Στο θεατρικό σύμπαν της Τώνιας Ράλλη ονειρεύεσαι όσο αναπνέεις

Η Τώνια Ράλλη, σκηνοθέτρια και μουσικός με ξεχωριστή ευαισθησία, μιλά στο "α" σε μία συνέντευξη αφιερωμένη στις δύο παραστάσεις που υπογράφει φέτος στο θέατρο Rabbithole. Η συν-δημιουργός της ομάδας Νοσταλγία, που έχει κλείσει πια τα 25 χρόνια πορείας, μαζί με τον Γιώργο Σίμωνα, βρίσκει το χιούμορ μέσα στο σκοτάδι και αυτό έρχονται να επιβεβαιώσουν οι παραστάσεις "Το κοράκι - Ένα μουσικό αναλόγιο" (τελευταίες παραστάσεις έως 7/12) και "Αι γυμνισταί".

Δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην αφήγηση και την ιδιότυπη θεατρική φόρμα, επιστρέφει στον συναρπαστικό κόσμο του 'Έντγκαρ 'Άλλαν Πόε με το "Κοράκι". 'Ένα μουσικό αναλόγιο όπου κείμενο, φωνές και ατμόσφαιρα πλέκονται και αποκαλύπτουν τον πόνο, τη ματαιότητα, το χιούμορ και τη συγκίνηση που εσωκλείονται στους στίχους του. Παράλληλα μάς συστήνει το νέο έργο του Γιώργου Σίμωνα "Αι γυμνισταί" – μια φαρσική ιστορία για τους ανθρώπους που ψάχνουν τη "Μεγάλη Περιπέτεια", για τον φόβο του θανάτου, την ελευθερία και τις μυστικές επιθυμίες που μας κινούν. 

Τι σας γοητεύει βαθύτερα στο "Κοράκι" και στο σύμπαν του Πόε, ώστε να επιστρέφετε σε αυτό με την ομάδα Νοσταλγία;

Με συγκινεί ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας "μεταβολίζει" την προσωπική του τραγωδία σε ιστορίες ανθρώπινες, γεμάτες ενδοσκόπηση, με φιλοσοφικές και υπαρξιακές προεκτάσεις. Με γοητεύει, επίσης, βαθύτατα η σύνδεση με το μεταφυσικό που διαπερνά την εργογραφία του Πόε. Κι όχι λόγω του εντυπωσιασμού ή του σοκ που μπορεί να προκαλέσει αυτό το στοιχείο μέσα σε μια καλή ιστορία τρόμου, αλλά επειδή αποτυπώνει ανθρώπινα συναισθήματα και βιώματα, εξυμνώντας παράλληλα το μυστήριο που περιβάλλει τον κόσμο μας.

Πώς συνομιλεί σήμερα, 180 χρόνια μετά, το ποίημα του 'Έντγκαρ 'Άλλαν Πόε με το σύγχρονο κοινό;

Ο κόσμος που βλέπει το έργο φαίνεται να συνδέεται αβίαστα με την ιστορία και τη γλώσσα του, κάτι που με χαροποιεί πολύ. Το ποίημα έχει απλότητα, αυθορμητισμό, ροή και είναι απόλυτα διαχρονικό. 'Όπως κάθε καλή κλασική ιστορία, εμπεριέχει εικόνες της εποχής κατά την οποία γράφτηκε οι οποίες βοηθούν τον σύγχρονο θεατή να μεταφερθεί σε μία υποθετική συνθήκη που τον απελευθερώνει από συγκρίσεις και ορθολογισμούς. Δημιουργεί τις συνθήκες για το αρχικό "ναι", για την πίστη που χρειάζεται για να ξεκινήσει αυτό το μικρό ταξίδι.

Περιγράψτε μας τη φόρμα του "μουσικού" αναλογίου που δημιουργήσατε. Τι σας οδήγησε σε αυτή την ασυνήθιστη προσέγγιση;

Η φόρμα του "μουσικού αναλογίου", όπως ονόμασα το συγκεκριμένο εγχείρημα, εμπεριέχει μια δουλειά και μια έρευνα που κάνω τα τελευταία αρκετά χρόνια, κυρίως μέσω της συλλογικής αφήγησης. 'Έχω κάνει μια διαδρομή όπου γίνομαι όλο και λιγότερο οργανωτική και θεωρητική σχετικά με τα κείμενα που αναλαμβάνω. Αυτό δεν σημαίνει ότι γίνομαι πιο "γενική", το αντίθετο μάλλον. Ξεκινάω από το να έχουμε όλοι πολύ καλή κατανόηση του κειμένου. Πιστεύω πολύ στις δυνατότητες που ενυπάρχουν στο γραπτό κείμενο, αλλά και σε αυτές που κουβαλούν μέσα τους οι ηθοποιοί με τους οποίους συνεργάζομαι. Μου αρέσει να ανακαλύπτουμε μαζί το ρυθμό και τη μουσικότητα των ιστοριών που αφηγούμαστε, δημιουργώντας κάτι που μοιάζει οργανικό και όχι αυστηρό. Είναι ένας πολύ δύσκολος δρόμος, με μεγάλη αγωνία, γιατί προσπαθείς να προστατέψεις την αθωότητα – του κειμένου, τη δική σου και, προπαντός, των αφηγητών σου. 

