Πώς μεταφέρεις με λόγια το ανείπωτο; Το προφητικό βιβλίο που αποδίδεται στον ευαγγελιστή Ιωάννη αποτελεί μια τέτοια απόπειρα. Ο Ιωάννης (φέρεται να) έχει καταγράψει όσα του αποκάλυψε ο Θεός, μέσω του Ιησού, δίνοντάς του την εντολή να τα μεταφέρει στα πέρατα του κόσμου. Η αφήγησή του απλώνεται σε είκοσι δύο κεφάλαια και είναι μια εσχατολογική περιγραφή κοσμογονικών αλλαγών, καταστροφών και δεινών που πρόκειται να συμβούν (με αποκορύφωμα τον ερχομό του 666, δηλαδή του Αντίχριστου), προτού καταλήξει στη Δευτέρα Παρουσία, την ώρα της κρίσης για ζωντανούς και νεκρούς. Το να αποπειραθεί κάποιος να μετουσιώσει αυτό το κείμενο σε θεατρική πράξη είναι εξαρχής παράτολμο, καθώς πρόκειται για μια εκτενή αφηγηματική περιγραφή με μεγάλο ενδιαφέρον μεν από άποψη περιεχομένου, που όμως προσφέρει μηδαμινές σκηνικές διευκολύνσεις.
Τα δραματουργικά ενδιαφέροντα του Θάνου Παπακωνσταντίνου και το σκηνοθετικό του ύφος δικαιολογούν και μέχρι ενός σημείου δικαιώνουν την επιλογή του, καθώς στο κείμενο του Ιωάννη είδε ένα πρόσφορο πεδίο για να ασκήσει το είδος θεάτρου που υπηρετεί και το οποίο αγγίζει τα όρια της τελετουργίας. Οι παραστάσεις του συνιστούν σκηνικά δρώμενα με έντονους συμβολισμούς στην κίνηση, την όψη, τη μουσική, τη χρήση του κειμένου και κάπως έτσι αντιμετώπισε και την «Αποκάλυψη».
Η παράσταση εξελίσσεται σαν μια διαδοχή ζωγραφικών πινάκων που ζωντανεύουν από δέκα ηθοποιούς, οι οποίοι χρειάζεται να αναφερθούν ως μια ισότιμη και ισάξια ομάδα: Αλεξία Καλτσίκη, Μαριάννα Δημητρίου, Καλλιόπη Σίμου, Ελένη Μολέσκη, Κλεοπάτρα Μάρκου, Θανάσης Δόβρης, Σωτήρης Τσακομίδης, Μάριος Παναγιώτου, Μιλτιάδης Φιορέντζης, Γιώργος Δικαίος. Το αποτέλεσμα καταφέρνει να είναι υποβλητικό κι επιβλητικό χάρη στην κλιμακούμενη ένταση, την άψογη όψη (τα σκηνικά και κουστούμια υπογράφει η Νίκη Ψυχογιού) και, κυρίως, χάρη στην παρουσία της ζωντανής ορχήστρας: η μουσική της παράστασης (σύνθεση του Πάνου Ηλιόπουλου κι επιμέλεια του Μάρκελλου Χρυσικόπουλου) δεν συνοδεύει απλώς τη δράση, αλλά μοιάζει να τη γεννάει.
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου δείχνει πως η «Αποκάλυψη» τον ενδιαφέρει ως όχημα για ένα ευρύτερο –από το θρησκευτικό– σχόλιο, κάτι που συνιστά και το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της παράστασης. Παρεμβάλλοντας ανάμεσα στις σκηνές μια σειρά από tableaux vivants που απεικονίζουν καθοριστικές στιγμές της παγκόσμιας Ιστορίας (Οκτωβριανή Επανάσταση, Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, γερμανικός εθνικοσοσιαλισμός, Γαλλική Επανάσταση, Μεσαίωνας και Ιερά Εξέταση), ο Παπακωνσταντίνου μας λέει ότι η ανθρωπότητα έχει ήδη φτάσει, και μάλιστα πολλάκις, στην έσχατη ώρα.
Ως τελική επίγευση, ωστόσο, μένει το ότι το δραματουργικό υλικό αποδεικνύεται δύσκολα διαχειρίσιμο. Οι συμβολισμοί των εικόνων και των δράσεων δεν έχουν τη δυναμική στην οποία μας έχει συνηθίσει ο σκηνοθέτης, καθώς μοιάζουν να συνθλίβονται από την καταιγιστική ροή της αφήγησης, που και αυτή με τη σειρά της φτάνει αποσπασματικά στους θεατές, δείχνοντας έτσι ότι χρειαζόταν μια καλύτερη δραματουργική επεξεργασία.
ΣΤΕΓΗ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ Λεωφ. Συγγρού 107, Νέος Κόσμος, 2109005800. Διάρκεια: 90΄.
Περισσότερες πληροφορίες
Η αποκάλυψη
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου με την ιδιαίτερη εικαστική ματιά και την τελετουργική σκηνική γραφή καταπιάνεται με την «Αποκάλυψη» του ευαγγελιστή Ιωάννη.
