Φοίβο Παπακώστα και Κατερίνα Σπύρου τι συμβαίνει "Μετά το τέλος";

'Ένα σκληρό ψυχολογικό θρίλερ για τα άγρια ένστικτα των ανθρώπων που μπορούν να βγουν στην επιφάνεια κάτω από ακραίες συνθήκες είναι το "Μετά το τέλος" του βραβευμένου Βρετανού συγγραφέα Ντένις Κέλι. Κι είναι το τέλος του έργου που βρίσκει δύο συναδέλφους παγιδευμένους σε ένα υπόγειο καταφύγιο μετά από μια πυρηνική έκρηξη, που πράγματι λειτουργεί αποκαλυπτικά τόσο για τους χαρακτήρες όσο και για τους θεατές. Γιατί ο Κέλι, μία από τις πιο ενδιαφέρουσες φωνές της σύγχρονης βρετανικής δραματουργίας -έχουμε δει πολλές φορές έργα του στην ελληνική σκηνή όπως τα "Ορφανά", το "DNA", το "Οσάμα ο ήρωας", το "Κουρέλι", το "Love and Money", το "Girls and boys" αλλά και το μιούζικαλ "Ματίλντα" (βασισμένο στο βιβλίο του Ρόαλντ Νταλ)- καταπιάνεται εδώ με το τέλος της κοινωνίας όπως την ξέρουμε, παίζοντας με τις έννοιες της εξουσίας, της χειραγώγησης και της βίας. Η σκηνοθέτις 'Άννα Μιχελή, μάλιστα, που διάβασε πρώτη φορά το έργο όταν σπούδαζε σκηνοθεσία στο Λονδίνο πριν από 15 χρόνια, κάνει έναν πολύ ενδιαφέροντα παραλληλισμό του έργου, θυμίζοντάς μας τη δυστοπική συνθήκη του αναγκαστικού εγκλεισμού που βιώσαμε, αλλά τότε ήταν απλώς σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Εμείς μιλήσαμε με δύο ηθοποιούς της νέας γενιάς, τον Φοίβο Παπακώστα και την Κατερίνα Σπύρου, που μοιράζονται αυτό το ντουέτο επί σκηνής.

Μιλήστε μας για τον χαρακτήρα που ερμηνεύετε. Τι σημαίνει ο τίτλος του έργου "Μετά το τέλος" για τον κάθε χαρακτήρα;

Φοίβος Παπακώστας: Η αφορμή να αποδείξει κανείς τις καλές του προθέσεις μπορεί να αποδειχθεί ως η στέρηση της ελευθερίας ενός άλλου. 'Όταν ένα παιδί μεγαλώνει χωρίς να του έχουν διδαχθεί τα όρια και οι ευθύνες είναι βέβαιο ότι θα φτάσει στην βίαιη διέξοδο. Ο Μαρκ είναι ένας από τους πληροφορικάριους μιας εταιρείας όπου δουλεύει και η Λουίζ. Από τις πολλές τους συζητήσεις προκύπτει ότι ο Μαρκ ασπάζεται μια γνώμη για την κατάσταση του πλανήτη που έχει να κάνει με την θωράκιση και την ενίσχυση της Άμυνας. Σε κάθε επίπεδο που ξεδιπλώνει ο συγγραφέας μέσα από το αποσπασματικό πέρασμα του χρόνου, αντιλαμβανόμαστε ότι τον Μαρκ τον έχει επηρεάσει αυτή η θεώρηση, γιατί την εφαρμόζει πάνω σε ένα ανθρώπινο σώμα ενδεχομένως για πρώτη φορά. Θεωρεί ότι αν έχεις δύναμη θα πρέπει να την χρησιμοποιείς και είναι φανερό ότι βρίσκεται σε μια τέτοια αναζήτηση. 

