Γκέλυ Καλαμπάκα ©
Ο "Ταρτούφος" του Μολιέρου, ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της παγκόσμιας δραματουργίας, επιστρέφει σε σκηνοθεσία της Έλενας Μαυρίδου, σε μια από τις πιο πολυαναμενόμενες θεατρικές παραγωγές της σεζόν. Το έργο-σάτιρα πάνω στην υποκρισία, την πίστη και τη ματαιοδοξία της εξουσίας ζωντανεύει με μια νέα, σύγχρονη ματιά στο Θέατρο Αλκυονίς (από 7/11), όπου ο Πάρις Μέξης υπογράφει τη σκηνογραφική και ενδυματολογική όψη. Στον ρόλο του αμφιλεγόμενου και γοητευτικού Ταρτούφου, ο Γιάννης Τσορτέκης, πλαισιωμένος από ένα εξαιρετικό καστ: Ιωάννα Παππά, Μάξιμος Μουμούρης, Βασιλική Τρουφάκου, Χριστίνα Τσάφου, Βαγγέλης Αλεξανδρής, Ρένος Ρώτας, Σόλων Τσούνης, Ιζαμπέλλα Φούλοπ, Στέργιος Κοντακιώτης και Στάθης Γεωργαντζής. Με νέες, εντυπωσιακές φωτογραφίες που αποτυπώνουν την αισθητική της παράστασης, ο "Ταρτούφος" αναμένεται να αναδείξει τη διαχρονικότητα του Μολιέρου και να προσφέρει ένα σκηνικό θέαμα όπου το μπαρόκ συναντά το σήμερα. Διαβάστε όσα μας είπε ο Πάρις Μέξης.
Πάρις Μέξις: "Ο Ταρτούφος είναι μια μπαρόκ φαντασία με σύγχρονη ματιά"
Η εικαστική όψη της παράστασης "Ταρτούφος" αντλεί την έμπνευσή της από την εποχή στην οποία γράφτηκε και πρωτοπαρουσιάστηκε το έργο, την εποχή του Μολιέρου, χωρίς όμως να φιλοδοξεί την πιστή ιστορική αναπαράσταση. Στόχος μου δεν ήταν να αναβιώσω τον 17ο αιώνα, αλλά να εμπνευστώ από αυτόν με δημιουργική διάθεση επιχειρώντας να μια όψη γλαφυρή, έντονη με σεβασμό στη ιστορία αλλά τελικά σύγχρονη.
Στα κοστούμια, έχω σεβαστεί αρκετά τη γεωμετρία, ειδικά τις σιλουέτες και γενικά τις φόρμες του Μπαρόκ, όχι όμως τα υφάσματα ή τους χρωματικούς συνδυασμούς. Διατήρησα το βάρος, το ύφος, τη φύση των υλικών αλλά προτίμησα να πειραματιστώ με τις αποχρώσεις και τις αντιθέσεις ελευθέρα. Θα μπορούσε κανείς να πει πως τα κοστούμια του "Ταρτούφου" αποτελούν μια φαντασία πάνω στα ενδύματα της μπαρόκ εποχής – μια φαντασία, όμως, που ακολουθεί κανόνες.
Ο πρώτος κανόνας είναι η αμεσότητα της ταυτότητας: κάθε χαρακτήρας οφείλει να είναι αναγνωρίσιμος "με την πρώτη ματιά”. Ο θεατής πρέπει να μπορεί να ταυτίσει την εικόνα με το πρόσωπο και να το ξεχωρίζει εύκολα μέσα στην εξέλιξη της δράσης.
Ο δεύτερος κανόνας αφορά τους συσχετισμούς μέσα στη δραματουργία. Για παράδειγμα, ένα ζευγάρι μπορεί να "μοιράζεται” κοινά υφάσματα, ενώ τα μέλη μιας οικογένειας να έχουν συγγενείς χρωματισμούς ή υφές. Είναι ένας λεπτός χειρισμός αλλά ελπίζω πως θα γίνει αντιληπτός από τον θεατή, ακόμη και υποσυνείδητα και τελικά θα τον βοηθήσει στο να του εντυπωθούν οι χαρακτήρες και υποστηρίζει τη δραματική συνοχή του έργου.
Παράλληλα, η κοινωνική ιεραρχία είναι σαφής: ο αρχηγός της οικογένειας, ο υπηρέτης, ο υπάλληλος και φυσικά ο "κληρικός" — καθένας διακρίνεται αμέσως από τη φόρμα και τη σιλουέτα του. Ανάμεσά τους, ο Ταρτούφος ξεχωρίζει με το αυστηρό, σχεδόν θρησκευτικό του μαύρο κοστούμι, ενώ οι δύο υπηρέτες, και κυρίως η Ντορίνα, φέρουν στοιχεία που προκύπτουν από μια σύνθεση αρχετυπικών υπηρετών της εποχής του Μπαρόκ.
Η Ντορίνα ειδικά, ισορροπεί ανάμεσα στο ανδρικό και το γυναικείο, είναι ένα ανδρόγυνο, ερωτικό πλάσμα, που ενώνει στην παρουσία του τη φόρμα, το χρώμα και τη διάθεση όλου του κόσμου του έργου. Είναι, με έναν τρόπο, το στοιχείο που συνδέει την παλέτα όλων των κοστουμιών.
