Ενας άδειος χώρος, ο γυμνός σκελετός ενός κτιρίου, αποτελεί το σκηνικό της παράστασης και μόνο ελάχιστα αντικείμενα χρησιμοποιούνται για να υποδείξουν τους χώρους δράσης. Έτσι η σκηνογραφία (που την υπογράφει ο σκηνοθέτης) δεν εγκλωβίζεται στην επιθυμία να αποτυπώσει ρεαλιστικά το σκηνικό περιβάλλον, εξυπηρετεί με ευρυθμία τις συνεχείς χωρικές και χρονικές μετατοπίσεις του έργου και λειτουργεί ως το λιτότερο δυνατό πλαίσιο για να αναδειχτούν οι χαρακτήρες. Κυρίως όμως το κουφάρι του σκηνικού μοιάζει να λειτουργεί συμβολικά και να παραπέμπει στο μεδούλι της ιστορίας του Μίλερ. Η αφαίρεση και ο συμβολισμός της σκηνογραφίας θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως οδηγός της σκηνοθετικής γραμμής, κάτι όμως που ο Γιώργος Σκεύας απέφυγε, προτιμώντας να ακολουθήσει περισσότερο ασφαλείς λύσεις. Βέβαια, με ένα τόσο δυνατό δράμα κι έναν ηθοποιό της κλάσης του Δημήτρη Καταλειφού στον κεντρικό ρόλο, το τελικό αποτέλεσμα αποζημιώνει.
Ο «Θάνατος του εμποράκου» αποτελεί το κορυφαίο –για τους περισσότερους– έργο του Μίλερ και, κυρίως, το αντιπροσωπευτικότερο από αυτά που αποτυπώνουν το ξεθώριασμα του μύθου του αμερικανικού ονείρου. Ένα πολύ πικρό έργο είναι η ιστορία του Γουίλι Λόμαν, του πλανόδιου «εμποράκου» που έχει φτάσει στη δύση της καριέρας του και, όντας πια μεγάλος για να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της, αντιλαμβάνεται ότι δεν υπάρχει στο σύστημα θέση γι’ αυτόν.
Αυτή η επιγραμματική περιγραφή στην πραγματικότητα αδικεί ένα σπουδαίο έργο (έστω κι αν δεν εμφανίζεται εντελώς αρυτίδωτο εβδομήντα χρόνια μετά τη συγγραφή του), το οποίο μπορεί να αποτυπώνει το κούφιο οικοδόμημα του αμερικανικού ονείρου, δεν είναι όμως ούτε μανιχαϊστικό ούτε μονοδιάστατο. Ο Μίλερ, ως κορυφαίος δραματουργός, έχει δημιουργήσει ένα κοινωνικό έργο μεγάλης δυναμικής μέσα από την ιστορία ενός «καθημερινού» ανθρώπου, τον οποίο σκιαγραφεί εις βάθος, με όλες του τις αδυναμίες, τα ηθικά σφάλματα, ακόμη και με το δικό του μερίδιο ευθύνης σε όσα του επιφύλαξε η ζωή.
Με την παράστασή του ο Γιώργος Σκεύας δηλώνει έκδηλα τη γοητεία που του ασκεί το έργο. Κάτι τέτοιο φανερώνει η σκηνική ατμόσφαιρα: το ημίφως (φωτισμοί της Κατερίνας Μαραγκουδάκη), τα νωχελικά τζαζ ακούσματα (Σήμη Τσιλαλή), η αποτύπωση της εποχής στα ρεαλιστικά κοστούμια (Εβελίνα Δαρζέντα). Η ποιητική διαχείριση του χρόνου από το ίδιο το έργο (τα συνεχή φλας μπακ δηλαδή, που επιτρέπουν στο παρελθόν να εισβάλει στα παροντικά δρώμενα) λειτουργεί ωραία, προσθέτει όμως και αυτή στη νωχελική, νοσταλγική αίσθηση που αποπνέει η παράσταση, την οποία έρχεται να διαρρήξει ο Δημήτρης Καταλειφός με την παθιασμένη ερμηνεία του: όλη η ορμή και η ματαίωση του Γουίλι, το πάθος και η παραίτησή του, η αγωνία και η έπαρσή του κυριαρχούν επί σκηνής. Δίπλα του έχουν ωραίες στιγμές οι Μαρία Καλλιμάνη, Γιώργος Νούσης, Τάσος Λέκκας, Γιώργος Ζιόβας, εμφανίζονται όμως κάπως παροπλισμένοι από τη σκηνοθεσία.
ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ Σαρρή 11, Ψυρρή, 2103211750. Διάρκεια: 160΄.
Περισσότερες πληροφορίες
Ο θάνατος του εμποράκου
Το σπουδαιότερο έργο του Αμερικανού συγγραφέα, για το οποίο κέρδισε Πούλιτζερ, μιλά για το αμερικανικό όνειρο, το κυνήγι του χρήματος αλλά και τις οικογενειακές σχέσεις.
