Πέτρο Ζούλια, γιατί μας είναι πολύτιμος σήμερα ο Γιώργος Ζαμπέτας;

Ο Γιώργος Ζαμπέτας δεν ήταν απλώς ένας σπουδαίος συνθέτης και δεξιοτέχνης του μπουζουκιού· ήταν ένας άνθρωπος αυθεντικός, λαϊκός, βαθιά αληθινός, που μέσα από τα τραγούδια του αλλά και τον τρόπο που έζησε κατάφερε να γίνει κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης και ψυχής. Σήμερα, που η "γειτονιά" χάνεται και οι λέξεις συχνά αδειάζουν από το νόημά τους, ο Ζαμπέτας μάς επιστρέφει λίγη από την καθαρή χαρά, το χιούμορ και την αλήθεια που τόσο λείπουν. Με αφορμή την πρεμιέρα της μουσικοθεατρικής παράστασης "Μάλιστα Κύριε Ζαμπέτα" στο θέατρο 'Άλσος, στις 13 Ιουνίου, συνομιλήσαμε με τον σκηνοθέτη και δημιουργό της παράστασης, Πέτρο Ζούλια, σε μια συνέντευξη εφ όλης της ύλης. Μας μίλησε για το πώς "βούτηξε" στον κόσμο του Ζαμπέτα, τι τον συγκίνησε περισσότερο στην προσωπικότητά του και γιατί η γειτονιά του Αιγάλεω, οι αυλές και οι ανθρώπινες σχέσεις που γέννησαν τα τραγούδια του εξακολουθούν να μας αφορούν βαθιά — ίσως περισσότερο από ποτέ. Πρωταγωνιστεί ένας θίασος αγαπημένων ηθοποιών: Βίκυ Σταυροπούλου, Κώστας Κόκλας, Γιάννης Τσιμιτσέλης, Δανάη Μπάρκα, Λευτέρης Ελευθερίου, Αντώνης Κρόμπας, Ελένη Καρακάση και η Χριστίνα Τσάφου.

Τι σας ενέπνευσε να δημιουργήσετε την παράσταση "Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα";
 

'Έκανα μια πολύ μεγάλη "βουτιά" στη "θάλασσα" του Γιώργου Ζαμπέτα όταν με προσέγγισε η κόρη του, η Κατερίνα. Μόλις είχε εκδώσει το βιβλίο της, τη βιογραφία του πατέρα της με τίτλο "Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω". Μου ζήτησε να γράψω κάτι για το θέατρο βασισμένο στη ζωή του. Εκτός από το βιβλίο, μου εμπιστεύτηκε κι ένα πολύτιμο προσωπικό αρχείο με οπτικοακουστικό υλικό – γύρω στις 50 με 60 ώρες. Ήταν για μένα τεράστια πηγή έμπνευσης και βοήθησε ουσιαστικά να κατανοήσω και να αποδώσω την ιστορία του με τη δική του γλώσσα και το ύφος. Θα ήθελα πάρα πολύ να τον είχα γνωρίσει αν και μέσα από την έρευνα που έκανα, ακούγοντας προσωπικές αφηγήσεις από το μαγνητόφωνό του, νιώθω ότι τον κατάλαβα σε ένα μεγάλο βαθμό. 
 

Τι ήταν αυτό που σας συγκινεί περισσότερο στην προσωπικότητα του Γιώργου Ζαμπέτα;
 

"Μην ξεχνάμε ότι ακόμη και ο Ζαμπέτας, όπως και ο παλιός ελληνικός κινηματογράφος, ή η επιθεώρηση — απαξιώθηκαν με τα χρόνια. 'Έχουμε ανάγκη αποκατάστασης και ενίσχυσης, ως έθνος. Ξαναγυρίζουμε στο παρελθόν για να κάνουμε καλύτερο το παρόν και πιο φωτεινό ίσως το μέλλον".
 