Όσο για το σκηνικό, στηρίζεται σε μια καθαρή γεωμετρία με προοπτική, εμπνευσμένη από τα Μπαρόκ σκηνικά, ωστόσο, έχει παραμείνει εσκεμμένα "πίσω” χρωματικά. Η επιφάνειά του, βαμμένη στο απαλό χρώμα της βανίλιας, λειτουργεί σαν ουδέτερος καμβάς πάνω στον οποίο η ιδέα είναι να αναδεικνύονται τα κοστούμια. Σε ένα μικρό θέατρο, όπως το "Αλκυονίς", όπου η σκηνή φιλοξενεί πολυπρόσωπο θίασο, θεώρησα σημαντικό να είναι ξεκάθαρο ποιος βρίσκεται πού και ποια είναι η σχέση του με τους άλλους .
Έτσι, το σκηνικό λειτουργεί υποστηρικτικά, αφήνοντας τα κοστούμια να "λάμψουν” και να αφηγηθούν παράλληλα με τη δράση την κοινωνική και κυρίως την ψυχολογική δομή του έργου.
Αυτή είναι η υπόθεση του "Ταρτούφου"
Η υπόθεση εκτυλίσσεται γύρω από τον Οργκόν, έναν πλούσιο αστό που έχει μαγευτεί από τον "ευσεβή" Ταρτούφο. Ο Ταρτούφος όμως είναι απατεώνας και υποκριτής, που παριστάνει τον θρησκόληπτο για να εκμεταλλευτεί την αφέλεια του Οργκόν και να αποκτήσει την περιουσία του και τη γυναίκα του. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας βλέπουν τον Ταρτούφο για αυτό που είναι και προσπαθούν να ανοίξουν τα μάτια του Οργκόν, με χιουμοριστικές και σατιρικές σκηνές. Στο τέλος, η αλήθεια αποκαλύπτεται και ο Ταρτούφος τιμωρείται χάρη στην παρέμβαση του βασιλιά — ένα μοτίβο που συνηθίζεται στο θέατρο της εποχής, ως ένδειξη πίστης προς τη μοναρχία.
Ο Ταρτούφος του Μολιέρου: ο συγγραφέας και η εποχή του
Ο Μολιέρος, το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Ζαν-Μπατίστ Ποκελέν, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους θεατρικούς συγγραφείς του 17ου αιώνα και θεωρείται πατέρας της γαλλικής κωμωδίας. Γεννήθηκε το 1622 στο Παρίσι και αφιέρωσε τη ζωή του στο θέατρο, το οποίο υπηρέτησε με πάθος τόσο ως ηθοποιός όσο και ως συγγραφέας. Μέσα από τα έργα του, ο Μολιέρος προσπάθησε να σατιρίσει τα κοινωνικά ελαττώματα και τις ανθρώπινες αδυναμίες, χρησιμοποιώντας το γέλιο ως μέσο διόρθωσης και προβληματισμού.
Ένα από τα πιο γνωστά και τολμηρά έργα του είναι ο "Ταρτούφος ή ο Απατεώνας" (Tartuffe ou l’Imposteur), που γράφτηκε το 1664. Το έργο αυτό αποτελεί σάτιρα της θρησκευτικής υποκρισίας και της ευπιστίας των ανθρώπων, θέματα εξαιρετικά ευαίσθητα για την εποχή του. Ο Μολιέρος, μέσα από τον χαρακτήρα του Ταρτούφου, παρουσιάζει έναν άνθρωπο που παριστάνει τον ευσεβή και τον θεοφοβούμενο, ενώ στην πραγματικότητα επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τους άλλους για προσωπικό του όφελος. Το θύμα του είναι ο Οργκόν, ένας πλούσιος αστός που, τυφλωμένος από την πίστη του, δεν αντιλαμβάνεται την απάτη.
Όταν το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την Εκκλησία και τους θρησκευτικούς κύκλους της Γαλλίας, καθώς θεωρήθηκε επίθεση κατά της θρησκείας. Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΔ΄, αν και προστάτης του Μολιέρου, αναγκάστηκε αρχικά να απαγορεύσει τη δημόσια παράσταση του έργου. Μόνο λίγα χρόνια αργότερα, το 1669, επιτράπηκε τελικά να παιχτεί ολόκληρο.
Ο Μολιέρος, με τον "Ταρτούφο", αποδεικνύει τη μεγάλη του ικανότητα να συνδυάζει το χιούμορ με την κοινωνική κριτική. Η κωμωδία του δεν είναι απλώς διασκεδαστική, αλλά λειτουργεί ως καθρέφτης της κοινωνίας, αποκαλύπτοντας την υποκρισία, την αφέλεια και την ψευδή ευσέβεια που μπορεί να κρύβονται πίσω από τα φαινόμενα. Μέσα από το έργο αυτό, ο συγγραφέας υπερασπίζεται τη λογική, τη δικαιοσύνη και την αλήθεια, καταδικάζοντας όσους χρησιμοποιούν τη θρησκεία ως μέσο εξαπάτησης.
Ο "Ταρτούφος" παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα πιο διαχρονικά έργα του παγκόσμιου θεάτρου, γιατί το θέμα της υποκρισίας είναι πάντα επίκαιρο. Ο Μολιέρος, με τη διεισδυτική του ματιά και την απαράμιλλη ικανότητά του να συνδυάζει τη σάτιρα με το ανθρώπινο δράμα, κατάφερε να δημιουργήσει ένα έργο που συνεχίζει να συγκινεί, να προβληματίζει και να ψυχαγωγεί το κοινό, τρεις και πλέον αιώνες μετά τη συγγραφή του.
Προπώληση εισιτηρίων: more.com