Κατερίνα Σπύρου: Ο ρόλος μου είναι η Λουίζ μια κοπέλα κοινωνική, εξωστρεφής, σύγχρονη, με δομημένη σκέψη, με θέσεις πάνω σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Προσπαθεί αρχικά να αντιμετωπίσει την κατάσταση με ψυχραιμία, ωστόσο οι μέρες που κυλούν και τα όσα συμβαίνουν την μετατοπίζουν πολύ. Νομίζω πως η σημασία του τίτλου έγκειται στο γεγονός ότι στην τελευταία σκηνή, βρίσκεται ο πυρήνας του έργου. Ολοκληρώνεται η διαδρομή των ηρώων και αποκαλύπτεται το αποτύπωμα που άφησε όλη αυτή η εμπειρία. 

Τι είναι αυτό που έχει το ελληνικό κοινό κατά τη γνώμη σας στο έργο του Ντένις Κέλι - το συγκεκριμένο αλλά και γενικά;

Κ.Σ.: 'Όπως ακριβώς αφορά και το αγγλικό κοινό. Τα έργα του Ντένις Κέλι πραγματεύονται τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά και τη βία. Συνεπώς τα ζητήματα αυτά θα είναι πάντα επίκαιρα και θα αφορούν συνολικά τους ανθρώπους. 'Έτσι και αλλιώς δεν πιστεύω πως διαφέρουμε και τόσο στις κύριες θεματικές που αφορούν την κακοποιητική σχέση, τις χειριστικές και εξουσιαστικές συμπεριφορές αλλά και την προσωπική δουλειά που πρέπει να κάνει κανείς με τον εαυτό του. Επιπλέον, ακόμα και το κομμάτι του εγκλεισμού και τι αυτό προκαλεί βρίσκεται στην πρόσφατη μνήμη του ελληνικού κοινού. 

"Υπάρχει τόση δουλειά να γίνει μέσα στην κοινωνία που η βία μόνο καθυστερεί αυτή τη δουλειά. Χρειαζόμαστε ενωτική συνείδηση, να εργαστούμε κι όχι να συγκρίνουμε. Ο βουλευτής που έσπασε τις βιτρίνες μάλλον στοίχισε περισσότερα για τον φορολογούμενο απ’ ότι το ίδιο το έργο". - Φοίβος Παπακώστας

Φ.Π.: Ο κώδικας της πατριαρχίας είναι ένας κώδικας συμπεριφοράς που τα τελευταία χρόνια αναπαράγεται αρκετά στην δημόσια συζήτηση. Σίγουρα τα θέματα του έργου είναι σε τρομακτικό βαθμό κοντά στο ελληνικό κοινό, γι’ αυτό είναι κι ένα αμιγώς ψυχολογικό θρίλερ, διότι ακόμα και όταν λέγεται κάτι ακραίο δημιουργούνται και γέλια. Η πίεση και η νεύρωση των ηρώων θυμίζει πράγματα που αντίστοιχα θα κάναμε και εμείς.

Πάντα κάποιοι άντρες απειλούν ότι θα πατήσουν το κουμπί ή όλο και πιο πολύ επιμένουν να δείξουν την δύναμή τους και τώρα πια που συζητάμε και παρατηρούμε τέτοιες συμπεριφορές και την πηγή τους, μπορούμε να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι να απαλλαγούμε από τέτοια ζητήματα. Υπάρχει τόση δουλειά να γίνει μέσα στην κοινωνία που η βία μόνο καθυστερεί αυτή τη δουλειά. Χρειαζόμαστε ενωτική συνείδηση, να εργαστούμε κι όχι να συγκρίνουμε. Ο βουλευτής που έσπασε τις βιτρίνες μάλλον στοίχισε περισσότερα για τον φορολογούμενο απ’ ότι το ίδιο το έργο, αλλά αν κάτσουμε να βγάλουμε τα νούμερα και τελικά έχω άδικο ή λάθος τι σημασία έχει; Είχε νόημα όλο αυτό; 
Η πανδημία επίσης έδειξε ότι η παγκόσμια κοινότητα βίωσε την στέρηση και τον εγκλεισμό με αντίστοιχο τρόπο. Αλλά κανείς δεν αντιλαμβάνεται εύκολα πόσο επηρεάστηκαν τα πιο φτωχά στρώματα, γιατί πεθαίνουν πιο γρήγορα από ποτέ… Είναι τόσο περιττό ο άνθρωπος να κλείνεται μόνο στα δικά του, χρειάζεται συντροφικότητα, χρειάζεται νόημα και ελπίδα.

