Φοβόμαστε ότι οι τελευταίες 100 μέρες θα μείνουν στην ιστορία ως οι πιο σπαταλημένες ημέρες στην 60χρονη ιστορία του Ελληνικού Φεστιβάλ. Και αυτό γιατί όταν παύεις τον επικεφαλής ενός τόσο σημαντικού και ευαίσθητου θεσμού, η κοινή λογική λέει ότι θα πρέπει να είναι ήδη έτοιμη η διάδοχη κατάσταση.
Μια ημέρα πριν από την πρωτοχρονιά του 2016, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Ελληνικού Φεστιβάλ Γιώργος Λούκος παύεται από τα καθήκοντά του, με αφορμή την έρευνα για οικονομική κακοδιαχείριση επί της διοίκησής του. Σαράντα επτά ημέρες αργότερα ανακοινώνεται ο αντικαταστάτης του και σαράντα ημέρες μετά την ανακοίνωση δίνεται η συνέντευξη Τύπου που έβαλε φωτιά στο φιτίλι. Εντός τεσσάρων ημερών, ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής γίνεται πρώην. Σύνολο 91 ημέρες. Οι οποίες έγιναν 94 ως την ανακοίνωση του σημερινού καλλιτεχνικού διευθυντή. Γιατί τις μετράμε; Μα γιατί φοβόμαστε ότι θα μείνουν στην ιστορία ως οι πιο σπαταλημένες ημέρες στην 60χρονη ιστορία του θεσμού.
Όταν παύεις τον επικεφαλής ενός τόσο σημαντικού και ευαίσθητου θεσμού, που αποτελεί ουσιαστικά τη βιτρίνα του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού (αναφερόμαστε στην περίπτωση Λούκου), η κοινή λογική λέει ότι θα πρέπει να είναι έτοιμη η διάδοχη κατάσταση. Για να έχεις παραγωγές το καλοκαίρι, χρειάζεται ο απαραίτητος χρόνος οργάνωσης. Αντ’ αυτού πέρασε ενάμισης μήνας σιγής ασυρμάτου, και όταν κάποια στιγμή επιλέχθηκε ένας (όντως καταξιωμένος διεθνώς) καλλιτέχνης για τη θέση, το φεστιβάλ παραδόθηκε (όπως φάνηκε εκ των υστέρων) στο νέο του «αφεντικό» εν λευκώ και άνευ όρων. Ο Γιαν Φαμπρ, μην έχοντας προφανώς χρόνο (ή ίσως ούτε διάθεση) να εξετάσει τις προτάσεις που είχε στην κατοχή του ο Γιώργος Λούκος μέχρι την 31η Δεκεμβρίου, βρήκε μια εύκολη όσο και ριψοκίνδυνη λύση.
Κατέβασε στο γήπεδο ένα σχεδόν αμιγώς βελγικό φεστιβάλ για το 2016, χωρίς να αναλογιστεί τους κραδασμούς αυτής της επιλογής. Και ανακοίνωσε επίσης, μπροστά σε ένα μουδιασμένο από την έκπληξη και την αμηχανία κοινό, πως το 2017 και το 2018 οι ελληνικές παραγωγές που θα παρουσιάζονται στο φεστιβάλ θα αποτελούν περίπου το 35% του συνόλου. Και ως κερασάκι, θα ανοίξει (επιτέλους) το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με έκθεση Βέλγων καλλιτεχνών.
Για να περάσουμε ένα ωραίο φλαμανδικό καλοκαίρι. Ο Φαμπρ δεν είναι χθεσινός (όσο κι αν κάποιοι τον ανακάλυψαν τώρα). Είχε την απαραίτητη πείρα και τη δεδομένη οξύνοια να αντιληφθεί τις ιδιαίτερες συνθήκες της θέσης του. Παρ’ όλα αυτά έπαιξε κι έχασε. Σε αυτό συντέλεσε και η δημοσιότητα που πήρε το θέμα όταν το «ανέλαβαν» κάποια μέσα ενημέρωσης τα οποία, σε μια λαμπρή στιγμή άκρατου λαϊκισμού είδαν στο πρόσωπο του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του φεστιβάλ τον «Βέλγο με τα παλλόμενα πέη» και τον «“καλλιτέχνη” που βασάνιζε γάτες».
Απομονώνοντας από το σύνολο του έργου του και μεγεθύνοντας ό,τι τους φάνηκε σκανδαλώδες, προκλητικό και πικάντικο (άρα πουλάει στο τηλεοπτικό παζάρι) τον παρουσίασαν σχεδόν ως διεστραμμένο. Φυσικά, όλο το έργο του Φαμπρ είναι προκλητικό, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Επιπροσθέτως, οι Έλληνες καλλιτέχνες ζήτησαν με συνοπτικές (και αρκούντως φορτισμένες) διαδικασίες το κεφάλι του Φαμπρ στο πιάτο. Και το πήραν μιας και σε αυτούς απέδωσε ο Βέλγος καλλιτέχνης το εχθρικό περιβάλλον που συνάντησε και σε αυτούς απευθύνθηκε στην επιστολή παραίτησής του («Εύχομαι στους Έλληνες καλλιτέχνες καλή τύχη στη δουλειά τους και στο φεστιβάλ τους»). Άποψη την οποία συμμερίστηκε (χωρίς να αναλάβει καμία άλλη ευθύνη) και η ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού προσθέτοντας στο κάδρο τα κόμματα και τα ΜΜΕ.
Επειδή λοιπόν, το Ελληνικό Φεστιβάλ (Διεθνές, Αθηνών, Επιδαύρου, πείτε το όπως θέλετε) δεν είναι ούτε των καλλιτεχνών, ούτε του Λούκου, ούτε του Φαμπρ, ούτε του Θεοδωρόπουλου, ούτε του Μπαλτά, θεωρούμε (και δεν είμαστε οι μόνοι) πως όλη αυτή η ιστορία είναι γεμάτη προχειρότητα οργάνωσης, αργοπορία υλοποίησης, κακό σχεδιασμό, απουσία οράματος και έλλειψη ευθύνης. Η λέξη ευθιξία υπάρχει άραγε στο λεξιλόγιο όσων έχουν την ύψιστη τιμή και την τεράστια τύχη να αποφασίζουν για το τι είδους πολιτισμό παράγουμε και προτείνουμε;
