μην κλείσει με σε ένα από τα πιο εμβληματικά εστιατόρια του Ηρακλείου, το Πεσκέσι. Διάσημο σε όλη την Ελλάδα όχι μόνο για τον ατμοσφαιρικό του χώρο σε ένα πετρόχτιστο αναπαλαιωμένο αρχοντικό αλλά και για το ολιστικό σχέδιο του Παναγιώτη Μαγγανά για αναβίωση της παραδοσιακής τοπικής κουζίνας με ειλικρινείς και ουσιαστικούς όρους. Από το πρότυπο αγρόκτημα στο Χαρασό Χερσονήσου, όπου καλλιεργεί τοπικές ποικιλίες, καλύπτοντας μεγάλο μέρος των αναγκών του εστιατορίου, μέχρι τις συχνά ξεχασμένες κρητικές συνταγές, όλα εδώ υπηρετούν στο έπακρο ένα μοναδικό γευστικό βίωμα που δεν έχω ξανασυναντήσει όμοιό του. Σιουφιχτά σε ζουμί από ζυγούρι, λαχανοντολμάς με χόντρο και χοιρινό κιμά κομμένο στο χέρι, φλεψία με συκομαγίς από την εποχή του Βυζαντίου (μπουρέκια με κρητικά τυριά και γαλόχοντρο με συνοδεία μαρμελάδας σύκου), αρνάκι με ασκολύμπρους και τζουλαμά Ζαρού (πίτα με ρύζι, ταχίνι και μπαχαρικά) που θεωρείται η απαρχή του μπακλαβά, μαρτυρούν μια πολιτιστική κληρονομιά που προσπαθεί να σωθεί και να επιζήσει, κρατώντας παλιές συνταγές, μαγειρικά σκεύη, τρόπους και τεχνικές μαγειρέματος ζωντανά στο παρόν.
Από το παρελθόν ερχόμαστε το παρόν με την τελευταία επίσκεψη του διημέρου που έγινε στο Οινοποιείο Μπουτάρη λίγα χιλιόμετρα έξω από το Ηράκλειο στο χωριό Σκαλάνι, στο κτήμα Φανταξομέχο. Σε έναν όμορφο χώρο με θέα στους αμπελώνες, μυηθήκαμε στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και τη χρήση του ως άρτυμα από τον κ. Άρη Κεφαλογιάννη, ιδρυτή της εταιρίας "Γαία" (Gaea) σε ένα διαδραστικό masterclass.
Το μεσημεριανό γεύμα έγινε στον ίδιο χώρο του οινοποιείου με την επιμέλεια άλλου ενός ξεχωριστού εστιατορίου του Ηρακλείου, τη Λαδόκολλα και τον σεφ του Κωνσταντίνο Περίκο. Αναπόσπαστο κομμάτι ενός ψαροφαγικού σεναρίου με άφθαστη ποιότητα, το μενού που δοκιμάσαμε ισορροπούσε σε παράδοση και ευρηματικότητα με ιδιαίτερες εκδοχές κλασικών πιάτων. Από τα μεγάλα του ατού, τα ωμοφαγικά διαμαντάκια που μοσχοβολούν ιώδιο, με εξέχοντα τον τόνο από τη θάλασσα της Αγίας Γαλήνης, ωριμασμένο για 18 μέρες αρτυμένο με κρητικά βότανα, αυγοτάραχο, κρίταμο τουρσί και περγαμόντο. Φυσικά όλα τα πιάτα ταίριαξαν με τα εκλεκτά κρασιά του οινοποιείου.
Ένα γαστρονομικό διήμερο με τον εορτασμό μιας σημαντικής διάκρισης που απέδειξε -ξανά- πόσο είναι ζωτικής σημασίας για τους Κρητικούς αλλά και για όλους τους Έλληνες να μπορέσουμε να κρατήσουμε ζωντανή την παράδοση και τις διατροφικές συνήθειες των γηραιότερων, όχι απλά για τη διάσωση της κρητικής παράδοσης αλλά και για την αδιαπραγμάτευτη διατροφική της αξία.