Ο σκηνοθέτης Παντελής Δεντάκης και δύο έργα που διερευνούν την ανθρώπινη ψυχή

Τι σε τράβηξε αρχικά στο έργο του David Ireland "5ο βήμα” και σε έκανε να θέλεις να ερμηνεύσεις έναν από τους δύο ρόλους;
Είναι πολύ σημαντικό για μένα να δουλεύω με όμορφους ανθρώπους. Ο Αλέξανδρος και ο Θάνος είναι δύο ουσιαστικοί καλλιτέχνες, που αντιλαμβάνονται το θέατρο ως ένα πεδίο αναζήτησης και έρευνας. Νομίζω πως θα δούλευα μαζί τους, ακόμα κι αν δεν με ενθουσίαζε το έργο. Ωστόσο, το "5ο βήμα" είναι ένα έργο τόσο πυκνό, ανθρώπινο και ουσιαστικό, με το φλεγματικό χιούμορ των Βρετανών, που με συγκίνησε βαθειά από την πρώτη ανάγνωση. Ο εθισμός στο αλκοόλ και η προσπάθεια απεξάρτησης απ’ αυτό, χρησιμοποιείται ως εργαλείο διερεύνησης των εθιστικών- εξαρτητικών σχέσεων. Ο Λούκας και ο Τζέιμς – τα πρόσωπα του έργου, δύο μέλη των Αλκοολικών Ανώνυμων – δημιουργούν μια νοσηρή σχέση εξαρτητικής αγάπης, λειτουργώντας άλλοτε ως πατέρας με γιο, άλλοτε ως θεραπευτής με θεραπευόμενο, άλλοτε ως φίλοι και άλλοτε ως αντίζηλοι.

Έχει δυσκολίες η προετοιμασία για έναν έργο που αγγίζει τόσο ευαίσθητα θέματα όπως ο αλκοολισμός και η απεξάρτηση;
Μ’ αρέσει να βλέπω τον πλούτο των έργων· δεν μ’ αρέσει ο όρος δύσκολο. Ο κόσμος των Αλκοολικών Ανώνυμων μού ήταν αρκετά άγνωστος. Μέσα από το κείμενο του Ireland εξερευνούμε αυτόν τον κόσμο· αναζητούμε τις αιτίες που οδηγούν τους ανθρώπους στον εθισμό από το αλκοόλ και την προσπάθεια να ξεφύγουν απ’ αυτό, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια νέα ζωή· συνειδητοποιούμε όλες τις δυσκολίες που συναντούν στο δρόμο τους, που έχουν να κάνουν με τον ψυχικό και πνευματικό τους κόσμο, αλλά και με το ανθρωποφαγικό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον.

Ποιο ήταν το πιο "αστείο” ή αναπάντεχο στοιχείο κατά τη διάρκεια των πρόβων με τον σκηνοθέτη και τον συμπρωταγωνιστή σου;
Ο τεράστιος κούνελος...Θα καταλάβετε βλέποντας στην παράσταση.

Το έργο εστιάζει στο 5ο Βήμα των 12 Βημάτων. Πώς πιστεύετε ότι μπορούν οι θεατές να ταυτιστούν με αυτή τη διαδικασία;
Ο Αλκοολισμός είναι ένας από τους πολλούς εθισμούς, που υπάρχουν στην ζωή μας. Ακούγοντας τα λόγια του κειμένου, αν αφαιρέσεις τις λέξεις που συνδέονται άμεσα με το αλκοόλ, καταλαβαίνεις ότι αφορά σε κάθε είδος εξάρτησης· εξάρτηση από ουσίες, από καταστάσεις, από ανθρώπους, από σχέσεις. Προσωπικά, συναντάω πολλά κομμάτια της ζωής μου μέσα στο κείμενο. Βλέπω συνεχώς ανθρώπους να περνάνε από μπροστά μου, ανθρώπους που έχω πληγώσει και μ’ έχουν πληγώσει, που έχω χειριστεί και μ’ έχουν χειριστεί, που έχω προδώσει ή εκμεταλλευτεί ή το έχουν κάνει εκείνοι σε μένα. Πιστεύω πως το έργο, δίνει την ευκαιρία στον θεατή να κάνει ένα ταξίδι καταβύθισης στα τραύματα του, αλλά και στο σκοτεινό του εγώ, με την ελπίδα να αναδυθεί πιο καθαρός στο τέλος.

