Κλασικότροπη ατμόσφαιρα και καλές ερμηνείες βουτηγμένες σε ένα κράμα λυρισμού και ψυχολογικού ρεαλισμού, με το αριστούργημα του Ρώσου συγγραφέα να δικαιώνεται από τη διακριτική σκηνοθεσία. Από τον θίασο των πρωταγωνιστών ξεχωρίζουν η Αλεξία Καλτσίκη και ο Στέλιος Μάινας.
Ένα «αν» στοιχειώνει τον «Θείο Βάνια». Οι ήρωες περνούν την πληκτική ζωή τους διερωτώμενοι πώς θα ήταν τα πράγματα «αν» είχαν πράξει, σκεφτεί ή αισθανθεί αλλιώς και ο Τσέχοφ εγκλωβίζει τη βάσανο της υπαρξιακής αγωνίας στους τέσσερις τοίχους ενός υποστατικού. Η συμπόνια των θεατών για τα παθήματα του Βάνια, της Σόνια, της Ελένα και του Αστρόφ είναι αναπόφευκτη. Έλεος, φόβος και μια πολύ αμφιλεγόμενη κάθαρση. ο Τσέχοφ ενδείκνυται για να κάνει ο καθένας μας σιωπηλά, από το βελούδινο κάθισμά του, την ενδοσκόπησή του. Ειδικά ο «Θείος Βάνιας» προσφέρεται από το 1898 σαν κάτι παραπάνω από αριστουργηματικό έργο: είναι μια χειρονομία αβάσταχτης ομορφιάς και ασύγκριτης ανθρωπιάς, εντέλει μια αλλόκοτα συγκινητική και πλήρης εμπειρία αυτογνωσίας.
Η σκηνοθεσία της Λίλυς Μελεμέ είναι ευαίσθητη όσο και διακριτική. Ακολουθώντας την παραδοσιακή γραμμή της φυσικότητας, ενός ρεαλισμού που είναι τεκμηριωμένος ψυχολογικά κι ενός λυρισμού υπογραμμισμένου από τις μελωδίες του Σταύρου Γασπαράτου, η παράσταση της τιμά το έργο και είναι απαλλαγμένη από μορφολογικά τεχνάσματα και «-ισμούς». Δεν διαθέτει όμως έντονη προσωπικότητα ή διακριτό υφολογικό στίγμα, ενώ στη σύσταση του θιάσου κυριαρχεί ένα ενδιαφέρον οξύμωρο: ο Γιάννης Φέρτης, ο αλλοτινός ζεν πρεμιέ με την αειθαλή γοητεία, ερμηνεύει τον θείο Βάνια, έναν άντρα που οι γυναίκες αποφεύγουν, έναν πενηντάρη που φαντασιοκοπεί, ματαιοπονεί και κατακρίνει τον εαυτό του.
Παρά την ολοφάνερη δυναμική του, ο Φέρτης έχει εγγεγραμμένη στη θωριά και την κορμοστασιά του τη βιογραφία μιας ωραίας ζωής. ό,τι ονειρεύτηκε, αλλά δεν μπόρεσε να έχει ο Βάνιας. Ιδανική, πάντως, ως καρτερική Σόνια, έστω κι αν σε μια διαφορετική διανομή θα μπορούσε κάλλιστα να μεταμορφωθεί στη μοιραία Ελένα, αποδεικνύεται η Αλεξία Καλτσίκη – διαθέτει ακόμη κι εκείνα τα «έξυπνα, καχύποπτα μάτια» στα οποία αναφέρεται ο Τσέχοφ. Μεστή, ώριμη, ανάλαφρη και πνευματώδης, με αισιόδοξη ζωτικότητα και συγκαλυμμένη θλίψη, σφραγίζει με την ερμηνεία της το ρόλο. Τεκμηριώνει κάθε σκηνική «στιγμή» της και ταυτόχρονα φορτίζει με στοχασμό τις φοβερές σιωπές της, όπου όσα δεν λέγονται μεταδίδονται στον θεατή με έναν ανείπωτο λυγμό.
Η τελική αποστροφή της (το περίφημο «θα αναπαυτούμε») ακούγεται σαν ένας γρίφος όλο νόημα. Εξίσου εκφραστικός κι εσωτερικός, με γειωμένο συναίσθημα κι επικοινωνιακή ισχύ, είναι ο Στέλιος Μάινας στο ρόλο του ιδεαλιστή γιατρού Αστρόφ, που γοητεύει εξίσου τη φύση και τις γυναίκες. Οι σκηνές του, είτε πρόκειται για την εναρκτήρια με παρτενέρ τη βελούδινη Έρση Μαλικένζου (Μαρίνα) είτε για εκείνες του μεθυσιού και της ερωτικής έξαψης, είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες. Ο Γιάννης Βόγλης επιβάλλεται ως φυσιογνωμία (καθηγητής Σερεμπριάνκοφ) και η Μαρίνα Ψάλτη, αν και ηλικιακά δεν συνάδει με την 27χρονη Ελένα, έχει βρει ένα χρυσό κλειδί για την ιδιοσυγκρασία αυτής της γητεύτρας: μια πληγωμένη υπεροψία. Ενδιαφέρουσα φιγούρα η Μελίνα Βαμβακά ως αφασική μητέρα και χαριτωμένος ο Χάρης Χαραλάμπους ως αγαθοβιόλης βοηθός. Η μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη είναι αριστούργημα, τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα συμπαθητικά, αλλά τα σκηνικά της Αριάδνης Βοζάνη μάλλον ατυχή.
«ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΡΝ» Αμερικής 10, Κολωνάκι, 2103612500. Διάρκεια: 90΄.
Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης: 15/01/2015
Περισσότερες πληροφορίες
Θείος Βάνιας
Ο Βάνιας είναι καταδικασμένος στο απόλυτο υπαρξιακό τέλμα, θυμίζοντας έντονα την κατάσταση της χώρας μας, σε ένα έργο που σκιαγραφεί με επιδεξιότητα τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές.
