«Το σπίτι έγινε η κόλασή μας», «είμαστε ενταφιασμένοι σε ένα εξαίσιο μαυσωλείο», «οι αδερφές μου είναι οι καταστροφείς μου». Είναι μερικές από τις φράσεις που ακούμε στο έργο, άλλο ένα όπου ο Μπέρνχαρντ εστιάζει στα μέλη μιας οικογένειας για να παραπέμψει στη μεγάλη εικόνα: στην Αυστρία, και από αυτή σε ολόκληρη την Ευρώπη, ως μήτρα του απόλυτου κακού. «Μακάρι αυτή η χώρα να εξαφανιζόταν», «η Ευρώπη έγινε ο θάνατός μας» θα ειπωθεί αλλού. Ολόκληρη η παραγωγή του δραματουργού είναι ένα δριμύ «κατηγορώ» εναντίον των συμπατριωτών του, κυρίως για τη φιλοχιτλερική στάση τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά εντέλει εναντίον ολόκληρου του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού.
Τι βλέπουμε στο «Ρίττερ, Ντένε, Φος», το έργο που φέρει στον τίτλο του τα ονόματα τριών ηθοποιών, σύγχρονων του Μπέρνχαρντ για τους οποίους και το έγραψε; Δύο αδερφές υποδέχονται τον αδερφό τους, που μόλις έχει βγει από το ψυχιατρείο, το οποίο ωστόσο ο ίδιος προτιμάει έναντι της οικογενειακής εστίας. Ο Μπέρνχαρντ, σαρδόνιος, σαρκαστικός, ειρωνικός, εκθέτει μπροστά μας μια οικογενειακή κόλαση. Οι ανολοκλήρωτες, παλιμπαιδίζουσες προσωπικότητες, οι συμπλεγματικές τους σχέσεις, ο ηθικός βόρβορος αποκαλύπτονται αποσπασματικά, σαν θραύσματα, εκρήγνυνται σαν πυροτεχνήματα και αφήνουν το ίχνος τους προς επεξεργασία. Οι εξοικειωμένοι με τη δραματουργία του συγγραφέα αναγνωρίζουν ευκολότερα τις αντιστοιχίσεις με τη μεγάλη εικόνα (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το έργο ακυρώνεται για τους υπόλοιπους): στο πρόσωπο του νεκρού –αλλά παρόντα– μεγαλοβιομήχανου πατέρα την αστική τάξη η οποία εξέθρεψε το τέρας· στις δύο αδερφές, ηθοποιούς στο επάγγελμα, τη χρεοκοπία των πνευματικών ανθρώπων· στις αιμομικτικές αναφορές την ανακύκλωση της ηθικής βαρβαρότητας.
Είναι σπουδαίο αυτό που έχει καταφέρει η Μαρία Πρωτόπαππα, να αναδείξει τόσο ουσιαστικά και κυρίως υπόγεια, όπως ζητάει ο συγγραφέας, το πνεύμα του έργου, με εξαιρετική ευρυθμία, με εντάσεις και υφέσεις άψογα ζυγισμένες, με εμφανή τη λεπτομερή δουλειά: από την έναρξη με τη βουβή σκηνή της «ιεροτελεστίας» του στρωσίματος του τραπεζιού, που είναι τόσο αποκαλυπτική για τις ιδιοσυγκρασίες των δύο γυναικών, μέχρι το τελευταίο λεπτό, που θα κλείσει μαλακά την παράσταση πάνω από το στρωμένο τραπέζι, σαν να μην έχει μεσολαβήσει τίποτα. Η ιστορία συνεχίζεται και άρα επαναλαμβάνεται.
Και πόσο σημαντικές ερμηνείες έχει καταφέρει να αποσπάσει από τους τρεις εξαιρετικούς ηθοποιούς... Η ψυχαναγκαστική Ντένε της Στεφανίας Γουλιώτη σε μια ερμηνεία εσωτερική, από το μεδούλι της μέχρι την τελευταία ίνα του προσώπου της, η εμπρηστική, σαρδόνια Ρίττερ της Λουκίας Μιχαλοπούλου, ο Φος, ο «τρελός» της οικογένειας, που εκσφενδονίζει στα μούτρα τους ό,τι δεν θέλουν να ακούν, ερμηνευμένος υποδειγματικά από τον Αργύρη Ξάφη. Σωστά τα κοστούμια (Άγις Παναγιώτου), μεταφέρουν τη μεγαλοαστική αισθητική που χρειάζεται, ενώ το σκηνικό του Σάκη Μπιρμπίλη μεταδίδει έξυπνα την αίσθηση νεκρικού μνημείου.
ΤΕΧΝΗΣ - ΥΠΟΓΕΙΟ Πεσμαζόγλου 5, κέντρο, 2103228706. Διάρκεια: 100΄.
Περισσότερες πληροφορίες
Ρίττερ, Ντένε, Φος
Τα επώνυμα τριών πραγματικών ηθοποιών, σύγχρονων του συγγραφέα, ενέπνευσαν τον τίτλο αυτού του έργου για την υποκρισία των Αυστριακών όσον αφορά τη δική τους ευθύνη για την άνοδο του φασισμού.
