Η Roxanne Gay στο βιβλίο της «Bad Feminist» γράφει: «Επειδή έχω τόσο πολλές βαθιά ισχυρές απόψεις για την ισότητα των φύλων, νιώθω πολύ μεγάλη πίεση να ανταποκριθώ σε συγκεκριμένα ιδανικά. Υποτίθεται ότι είμαι μια καλή φεμινίστρια που τα έχει όλα, τα κάνει όλα. Στην πραγματικότητα, όμως, είμαι μια γυναίκα στα 30 που πασχίζει να αποδεχτεί τον εαυτό της και την πιστοληπτική της αξία. Για πολύ καιρό έλεγα στον εαυτό μου ότι δεν είμαι αυτή η γυναίκα – εντελώς ανθρώπινη και με ελαττώματα».
Όπως η Gay, μία από τις ισχυρότερες φεμινιστικές φωνές τους καιρού μας, έτσι και η Rebecca Bunch, πρωταγωνίστρια του «Crazy Ex-Girlfriend» που αναφέρει συχνά την αρθρογραφία της συγγραφέως, είναι μια κακή φεμινίστρια, μία γυναίκα εντελώς ανθρώπινη και με πολλά ελαττώματα. Το ίδιο και οι Rachel Bloom και Aline Brosh McKenna, δημιουργοί της σειράς, οι οποίες στις εμπειρίες της πρώτης βάσισαν την μουσική κωμωδία του CW. Το ίδιο κι εγώ και πολλές από εμάς εκεί έξω, γιατί, όπως καταφέρνει να μας αποδείξει η ιδιοφυής σειρά, ο φεμινισμός είναι δύσκολο πράγμα, ακόμα κι αν έχεις όλες τις γνώσεις ή τις καλές προθέσεις να τον εφαρμόσεις, ενώ ο κατακερματισμός των ταυτοτήτων βάζει ακόμα περισσότερα εμπόδια στη γυναίκα να αντιμετωπίσει τον εαυτό της ως ολοκληρωμένο άτομο.
«That’s a sexist term»!
Η Rebecca είναι μια υπερ-επιτυχημένη δικηγόρος στη Νέα Υόρκη. Έχει σπουδάσει και στο Χάρβαρντ και στο Γέιλ – όπως φροντίζει να μας υπενθυμίζει συχνά, δήθεν τυχαία-, δουλεύει σε ένα από τα μεγαλύτερα δικηγορικά γραφεία, είναι πανέξυπνη, πλούσια, ενημερωμένη και φεμινίστρια. Επίσης όταν παίρνει τη μεγάλη προαγωγή που τόσο επιθυμούσε παθαίνει (ξανά) κρίση πανικού και αναρωτιέται αν αυτό το συναίσθημα είναι η ευτυχία. Έτσι, αποφασίζει να τα εγκαταλείψει όλα και να μετακομίσει στην West Covina, ένα προάστιο της Καλιφόρνια, όπου –εντελώς τυχαία, τονίζει ξανά και ξανά - ζει ο εφηβικός της έρωτας, Josh Chan. Τις περίπλοκες, συχνά αγχώδεις και μπερδεμένες σκέψεις της, τις μετατρέπει σε μεγαλειώδη μουσικοχορευτικά νούμερα, περνώντας από τη μια περσόνα στην άλλη, μασκαρεύοντας έτσι τον ψυχισμό της και προσπαθώντας να καταλάβει ποια ταυτότητα την εκπροσωπεί.
Όταν η σειρά ξεκίνησε να προβάλλεται στο CW (ολοκληρώθηκε το 2019 μετά από τέσσερις σεζόν και είναι πλέον διαθέσιμη στο Netflix), οι πρώτες αντιρρήσεις αφορούσαν στον τίτλο: πώς γίνεται να δηλώνει φεμινιστική όταν ανακυκλώνει ένα από τα χειρότερα στερεότυπα από τις γυναίκες; Οι Bloom και McKenna όμως ήξεραν πολύ καλά τι έγραφαν και το εξηγούν ήδη από το τραγούδι των τίτλων: όσο οι animated νέοι φίλοι της Rebecca τραγουδούν ανάλαφρα ότι είναι η τρελή πρώην, τους διευκρινίζει ότι είναι ένας πολύ σεξιστικός όρος, και, όσο επιμένουν, τονίζει πως «η κατάσταση είναι πολύ πιο περίπλοκη από αυτό». Πράγματι, δε φαντάζεστε πόσο.