Εκτός φυσικά από τα υπέροχα τραγούδια του –είχε ένα μοναδικό ταλέντο στη σύνθεση, για παράδειγμα από μια εξάτμιση εμπνεύστηκε το τραγούδι της Μαρινέλας "Σταλιά σταλιά"– αυτό που με κάνει να τον θαυμάζω απεριόριστα μέχρι σήμερα είναι η δύναμη της αυθεντικότητας του χαρακτήρα του. Παρ’ όλη τη δόξα, τις επιτυχίες και τη μεγάλη παρουσία του στο εξωτερικό –από Αμερική μέχρι Αυστραλία, Τεχεράνη, Γερμανία κ.α.– παρέμεινε πάντα ένας άνθρωπος, λαϊκός, αυθεντικός, ένας πολίτης του Αιγάλεω City, όπως έλεγε και ο ίδιος. Με τη σκηνογράφο, την Αθανασία Σμαραγδή, προσπαθήσαμε να κρατήσουμε στην παράσταση κάτι από την αυλή του σπιτιού του και τη γειτονιά του. Ό,τι κι αν άλλαζε κοινωνικά, πολιτικά, επαγγελματικά, εκείνος κρατούσε το Αιγάλεω σαν σταθερό σημείο αναφοράς.
Η αλήθεια είναι ότι σε μια εποχή στην οποία έχουμε χάσει την αλήθεια μας και επικρατεί το "δήθεν" και ενώ η γνώση και η επικοινωνία περνά κατά κύριο λόγο μέσα από οθόνες, ο Ζαμπέτας με την ψυχή του, έτσι όπως την καταθέτει όχι μόνο μέσα από τη μουσική του παρακαταθήκη αλλά μέσα από τη συνολική του στάση ζωής, είναι πολύτιμος και μοναδικός. Σίγουρα είναι πολύ δύσκολο να πεις την προσωπική του ιστορία χωρίς το όχημα της χαράς και του χιούμορ. Ο ίδιος είχε έναν τρομερό σαρκασμό και αυτοσαρκασμό. 'Ήξερε πώς να διώχνει τα σκοτάδια του. Βίωσε την απόρριψη από το χώρο του, παρόλα αυτά συνέχιζε να κρατά το μπουζούκι του, που ήταν η ψυχή του και ο εαυτός του ο ίδιος. Δεν είναι τυχαίο ότι εμφανιζόταν σε πιο μικρά μαγαζιά μέχρι το τέλος της ζωής του, ακόμα και με τη μηχανή οξυγόνου πάνω στη σκηνή. 
 

Μια  πολύ σημαντική έννοια στην παράσταση είναι αυτή της "γειτονιάς".
 

Ακριβώς και το πιο σημαντικό οι ανθρώπινες σχέσεις που γεννούσε η γειτονιά. Στην παράσταση "Μάλιστα Κύριε Ζαμπέτα" βλέπουμε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν τα πάντα: από την Κατοχή, το κυνηγητό, την πείνα, μέχρι γάμους, γλέντια, καλοκαίρια, παρέες στις περίφημες αυλές. Είναι και μια αναφορά σε έναν κόσμο που έχει φύγει και που — μάλλον — έχουμε την ανάγκη να τον βλέπουμε είτε με νοσταλγία, είτε με αγάπη.
 

Αν είχατε την ευκαιρία να μιλήσετε στον Ζαμπέτα, τι θα του λέγατε;
 

Ως σκηνοθέτης, το πρώτο που θα του έλεγα είναι ότι δεν μπορεί κανείς να τον υποδυθεί επί σκηνής. Από εκεί γεννήθηκε και η φόρμα της παράστασης. Νιώθω ότι αντιπροσώπευε μια ολόκληρη εποχή, την εποχή του μάγκα με την έννοια του "κυρίου". Αυτό το καλούπι του 'Έλληνα, που πια δεν υπάρχει. Σήμερα οι λέξεις έχουν χάσει πια το νόημά τους. Αν δει κανείς πώς συμπεριφερόταν και πώς πρόσεχε τις γυναίκες και τους συνεργάτες του, θα καταλάβει ποιες ήταν οι ηθικές αξίες που πρέσβευε. 
 

'Έτσι εξηγείται και η επιλογή σας να τον "φέρετε" επί σκηνής μέσα από το αυθεντικό οπτικοακουστικό υλικό;
 

Είναι μαζί μας με τον πιο ουσιαστικό τρόπο μέσα από αυτό το σκηνικό εύρημα. Σχολιάζει, συμπληρώνει, είναι οργανικό μέρος της παράστασης, είτε μέσα από τις χαρακτηριστικές αφηγήσεις του, είτε από συνεντεύξεις του στην τηλεόραση, είτε από κινηματογραφικές του εμφανίσεις. Μην ξεχνάμε ότι έγραψε και τεράστια ιστορία στον ελληνικό κινηματογράφο, με τη μουσική του να ντύνει πολλές ταινίες. Και στο θέατρο βέβαια είχε μεγάλη αγάπη ενεργή παρουσία. Το οπτικοακουστικό υλικό έδεσε πάρα πολύ ωραία με την πρόζα και τα τραγούδια. Πολλές φορές ο ίδιος ο Ζαμπέτας μας δίνει την πάσα για το τραγούδι που ακολουθεί σε στιγμές της παράστασης. 
 

