"Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες": Γιατί δεν θα χάσουμε τη νέα παράσταση του Τιάγκο Ροντρίγκες;

Αν είχατε δει την προηγούμενη δουλειά του Πορτογάλου σκηνοθέτη, επίσης στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση (2016), "By heart", θα θυμάστε ίσως τη συγκινητική, παρηγορητική αίσθησή της: ο σκηνοθέτης τότε μίλησε εμπνευσμένα για τη μνήμη, τη μετάδοση της γνώσης, την τέχνη και τη σαιξπηρική ποίηση, μπλέκοντας την ιστορία της γιαγιάς του με ένα σαιξπηρικό σονέτο, το οποίο δίδαξε επί σκηνής σε δέκα εθελοντές θεατές. Φέτος, όμως, έρχεται με μια δουλειά σε τελείως άλλο κλίμα, με τον ιντριγκαδόρικο τίτλο "Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες". Ο ίδιος υπογράφει και το τελικό κείμενο της παράστασης, όπου βλέπουμε την ιστορία μιας πορτογαλικής οικογένειας που ακολουθεί επί εβδομήντα χρόνια μια τελετουργική παράδοση: μία φορά το χρόνο, ένα μέλος της σκοτώνει έναν φασίστα.

Αποτίνουν έτσι με τον δικό τους τρόπο φόρο τιμής στην αγωνίστρια Καταρίνα Ευφυμία, υπαρκτό πρόσωπο και σύμβολο του αγώνα των Πορτογάλων κατά της δικτατορίας του Αντόνιο Σαλαζάρ (1932-68), η οποία δολοφονήθηκε από το καθεστώς το 1954. Γι’ αυτό, άλλωστε, όταν φτάσει αυτή η "ημέρα γιορτής", η "ημέρα ομορφιάς και θανάτου", και τα οχτώ μέλη της οικογένειας, άνδρες και γυναίκες, παίρνουν το όνομα Καταρίνα και ντύνονται με παραδοσιακά γυναικεία ρούχα. Τη στιγμή που τους συναντούμε, βρισκόμαστε στο κοντινό μέλλον, στο 2028, όταν ένα νέο αυταρχικό καθεστώς κυβερνάει τη χώρα, και είναι η σειρά της νεαρότερης Καταρίνα να σκοτώσει τον πρώτο της φασίστα. Ωστόσο, η κοπέλα αρνείται, κάτι που οδηγεί σε οικογενειακή έριδα.

Με βασικά ερωτήματα τη νομιμοποίηση της βίας και την παραβίαση των νόμων στην πρόθεση να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία, η παράσταση φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως μανιφέστο που θα αναστατώσει τους θεατές, ενώ το φινάλε της έχει ήδη χαρακτηριστεί "πραξικοπηματικό". Πιστεύοντας ότι το θέατρο μπορεί να μας οδηγήσει να σκεφτούμε για τη δική μας ζωή, ο 46χρονος σκηνοθέτης συνέθεσε την παράσταση έχοντας ως στόχο να μην προσφέρει κατευναστικές λύσεις, ούτε να επιβεβαιώσει οτιδήποτε αφορά κοινές αξίες ή προσλαμβάνουσες του κοινού. "Δεν θέλαμε ένα έργο που θα κατευνάζει, θα επιβεβαιώνει ή, ακόμα, θα υποθέτει ότι ξέρει τι σκέφτεται το κοινό και ποιες είναι οι πεποιθήσεις του. Θέλαμε ένα έργο που θα αναστατώνει, ανεξάρτητα από τις πεποιθήσεις αυτών που θα το δουν", έχει δηλώσει για την παράσταση.

Στον πυρήνα της ιστορίας εντοπίζονται μοτίβα που απασχόλησαν τους αρχαίους τραγικούς και διλήμματα που έχει θέσει ο Ντοστογιέφσκι, όμως η καλλιτεχνική ομάδα της παράστασης στράφηκε σε πιο σύγχρονες πηγές, όχι μόνο λογοτεχνικές: Η δραματουργία προέκυψε με συνεργατικό τρόπο και τα μέλη του θιάσου μελέτησαν κείμενα (όπως των πολιτικών φιλοσόφων Χάνα Άρεντ και Σλάβοϊ Ζίζεκ) για τον ολοκληρωτισμό και την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, καθώς και συγγραφείς όπως ο Αλμπέρ Καμί και ο Έντουαρντ Μποντ, που έχουν πραγματευτεί διαφορετικές εκφάνσεις της βίας, ενώ υλικό αντλήθηκε και από τις πολιτικές ομιλίες ηγετών όπως ο Τραμπ, ο Μπολσονάρο και ο Ορμπάν.

Η παράσταση έκανε πρεμιέρα τον Σεπτέμβριο του 2020 στην Πορτογαλία και έχει ήδη αποσπάσει το Βραβείο UBU (το σημαντικότερο θεατρικό βραβείο που απονέμεται στην Ιταλία) ως η καλύτερη ξένη παράσταση για το 2023, καθώς και το αντίστοιχο βραβείο από την Ένωση Κριτικών Γαλλίας την ίδια χρονιά. Στη Στέγη θα τη δούμε από τις 4 έως τις 8 Δεκεμβρίου· σημειώστε πως μετά την παράσταση της 7ης/12 θα ακολουθήσει συζήτηση με το σκηνοθέτη.