Γιούρι Γκριγκορόβιτς: "Στο Μπολσόι το άξιο επικρατεί το τυχαίο εξαφανίζεται"

Ο 90χρονος Γιούρι Γκρικορόβιτς ηγετική μορφή στο χώρο του μπαλέτου επιστρέφει στην Αθήνα με το Μπαλέτο Μπολσόι. Η Μαρία Κρύου μίλησε μαζί του για τον "Καρυθραύστη" που θα παιχτεί στο Μέγαρο Μουσικής (20-30/12) για την σχέση του με την Ελλάδα και την επιτυχία.

Κύριε Γκριγκορόβιτς τι σημαίνει για σας Ελλάδα; Πώς νιώθετε όταν έρχεστε εδώ;
Έχω εκφράσει πολλές φορές τα συναισθήματα μου για την Ελλάδα τον πολιτισμό της και για τον λαό της. Νιώθω απέραντη αγάπη και θαυμασμό! Και είναι πάρα πολύ ευχάριστο να βλέπω πως ο κόσμος ανταποδίδει αυτή την αγάπη για τα μπαλέτα μου τόσα χρόνια επιλέγοντας να γεμίζει τις αίθουσες και μας δίνει το πιο ζεστό χειροκρότημα, που είναι το πιο μεγάλο δώρο για έναν καλλιτέχνη. Όλο αυτό πολλαπλασιάζει την ευαισθησία μου προς την Ελλάδα. Ο κλασικός χορός είναι γλώσσα έκφρασης της τέχνης μας.
Ο ιδανικός χορευτής ή μπαλαρίνα πρέπει να προσέχει την σιλουέτα του, δεν πρέπει να έχει τίποτα περιττό. Είναι το απόλυτο συγκροτημένο ανθρώπινο σώμα. Βάση μορφής του αρχαίου αγάλματος. Εμείς σε αυτό δίνουμε ζωή προσπαθώντας να μην παραβιάσουμε την ισορροπία και την αρμονία του. Πρέπει να είμαστε σε απόλυτη συμφωνία με τους αρχαίους δημιουργούς. Με λίγα λόγια, η Ελλάδα για μένα σημαίνει πολύ περισσότερα από ότι μπορείτε να φανταστείτε.

Έχετε έρθει ποτέ σε επαφή με Έλληνες καλλιτέχνες ή χορευτές;
Με αγάπη θυμάμαι τις συναντήσεις και τις συζητήσεις που είχα με την Μελίνα Μερκούρη, την Ολυμπία Γελοδάρη και με τον συνθέτη Γιώργο Κουρουπό που βραβεύτηκε με Benois De La Danse που πάνω από 25 χρόνια επικροτεί όσους ξεχώρισαν στον χορό του μπαλέτου στον θεσμό αυτό τυχαίνει να είμαι ο καλλιτεχνικός διευθυντής.

Οι Ρώσοι επισκέπτονται όλο και συχνότερα τη χώρα μας. Πιστεύετε ό,τι υπάρχουν κοινά σημεία μεταξύ Ελλήνων και Ρώσων;
Το βρίσκω πολύ φυσιολογικό! Οι Ρώσοι τα τελευταία 30 χρόνια έχουν την δυνατότητα να ταξιδεύουν πολύ περισσότερο προς εκείνους τους προορισμούς που κάποτε δεν ήταν ανοιχτοί. Τώρα οι άνθρωποι έχουν την δυνατότητα της επιλογής και το ότι επιλέγουν την Ελλάδα αποδεικνύει την μεγάλη έλξη του πολιτισμού της.