'Όταν παρουσιάστηκε η ιδέα του να ασχοληθώ με το "Κοράκι", φαντάστηκα αμέσως έναν άντρα και δυο γυναίκες οι οποίοι, ένα απόγευμα σε μια καταπράσινη αυλή, αφηγούνται το ποίημα σε μια μάζωξη φίλων. Σαν ένα μικρό σύνολο εγχόρδων, με τα αναλόγιά τους και τις φωνές τους ως μουσικά όργανα. Αυτή η σκέψη, εμπλουτισμένη από τις εμπειρίες των τελευταίων χρόνων, γέννησε αυτό το μικρό έργο το οποίο ήρθε σαν ευχάριστη έκπληξη και έχει αγαπηθεί ιδιαίτερα.

Υπάρχει ακόμη ελπίδα στα μάτια του νεαρού ήρωα του έργου που βιώνει μια υπαρξιακή αγωνία;

Η ελπίδα υπάρχει και αξίζει να σημειώσουμε ότι έχει έναν σχεδόν θρησκευτικό χαρακτήρα. Αυτό προκύπτει τόσο φυσικά αν αναλογιστεί κανείς την εποχή και τον τόπο όπου γράφτηκε το έργο… Αλλά έχει και τεράστιες ψυχολογικές, φιλοσοφικές και κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις. Πάνω στη μεγαλύτερη απελπισία του, ο ήρωας ρωτάει το κοράκι αν θα συναντήσει τη χαμένη του αγάπη στη μετά θάνατον ζωή. Και όταν αυτό του απαντάει "Ποτέ πια", αυτός εξοργίζεται, το καταριέται, αδυνατεί να συλλάβει την ύπαρξή του χωρίς ελπίδα. Ωστόσο, τι συμβαίνει στην ψυχή που δεν μπορεί να επιστρατεύσει όλα της τα όπλα για αποδεχτεί το θάνατο και να συνεχίσει να ελπίζει για τη συνέχεια της ζωής της; Η θρησκεία είναι ένας τρόπος να παρακινήσουμε την πίστη και την ελπίδα σε στιγμές απόγνωσης, αλλά η κυριολεξία νιώθω πως δεν έχει καμία σχέση με τη θρησκεία. 

Σκέφτεστε να επεκτείνετε το συγκεκριμένο project ή να συνεχίσετε με άλλες δουλειές εμπνευσμένες από τον Πόε;

Ο Πόε μάς έχει απασχολήσει σαν ομάδα εδώ και πολλά χρόνια – το "Κοράκι" άλλωστε προέκυψε στο πλαίσιο του Δεύτερου Φεστιβάλ "Νύχτες Έντγκαρ Άλλαν Πόε" που διοργανώσαμε πέρσι. Το "Κοράκι" για μένα είναι και θα είναι ένα μουσικό αναλόγιο. Εργάστηκα σκληρά με στόχο να έχει αυτόν τον χαρακτήρα, να είναι αυτή η εμπειρία θέασης και ακρόασής του. Και έχουμε πολύ όμορφα σχέδια για τη συνέχεια, όπως την ηχογράφησή του ως ραδιοφωνικό έργο και το να παρουσιαστεί σε σταθμούς εκτός Αθηνών.

Σας απασχολεί πολύ το θέμα του θανάτου. Το νέο έργο του Γιώργου Σίμωνα πραγματεύεται τον φόβο του θανάτου και τις κρυφές επιθυμίες που μας καθορίζουν μέσα από ένα πιο κωμικό πρίσμα;

Σίγουρα πιο ανάλαφρο και πιο κωμικό, αν και το "Κοράκι" εμπεριέχει πολύ χιούμορ και ελαφράδα, όπως οι "Γυμνισταί" εμπεριέχουν μελαγχολικές και σκοτεινές στιγμές. Χαίρομαι πολύ που βρίσκομαι ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο έργα τη συγκεκριμένη περίοδο. Οι "Γυμνιστές" είναι ένα έργο πολύχρωμο, που γιορτάζει την ελευθερία και την αυθαιρεσία, ένα έργο τρελό και σχεδόν φαρσικό. Με το έργο αυτό, θέλουμε να θυμόμαστε ότι, όσο αναπνέουμε, ονειρευόμαστε. Σκεφτόμαστε τις πιθανότητες. 