«Put yourself first for him»
Στόχος των δημιουργών είναι να εξερευνήσουν τι έρχεται μετά το «ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα»∙ τι συμβαίνει όταν αποτύχει η μεγάλη χειρονομία αγάπης που δίνει το φινάλε στις ρομαντικές κομεντί και ακόμα περισσότερο, τι πάει λάθος όταν έρθει όντως ο πρίγκιπας με το άσπρο άλογο, αλλά χωρίς να φέρει μαζί την απόλυτη ευτυχία. Όσο γνωρίζουμε καλύτερα τη Rebecca, και μαθαίνει κι εκείνη τον εαυτό της, διαπιστώνουμε πως βιώνει μία σειρά από ψυχικές και συμπεριφορικές διαταραχές, τις οποίες η ίδια αρνείται να αποδεχτεί. Τα τραγούδια των τίτλων μας συνοδεύουν σε αυτήν την γνωριμία, από το αποσπασματικό βλέμμα των άλλων που τη θεωρούν τρελή πρώην («She’s the Crazy Ex Girflriend», σεζόν 1), μέχρι τη συνολική γνωριμία με την προσωπικότητα της, γεμάτη προτερήματα και ελαττώματα («Meet Rebecca», σεζόν 4).
Από τα πιο έξυπνα σημεία της σειράς είναι πως οι δημιουργοί δεν παρουσιάζουν τις διαταραχές αυτές ως μόνη υπαιτιότητα στην αλλοπρόσαλλη συχνά συμπεριφορά της πρωταγωνίστριας. Γίνεται σαφές πως είναι ενισχυμένες από τη πατρική εγκατάλειψη στην προεφηβία και τη μητρική πίεση για τελειότητα σε επαγγελματικούς και προσωπικούς τομείς (συχνά πλάγια και ύπουλα), αλλά και από τα στερεότυπα των παραμυθιών και των ρομαντικών κομεντί που θέλουν τον άντρα/σύζυγο σωτήρα και μέσο για την πλήρη ευτυχία.
Οι ρόλοι που υποδύεται η Rebecca για να κατακτήσει το αντικείμενο του πόθου της πέφτουν σε όλα τα σεξιστικά στερεότυπα, τα οποία όμως αποδομεί συνεχώς μέσα στα σαρκαστικά μουσικοχορευτικά της νούμερα: η χαζή, γλυκούλα και όμορφη όταν μιμείται την Marilyn Monroe στο νούμερο από το «Diamonds are a girl's best friend» («The math of love triangles»), η ατημέλητα σέξυ-και-δεν-το-ξέρει που δεν απειλεί τον ανδρισμό («Ping-pong girl»), η φτιάχνομαι μόνο για μένα αλλά για να μου αγοράσει και ένα σπίτι στο Πόρτλαντ («Put Yourself First») είναι μερικές μόνο από τις αντι-φεμινιστικές ταυτότητες που παίρνει στους τέσσερις κύκλους της σειράς. Τα λογοπαίγνια των δημιουργών βέβαια, από το «Μάθε με αντρικά μαθηματικά» στο πρώτο μέχρι τον φωτογράφο με μπλουζάκι «Male Gaze/Αντρικό βλέμμα» στο τελευταίο, ξεγυμνώνουν το μπέρδεμα της πρωταγωνίστριας ανάμεσα στη μαθημένη φεμινιστική και την εσωτερικευμένη πατριαρχική σκέψη.
«Like some nasty-ass patriarchal bullshit»
Φυσικά, οι ερωτικές σχέσεις δεν είναι το μοναδικό κατεστημένο που χτυπούν οι Bloom και McKenna. Οι φιλικές σχέσεις μεταξύ γυναικών και όλα τα στερεότυπα τους, από την αντιζηλία («I'm So Good At Yoga») μέχρι το τσουβάλιασμα όλων των ανδρών σε αρνητικά στερεότυπα («Let’s Generalize About Men»), η εξωτερική εμφάνιση και οι επίπονες θυσίες για αυτήν («Sexy Getting Ready Song») αλλά και η γυναικεία σωματική υγιεινή, ένα θέμα που αποσιωπείται συχνά κι εδώ κερδίζει το δικό του επεισόδιο με αναφορές στο μιούζικαλ «Cats», χτυπούν φλέβα όσον αφορά στα ζητήματα ανάμεσα στα οποία πρέπει να ισορροπήσει κάθε γυναίκα στην ιδιωτική και κοινωνική της ζωή, αλλά και στη φεμινιστική της οπτική.
Στο φινάλε, η Rebecca δεν σώζεται από τα αντικείμενα του πόθου της αλλά από τις φίλες της, μια καλή ψυχολόγο και φυσικά την προσπάθεια της να γίνει καλύτερη, είτε αυτή είναι μέσω της ψυχοθεραπείας, είτε αναγνωρίζοντας τα ελαττώματα, τα προνόμια και τις επιθυμίες της. Είναι μια γυναίκα όπως όλες, που έχει γαλουχηθεί σε ένα μεικτό πλαίσιο που καταντά ακόμα πιο πιεστικό και απαιτεί την κατάκτηση πολλαπλών, ασύμβατων ιδανικών, μην επιτρέποντας μας να κάνουμε λάθη ή να είμαστε κάτι λιγότερο από τέλειες. Βιώνει μια κοπιαστική μάχη ανάμεσα στις κοινωνικές απαιτήσεις, τις ψυχολογικές αγκυλώσεις και τις γνωσιακές της αξίες: πόσο επιφανειακό και άδικο, η πρώτη ταμπέλα που σου μπαίνει να είναι αυτή της «τρελής πρώην»!