Το όνομα σας έχει ταυτιστεί με το όνομα Μπολσόι. Τι είναι αυτό που έκανε θρύλο αυτό το καλλιτεχνικό σχήμα;
Πράγματι είμαι δεμένος με το Μπολσόι με πολύ γερούς δεσμούς. Η πρώτη δική μου παράσταση που ανέβασα στο Μπολσόι ήταν το 1959 και ήταν το μπαλέτο του Σεργκέι Προκόφιεβ "Πέτρινο λουλούδι". Είχα καλλιτεχνικούς δεσμούς με καλλιτέχνες πολλών γενεών. Τιμούσα πάντα τους μαέστρους όμως έδινα πάντα βήμα και στους νέους που κι αυτοί με το καιρό γινόντουσαν μαέστροι. Τώρα είναι η τέταρτη γενιά καλλιτεχνών που δουλεύω στο Μπολσόι και παρατηρώ τη θέλησή τους να μάθουν τις χορογραφίες του Μπολσόι. Ο Θρύλος του θεάτρου είναι όλοι αυτοί οι σπουδαίοι άνθρωποι που πέρασαν από το θέατρο χαρίζοντας του το ταλέντο τους, το μεράκι τους, την αγάπη τους και την αφοσίωση τους. Το θέατρο κράτησε από όλους ότι καλύτερο είχαν. Στο Μπολσόι το άξιο επικρατούσε το τυχαίο εξαφανιζότανε. Αυτή είναι η μαγεία του θεάτρου.

Το μπαλέτο σήμερα έχει τη θέση που είχε παλαιότερα; Πολλοί θεωρούν ότι αλλάζει.
Υπάρχουν αλλαγές στην χορευτική αισθητική. Μερικές φορές παρατηρούμε αυτό να γίνετε και στον κλασσικό χορό. Αλλάζουν οι ταχύτητες, η στιλιστική προσέγγιση καθώς και τα ερμηνευτικά στάνταρτ. Όμως ο κλασικός χορός δεν χάνει καθόλου την δική του αξία ούτε μπορεί να υποχωρήσει από το πρωταγωνιστικό του ρόλο στον χορό. Η αγάπη του κόσμου για το μπαλέτο δεν θα περάσει ποτέ.

Η χορογραφία από πού πηγάζει; Από το μυαλό ή από την ψυχή;
Θα έλεγα πως η χορογραφία γεννιέται στην ψυχή όμως καταγράφετε από το μυαλό. Που σημαίνει πως η καλλιτεχνική δημιουργία κατά την γέννηση της ιδέας έχει περισσότερο πνεύμα. Όμως για να την καταγράψεις και να την μεταδώσεις θα πρέπει να απευθυνθείς στο μυαλό πολύ πιο έντονα. Σε μερικά μπαλέτα μου, μετά την γέννηση της ιδέας, κατάφερα γρήγορα να τα καταγράψω. Άλλα ζούσαν ως φορτίο στην ψυχή μου για χρόνια μέχρι να καταφέρω να τα υλοποιήσω. Σε κάθε περίπτωση είναι μια τέχνη που σε κάνει να αφοσιώνεσαι ολοκληρωτικά σε αυτή.

Για εσάς τι σημαίνει επιτυχία;
Η επιτυχία είναι επιτυχία! Όχι μια φορά, όχι για μια παράσταση αλλά στο σύνολο. Αν μια παράσταση αντέχει στο χρόνο και την αγαπάει ο κόσμος για μένα είναι μεγάλη επιτυχία και ικανοποίηση. Χαίρομαι να βλέπω γεμάτες αίθουσες. Χαίρομαι όταν στο τέλος ο κόσμος χειροκροτεί τους χορευτές μου. Όλα αυτά είναι επιτυχία. Επιτυχία είναι να σε αναγνωρίζουν οι επαγγελματίες και να κρατούν στο ρεπερτόριο τα μπαλέτα σου. Για μένα όλα αυτά είναι και επιτυχία και δώρο μαζί.

Κατά τη γνώμη σας τι είναι αυτό που κάνει το κοινό να ξεχωρίζει μια χορογραφία σας ανάμεσα σε χιλιάδες άλλες χορογραφίες;
Νομίζω η βάση των μπαλέτων μου. Δηλαδή η αγάπη! Πάντα έβλεπα το μπαλέτο ως τέχνη έκφρασης πολύ δυνατών συναισθημάτων. Οι αιώνιες αξίες, διαμάχες – ζωή και θάνατος, αγάπη και μίσος, ελευθερία και θάνατος, συναίσθημα και απάθεια.

