© Ελίνα Γιουνανλή
Οι κατά Γκραουζίνις "Έμποροι" διαδραματίζονται σε μια δυστοπική Βενετία, διατηρούν όμως μέχρι τέλους την αίσθηση μιας ανάλαφρης θεατρικότητας. Μέσα στον βιομηχανικό χώρο του Cartel, η ιταλική πόλη έχει χάσει κάθε ίχνος της γραφικής γοητείας της: από τις γόνδολες έχουν απομείνει μεταλλικά κουφάρια και τα εντυπωσιακά, περίτεχνα κτίρια έχουν δώσει τη θέση τους σε άχαρες τσιμεντένιες προσόψεις και σιδερένιες πόρτες· όσο για τον Σάιλοκ, τον Εβραίο τοκογλύφο του έργου, εδώ απασχολείται και ως σιδεράς.
Είναι φανερό από το σύνολο της παράστασης πως ο Γκραουζίνις επιθυμεί να συνομιλήσει με τις προκλήσεις της εποχής μας: στη διασκευή του, οι ενεργειακές και υδάτινες πηγές έχουν στερέψει, ο έρωτας έχει μεταφερθεί στο ψηφιακό περιβάλλον και η Πόρσια εμφανίζεται ως δημιούργημα της Τεχνητής Νοημοσύνης, ενώ οι άνδρες χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουν τα όρια του φύλου τους.
Κυρίως, όμως, η πρότασή του αφορά τον κωμικό χαρακτήρα του έργου· εξάλλου, και το σαιξπηρικό πρωτότυπο προσδιορίζεται ως ρομαντική κωμωδία και οι παλαιότερες ερμηνείες του ως δράμα με αντισημιτικό πρόσημο έχουν καταρριφθεί προ πολλού. Η εξαιρετική μουσική (του Γιάννη Μαθέ) και ο ρυθμός που δίνει ο έμμετρος λόγος είναι τα δύο στοιχεία που προσδίδουν ψήγματα ποίησης και συναισθήματος στην παράσταση, η οποία κατά τ’ άλλα κυριαρχείται από τη χαλαρή διάθεση ενός θεατρικού παιχνιδιού.
Σε αυτό το δρόμο, η queer και punk αισθητική των κοστουμιών (που ευνοείται από τα μοτίβα της παρενδυσίας και της καρναβαλικής μεταμφίεσης που υπάρχουν στο έργο) αποτρέπει την ταύτιση και την ψευδαισθητική δημιουργία "αληθινής", ρεαλιστικής ατμόσφαιρας (τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι του Κέννυ ΜακΛέλλαν).
Αν όμως ο Σαίξπηρ μιλάει για το χρήμα, το χρέος και την απληστία, την πίστη και την απιστία (θρησκευτική και ερωτική), την ηθική και τη συνείδηση, τη δικαιοσύνη, το δίκιο και την αδικία, η διασκευή τα προσεγγίζει κάπως επιδερμικά, ως αφορμές γι’ αυτήν τη συνθήκη του παιχνιδιού. Χαρακτηριστικότερος όλων του εύθυμου κλίματος, ο Σάιλοκ (τον ερμηνεύει ο Βασίλης Μπισμπίκης), που στην κατά Γκραουζίνις εκδοχή έχει αφήσει στο περιθώριο τις πτυχές ενός ήρωα που είναι και "αξιομίσητος" και "αξιοθρήνητος".
Ο Εβραίος τοκογλύφος που όσο ανάλγητα συμπεριφέρεται άλλο τόσο αποτελεί ο ίδιος θύμα, εδώ εμφανίζεται μάλλον ως ένας κωμικός ρόλος και δεν προκαλεί ούτε οίκτο ούτε απέχθεια· αποκορύφωμα η στα όρια της διακωμώδησης σκηνή της δίκης, κατά την οποία ο Δόγης της Βενετίας καλείται να εξετάσει την υπόθεση του ανεξόφλητου χρέους του Αντόνιο προς τον Σάιλοκ.
Στον ίδιο δρόμο οι υπόλοιποι ηθοποιοί, εστιάζουν στο παιχνίδι με τους ρόλους, παρά στις ψυχικές περιπέτειες, τις δοκιμασίες και το χαρακτήρα των ηρώων, τους οποίους δείχνουν να σχολιάζουν μάλλον σκωπτικά και από απόσταση: Στέλιος Τυριακίδης, Αλέξανδρος Κουκιάς, Γιάννης Κατσιμίχας, Αλέξανδρος Τσίτσος, Έρρικα Μπίγιου, Ελένη Γεωργακοπούλου, Γιανμάζ Ερντάλ, Γιώργος Σιδέρης.
Περισσότερες πληροφορίες
Οι έμποροι της Βενετίας
Με φόντο μια μεταβιομηχανική και δυστοπική Βενετία με άδεια κανάλια, όπου όλα μπορούν να συμβούν, το πιο αμφιλεγόμενο έργο του Σαίξπηρ έρχεται στο σήμερα, στις εγκαταστάσεις του πρώην εργοστασίου «Κλωσταί Πεταλούδα-Μουζάκης» στο Αιγάλεω. Μια παράσταση πολιτική και πανκ με πρωταγωνιστή τον Εβραίο τοκογλύφο Σάιλοκ, που παραμένει πιστή στα κεντρικά θέματα του πρωτότυπου: τη δικαιοσύνη, τη διαφορετικότητα, την εκδίκηση καθώς και τη δύναμη της αγάπης και της φιλίας.