Πείτε μας λίγα περισσότερα για την ιστορία. Ποια είναι τα βασικά θέματα που θίγει και ποιες είναι οι επιρροές της;

Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια παραλία, όπου δύο ηλικιωμένες κυρίες συναντούν δύο μεσήλικες άντρες, γυμνιστές, οι οποίοι τις προσκαλούν σε ραντεβού το ίδιο απόγευμα στο κοντινό beach bar. Το έργο προέκυψε από τις συζητήσεις και τη φιλία του Γιώργου Σίμωνα και του Γιώργου Τζαβάρα – και από την επιθυμία τους να βρεθούν μαζί στη σκηνή. Έχει σίγουρα επιρροές από συγγραφείς όπως ο 'Όσκαρ Ουάιλντ και το Τζο 'Όρτον (τους οποίους έχουμε δουλέψει σαν ομάδα στο παρελθόν μαζί με το Γιώργο Σίμωνα. Επίσης, η παράσταση έχει αναφορές σε δημιουργούς όπως οι αδερφοί Κοέν ή ο Γουές 'Άντερσον – και σίγουρα η αγάπη μας για τα κόμιξ εμπλούτισε το αποτέλεσμα.

"'Όπως το "Κοράκι" εμπεριέχει πολύ χιούμορ και ελαφράδα, έτσι και οι "Γυμνισταί" εμπεριέχουν μελαγχολικές και σκοτεινές στιγμές. Χαίρομαι πολύ που βρίσκομαι ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο έργα τη συγκεκριμένη περίοδο". 

Πιστεύετε ότι, ανεξαρτήτως ηλικίας, όλοι τελικά ψάχνουμε τη "Μεγάλη Περιπέτεια";

Πιστεύω ότι αυτό είναι κάτι που συμβαίνει, αλλά με λύπη διαπιστώνω πως ο κυνισμός καταστρέφει πολλούς ανθρώπους. Αυτό σίγουρα έχει να κάνει με τα τραύματα που κουβαλάμε. Και θεωρώ ότι δεν είναι μη αναστρέψιμος. 

Ποιο ήταν το σκεπτικό πίσω από την επιλογή δύο ηθοποιών οι οποίοι ερμηνεύουν τέσσερις ρόλους;

Ο Γιώργος Σίμωνας έγραψε το έργο προκειμένου να υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Η σκέψη δύο καλών κωμικών που παίζουν δύο γιαγιάδες είναι από μόνη της πολύ αστεία, αλλά αρκεί; Επίσης, η μεταμόρφωση των παιχτών από γυναίκες σε άντρες έχει δυνατή αίσθηση παιχνιδιού – αλλά όλα έχουν να κάνουν τελικά με την εκτέλεση. Αποφασίσαμε να το τολμήσουμε γιατί νιώσαμε πως μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση θα στερούσε τη μαγεία από το συγκεκριμένο έργο. Τα μοτίβα που εμφανίζονται ανάμεσα στους συνδυασμούς των ζευγαριών γίνονται πολύ πιο αισθητά και γαργαλιστικά με το εύρημα των δύο ηθοποιών.

Στο έργο εμφανίζεται η φράση "Το να είσαι γυμνός είναι στάση ζωής". Πώς την ερμηνεύετε σκηνοθετικά και σε υπαρξιακό επίπεδο; Ποια "στάση ζωής" μας προτείνουν οι "Γυμνισταί";

Για εμένα προσωπικά, αυτή η φράση σημαίνει να ζεις με θάρρος και ειλικρίνεια. Χωρίς ντροπή γι’ αυτό που είσαι. 'Έτσι προσπαθώ να πορεύομαι και σε ό,τι κάνω, με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες που έρχονται, αλλά με μια ειλικρινή προσπάθεια να καταθέσω αυτό που έχω.

Ποια είναι τα επόμενά σας σχέδια;

Η μορφή του αναλογίου φαίνεται να με ακολουθεί αυτές τις μέρες γιατί υπάρχει ένα ακόμα στον ορίζοντα, για το οποίο θα πληροφορηθείτε σε λίγο καιρό. Επίσης, ετοιμάζουμε με τον Γιώργο Σίμωνα την επόμενή μας παραγωγή, βασισμένη στην "Κατάρρευση" του Φ.Σ. Φιτζέραλντ, σε δική του σκηνοθεσί και δική μου μουσική. 'Έχουμε έναν υπέροχο θίασο και πραγματικά ανυπομονώ.