Ποιο χαρακτήρα υποδύεται κάθε ηθοποιός;
 

Η Βίκυ Σταυροπούλου υποδύεται τη γυναίκα του, την Αργυρώ — μια πολύ καπάτσα και ικανή γυναίκα. Από ένα σημείο κι έπειτα ήταν η μάνατζέρ του με έναν τρόπο. Ο Κώστας Κόκλας υποδύεται τον πατέρα του, κουρέα με λατρεία στο μπουζούκι. Τον στιχουργό Μπάμπη Βασιλειάδη, τον επονομαζόμενο και "Τσάντα", με τον οποίο συνεργάστηκε σε πάρα πολλά τραγούδια, όπως το "Που 'σαι Θανάση", τον ενσαρκώνει ο Γιάννης Τσιμιτσέλης. Τη μάνα του, την κυρα-Μαρίκα, η Χριστίνα Τσάφου. Η Δανάη Μπάρκα υποδύεται μια λαϊκή τραγουδίστρια της εποχής του Ζαμπέτα και της μυθολογίας των παλιών αυτών ερμηνευτριών. Ο Λευτέρης Ελευθερίου κάνει έναν μπουζουξή, τον λεγόμενο Θόδωρα, ο οποίος τον βοηθούσε να καταγράφει τις νότες του. Ο Αντώνης Κρόμπας κάνει τον αξιωματικό Βλαντούση που είχε στο στρατό, ένα πολύ αγαπημένο του πρόσωπο καθώς υπηρέτησε σχεδόν 5,5 χρόνια μαζί με τις φυλακές. Τέλος, η Ελένη Καρακάση κάνει τη Νότα και τραγουδάει υπέροχα κομμάτια που έχουν πει η Μπέμπα Μπλανς, η Βίκυ Μοσχολιού, η Μαρινέλλα κ.ά. Όλος ο θίασος τραγουδάει και πλαισιώνεται από μια ομάδα εξαιρετικών φωνών και ηθοποιών.
 

Υπάρχει κάποια προσωπική του στιγμή που σας άγγιξε ιδιαίτερα;
 

Η στιγμή της μοναξιάς και της ήττας του προς το τέλος της ζωής του με συγκίνησε βαθιά. Υπάρχει μια προσωπική αφήγηση που δεν μπήκε στην παράσταση αλλά με στοίχειωσε: ο Ζαμπέτας, σε μια φάση έντονης μοναξιάς, γύριζε ξημερώματα στο σπίτι του και καθόταν μόνος του να μιλήσει με ένα... βάτραχο στην αυλή του. Του έλεγε τον πόνο του. Νομίζω ότι αυτή είναι και η μοίρα του καλλιτέχνη: όσο κι αν έχει ζήσει δόξα, είναι δύσκολο να ξεφύγει από την αίσθηση ότι κάποια στιγμή είναι πεπερασμένος. 
 

Ποια τραγούδια του αγαπάτε περισσότερο;
 

Η παράσταση περιλαμβάνει γύρω στα 45 με 50 τραγούδια και η επιλογή ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Έχει πολύ ενδιαφέρον ότι συνδυάζει διαφορετικούς κόσμους. Με συγκινούν τα λυρικά του, όπως το "Τα Δειλινά", που είναι δραματικά και βαθιά συγκινητικά. Το "Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω" επίσης είναι ένα πάρα πολύ συναισθηματικό τραγούδι. Αλλά εξίσου με συγκινεί η τρέλα και αριστοφανικό του χιούμορ του "Αράπη". 'Ένα τραγούδι που μοιάζει να είναι άλλου συνθέτη. Αγαπώ πολύ το "Μάλιστα κύριε" — που έγινε και τίτλος — γιατί πιστεύω ότι είναι σπουδαίος ο στίχος του αλλά και η μελωδία. 
 

Γιατί πιστεύετε ότι αγαπάει τόσο πολύ ο κόσμος τις παραστάσεις που μιλούν για τους μύθους του ελληνικού τραγουδιού;
 

Είναι πολύ ωραία η ερώτηση αυτή, γιατί πραγματικά με έχει απασχολήσει και μένα αυτό το θέμα. Νομίζω πως συμβαίνει επειδή το παρόν μάς δυσκολεύει. Και επειδή έχουμε χάσει πρότυπα, αξίες, μεγέθη… Πράγματι γυρίζουμε στο παρελθόν, αλλά όχι απλώς από νοσταλγία. Νομίζω πως γυρίζουμε για να το αποκαταστήσουμε. Μην ξεχνάμε ότι ακόμη και ο Ζαμπέτας, όπως και ο παλιός ελληνικός κινηματογράφος, ή πολλά είδη θεάτρου — όπως η επιθεώρηση — απαξιώθηκαν με τα χρόνια. 'Έχουμε ανάγκη αποκατάστασης και ενίσχυσης, συναισθηματικής και υπαρξιακής, ως έθνος. Ξαναγυρίζουμε στο παρελθόν για να κάνουμε καλύτερο το παρόν και πιο φωτεινό ίσως το μέλλον.