"Ο ίδιος άνθρωπος μπορεί κάποια στιγμή να φοβάται και την επόμενη να εξαγριώνεται. Να υποχωρεί και σε στιγμές να έχει το πάνω χέρι". - Κατερίνα Σπύρου

Το έργο εξερευνά τις δυναμικές εξουσίας. Πώς διαχειρίζεστε τις εναλλαγές του ελέγχου μεταξύ του Μαρκ και της Λουίζ κατά τη διάρκεια της παράστασης;  

Κ.Σ.: Ακολουθώ τη ροή της ηρωίδας, την προσωπική της διαδρομή. 'Όπως θα γινόταν και στη ζωή. Ο ίδιος άνθρωπος μπορεί κάποια στιγμή να φοβάται και την επόμενη να εξαγριώνεται. Να υποχωρεί και σε στιγμές να έχει το πάνω χέρι. Αν έχεις βρει μέσα σου τον τρόπο να δικαιολογήσεις και να καταλάβεις αυτή την πορεία και φυσικά την καλή επικοινωνία και σχέση με τον παρτενέρ σου, τότε νομίζω πως η εναλλαγή αυτή θα προκύψει πολύ φυσικά. 

Φ.Π.: Νομίζω ότι αυτό το στοιχείο είναι ξεκάθαρα κάτι που θα έπρεπε να δείτε από κοντά για να απαντηθεί στην πράξη. Κάθε ηθοποιός είναι εκεί για να πάρει την πάσα από τον άλλο και έτσι να ξεχάσουμε ότι βλέπουμε γραμμένο κείμενο αλλά κομμάτι απ’ την ζωή μας. Υπάρχουν στοιχεία δοσμένα από τον Ντένις Κέλι που με μαεστρία έχει επινοήσει και πράγματα που φέραμε στα δικά μας δεδομένα, έτσι ώστε αυτή η σχέση να είναι μια σχέση όπου κάθε θεατής αναγνωρίζει κάτι από την ζωή του.

Πιστεύετε ότι το έργο παρουσιάζει έναν ξεκάθαρο θύτη και ένα θύμα ή η ηθική αμφισημία είναι μέρος της δύναμής του;  

Φ.Π.: Είναι ένα καλογραμμένο έργο που δεν παραμένει μόνο στις αντιθέσεις και στις δυναμικές, αλλά κάνει και μια ειλικρινή βουτιά στο ανεξήγητο της ανθρώπινης φύσης. Στο πώς χάνουμε την ανθρωπιά μας μέσα στην δυσκαμψία του εγωισμού μας. "Σκέφτομαι πολύ τι κάνει τους ανθρώπους να κάνουν κάτι"… έρχεται να μας πει η Λουίζ και φιλοσοφώντας μπορώ να συμπεράνω ότι αφού δοθεί στα πράγματα ένα τέλος, πάντα προσπαθούμε να δούμε με μια ενδοσκοπική ματιά τι είναι αυτό το πυρηνικό γεγονός που τα προκάλεσε και να βγούμε με σαφή και ξεκάθαρη απάντηση. Αλλά το θέατρο δεν κάνει αυτό. Το θέατρο προσφέρει μια εμπειρία στο θεατή κι αν αυτή η εμπειρία λειτουργήσει καθαρτικά, βγαίνουμε αλλαγμένοι. Κάπως σαν καινούργιοι άνθρωποι.

Κ.Σ.: Θα έλεγα το δεύτερο. Ισχύει βέβαια ότι συμβαίνουν πράγματα στο έργο όπου είναι σαφές ποιος είναι ο θύτης και ποιο το θύμα. Αλλά από τα φάσματα αυτά σε στιγμές περνούν και οι δύο. Δεν μας ενδιέφερε να παρουσιάσουμε έναν κλασικό τύπο κακοποιητικού ανθρώπου. Πιο πολύ μας αφορούσε να δούμε πόσο εύκολο τελικά είναι, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, να γίνουμε όλοι χειριστικοί και καταπιεστικοί. Πολλές φορές χωρίς καν να το υποψιαζόμαστε..