Ο "Καρυοθραύστης" είναι μια κλασική ιστορία. Τι είναι αυτό που την κάνει να αντέχει στον χρόνο;
Το Μπαλέτο Καρυοθραύστης το ανέβασα, το 1966, στο θέατρο Μπολσόι. Εμπνευσμένος από την ιδιοφυή μουσική του Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, κατάλαβα πως αυτό δεν είναι απλός ένα παιδικό παραμύθι για πρωινή παιδική παράσταση, είναι φιλοσοφικό αφήγημα για όλους τους αιώνες, για το πρώτη γνώση του καλού και του κακού, για την αιώνια αναζήτηση της ευτυχίας και την μάχη γι’ αυτό. Αγαπώ πολύ τη γιορτή των Χριστουγέννων. Είναι οικογενειακή γιορτή όπου ενώνονται όλες οι οικογένειες για να γιορτάσουν μαζί, να ιδωθούν με τα παιδιά, τα εγγόνια. Έρχονται από μακριά για να δουν τους παππούδες και τις γιαγιάδες. Αυτή η αγάπη είναι που νιώθω πάντα για τις γιορτές αυτές.

Το άρωμα από μανταρίνια για μένα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά αρώματα των γιορτών αυτών. Από μικρός θυμάμαι τους γονείς μου να μου προσφέρουν σακουλές με σοκολατάκια και μανταρίνια που λάτρευα πάντα γιατί μου θύμιζαν το άρωμα των γιορτών μαζί με την οικογένεια μου. Η αναμνήσεις αυτές κρατάνε για όλη την ζωή του ανθρώπου. Η παράσταση "Καρυοθραύστης" έχει μεγάλη σημασία για μένα. Το αγαπώ πάρα πολύ και νιώθω χαρά να το παρακολουθώ κάθε φορά. Είναι πολύ εντυπωσιακό πως, η παράσταση αυτή αντέχει τόσα χρόνια στο ρεπερτόριο του Μπολσόι και είναι αξιοθαύμαστη η αγάπη του κόσμου. Οι θεατές που είχαν δει την πρώτη παράσταση του "Καρυοθραύστη" τώρα, φέρνουν τα εγγόνια τους να την δουν.

Τα παιδικά χρόνια είναι η χρυσή περίοδος της ζωής μας που δυστυχώς φεύγει και δεν επιστρέφει ποτέ. Η παράσταση αυτή είναι ένας αποχαιρετισμός από την παιδική ηλικία και γι’ αυτό ήθελα να την κάνω τόσο γλυκιά και καθόλου τραγική, για να μείνει σε κάθε θεατή μια γλυκιά αίσθηση της παιδικής του ηλικίας και να του αφήσει την γεύση όμορφης ανάμνησης. Το μπαλέτο αυτό αγαπήθηκε πάρα πολύ σε διάφορες χώρες όχι μόνο στην Ρωσία. Από ανθρώπους που μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες και που στο τέλος κάθε παράστασης έβλεπα πάντα την ίδια χαρά και συγκίνηση. Αυτή η αντίδραση του κόσμου για μένα ως δημιουργού μου είναι πολύτιμη.

Τι χάνει και τι κερδίζει κανείς μεγαλώνοντας;
Τα νιάτα δίνουν το ασύγκριτο πλεονέκτημα– χόρευα, χόρευα 17 χρόνια στο θέατρο Κίροφ που τώρα λέγεται Μαρίνσκι και όταν άρχισα να χορογραφώ είχα πολλές ενδιαφέρουσες συναντήσεις με ανθρώπους, που σημάδεψαν την ματιά μου στην τέχνη, την θεατρική εμπειρία. Έκανα ένα πολύ ενδιαφέρον ταξίδι. Τα χρόνια δεν μπορείς να τα ξεφορτωθείς, δεν αντιλέγω. Το σημαντικότερο είναι να μην σβήνει το ενδιαφέρον για τη δουλεία. Αυτό προσπαθώ να το διατηρώ πάντα και σ’ αυτό με βοηθούν οι επαγγελματικές υποχρεώσεις και η ζωή μέσα στο θέατρο.