Πέντε πράγματα που δεν γνώριζες για την "Ανδρομάχη" του Ευριπίδη

Τα Επιδαύρια συνεχίζονται και τον Αύγουστο με την "Ανδρομάχη" του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Μαρίας Πρωτόπαππα, στις 8 και 9 Αυγούστου. Η παράσταση κάνει πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου πριν ξεκινήσει την περιοδεία της σε ανοιχτά θέατρα ανά την Ελλάδα.

Η Μαρία Πρωτόπαππα υπογράφει την πρώτη της σκηνοθεσία στην Επίδαυρο, επιλέγοντας την αντιπολεμική τραγωδία του Ευριπίδη και επαναφέροντάς τη στις ρίζες της αρχαίας θεατρικής διδασκαλίας. Κυρίως άνδρες ηθοποιοί αναλαμβάνουν τους βασικούς ρόλους, μια επιλογή με ισχυρό συμβολισμό.

Την ομώνυμη ηρωίδα ενσαρκώνει ο Αργύρης Ξάφης. Μαζί του εμφανίζονται οι Δημήτρης Γεωργιάδης, Τάσος Λέκκας, Γιάννης Νταλιάνης, Δημήτρης Πιατάς, Κωνσταντίνος Πασσάς, Δημήτρης Μαμιός, Γιάννης Μάνθος, Στέλλα Γκίκα και η ίδια η Μαρία Πρωτόπαππα. Στον χορό συμμετέχουν οι Δημήτρης Γεωργιάδης, Νώντας Δαμόπουλος, Δημήτρης Μαμιός, Γιάννης Μάνθος, Κωνσταντίνος Πασσάς και Γιώργος Φασουλάς.

Σε μια αντιστροφή της ηρωικής Ιλιάδας, ο Ευριπίδης, στην Ανδρομάχη, στηλιτεύει την αλαζονεία των Ελλήνων και την ψευδαίσθηση της πολιτισμικής τους ανωτερότητας. Οι προπολεμικές υποσχέσεις για μια ενωμένη, ισχυρή χώρα διαψεύδονται σε ένα τοπίο φθοράς, γήρατος, φόβου και φθόνου. Η πατρίδα — η επαρχία — αποδεκατισμένη, εκπροσωπείται από έναν γκροτέσκο Χορό γυναικών· εγκαταλελειμμένων, φοβισμένων, υποταγμένων, παγιδευμένων στην απορία τους.

Εμείς συγκεντρώσαμε 5 σημαντικά (και ίσως άγνωστα) στοιχεία για την πρώην βασίλισσα της Τροίας:

#1 Η φωνή του κατακτημένου

Η Ανδρομάχη δεν είναι μια ηρωίδα με την έννοια της δράσης ή της αντίστασης· είναι μάλλον μια τραγική μορφή που επιβιώνει μέσα από την υπομονή, την ταπείνωση, και τον πόνο. Η ταυτότητά της είναι τριπλή: πρώην βασίλισσα της Τροίας, χήρα του Έκτορα και δούλη του Νεοπτόλεμου. Η τραγωδία δίνει φωνή όχι στην εξουσία, αλλά στο θύμα. Αυτό ήταν επαναστατικό: ο Ευριπίδης δίνει τον λόγο σε μια γυναίκα "βάρβαρη" χωρίς φωνή στην κοινωνία. Το ίδιο ισχύει και για την δούλα της Ανδρομάχης που εμφανίζεται στην αρχή, καθώς ο Ευριπίδης της δίνει πολιτικό λόγο.

#2 Αντι-σπαρτιατική ρητορική

Το έργο περιλαμβάνει έντονη πολιτική διάσταση. Ο Μενέλαος παρουσιάζεται ως ύπουλος, δειλός και αναξιοπρεπής – χαρακτηριστικά εντελώς αντίθετα από τον ηρωικό βασιλιά που γνωρίζουμε από τον Όμηρο. Η Ερμιόνη, η κόρη του, είναι αλαζονική και παρανοϊκή, μια σκιά που ζε κάτω από το όνομα της μητέρας της, Ελένης. Ο Ευριπίδης τους χρησιμοποιεί ως σύμβολα του σπαρτιατικού ήθους, απογυμνωμένα από ιδανικά που εξυπηρετούσε το αντι-σπαρτιατικό αίσθημα στην Αθήνα,  πριν τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

#3 Ο ρόλος του Πηλέα

Ο Πηλέας, πατέρας του Αχιλλέα και παππούς του γιου της Ανδρομάχης, είναι ίσως ο πιο συγκινητικός χαρακτήρας του έργου. Υπερασπίζεται την Ανδρομάχη με πάθος, παρά την αδυναμία της ηλικίας του. Αν και παλαιός ήρωας, παρουσιάζεται συναισθηματικός και ηθικά ακέραιος, έρχεται σε σύγκρουση με την εξουσία. Ο ρόλος του λειτουργεί ως παραδοσιακή φωνή της ηθικής, σε αντίθεση με τη διαφθορά των νεότερων γενεών.

#4 Η απουσία του Νεοπτόλεμου

Ο Νεοπτόλεμος, ο κύριος "κυρίαρχος" της Ανδρομάχης και πατέρας του παιδιού της, δεν εμφανίζεται ποτέ στη σκηνή. Όλη η δράση συμβαίνει ερήμην του, ενώ οι άλλοι χαρακτήρες συζητούν ή ενεργούν με βάση τη δύναμη και την απουσία του. Αυτό ενισχύει το αίσθημα αδυναμίας και εγκλωβισμού της Ανδρομάχης: το "αφεντικό" της υπάρχει ως απειλή, ποτέ ως παρουσία. Η τελική αναγγελία του θανάτου του στη Δελφική επίθεση αποκαθιστά ηθικά την ισορροπία καθώς λαμβάνει την νεοπτολέμεια τίσις.

#5 Η από μηχανής θεά Θέτιδα

Η εμφάνιση της Θέτιδας στο τέλος δίνει την εξωτερική λύση στην κρίση. Είναι μια θεά που σπάνια εμφανίζεται επί σκηνής. Προλέγει πως η Ανδρομάχη και ο γιος της θα βρουν ασφάλεια και δύναμη στην Ήπειρο, παντρεμένη με τον Έλενο. Ωστόσο, αυτή η "λύση" δεν αναιρεί τον πόνο ή τη συμφορά που προηγήθηκε. Η λύτρωση έρχεται εκτός του κόσμου των ανθρώπων – ειρωνικά και πικρά.

Προπώληση εισιτηρίων: more.com