Παράλληλα σκηνοθετείς το "Intra Muros”. Τι σε ενέπνευσε να φέρεις το έργο του Αλεξίς Μισαλίκ στην Ελλάδα;
Το έργο το πρότεινε και το μετέφρασε ο Αντώνης Γαλέος. Είναι ένα σπουδαίο κείμενο, από άποψη γραφής και περιεχομένου. Με αφορμή τον φυσικό εγκλεισμό της φυλακής, μιλάει για όλα εκείνα που μας κρατούν δέσμιους ψυχικά και πνευματικά και δεν μας επιτρέπουν να ζήσουμε μια ζωή ελεύθερη και να δημιουργήσουμε σχέσεις ουσιαστικού μοιράσματος, με βάση την αλήθεια μας.

Ο τίτλος "Intra muros" σημαίνει "Μέσα στους τοίχους". Ποιοι "τοίχοι” είναι πραγματικοί και ποιοι συμβολικοί στο έργο;
Το έργο διαδραματίζεται σε μια φυλακή. Ο Κεβίν και Άνζ είναι φυλακισμένοι· ο πρώτος καταδικασμένος για ένοπλη ληστεία κι ο δεύτερος για διπλό φόνο. Ζουν, λοιπόν, πίσω από τα κάγκελα, βιώνουν τον πραγματικό, τον κυριολεκτικό εγκλεισμό. Οι άλλοι τρεις ήρωες του έργου – η Ζαν, η Αλίς και ο Ρισάρ – ζουν στον ελεύθερο κόσμο. Η Ζαν, αδυνατώντας να βρει την προσωπική της ταυτότητα και να στηριχτεί στα πόδια της, προσωπικά και επαγγελματικά, αναζητά συνεχώς την ασφάλεια και την εξασφάλιση, μέσα από τους άντρες με τους οποίους επιλέγει να σχετιστεί. Η Αλίς έχει μεγαλώσει με μια υπερπροστατευτική και καταπιεστική μητέρα, που για χρόνια προσπαθεί, με νύχια και με δόντια, να την προφυλάξει από το να μάθει ένα συγκλονιστικό γεγονός, που αφορά την ζωή της. Ο Ρισάρ απογοητευμένος από την αποτυχημένη καριέρα του, βρίσκει πρόχειρες και ευκαιριακές λύσεις και διεξόδους, αδυνατεί να συνδεθεί συναισθηματικά με τους γύρω του και βαλτώνει όλο και περισσότερο μέρα με την μέρα. Κι οι τρεις τους είναι εγκλωβισμένοι στην ίδια τους τη ζωή. Οι προσπάθειά τους να βγουν από το τέλμα και την αδράνεια, θα τους οδηγήσει σε ένα θεατρικό workshop σε μια φυλακή.

Πως εξελίσσονται οι σχέσεις των χαρακτήρων και ποιοι ηθοποιοί τους ενσαρκώνουν;
Οι ήρωες, μέσα από ένα παιχνίδι ρόλων στο πλαίσιο του θεατρικού workshop, αφηγούνται τις ιστορίες τους. Όσο εξελίσσονται αυτές οι αφηγήσεις, αποκαλύπτεται πως οι ζωές τους συνδέονται εκρηκτικά. Οι αποκαλύψεις αυτές είτε θα οξύνουν τα αδιέξοδά τους είτε θα τους δώσουν την δυνατότητα μιας φωτεινότερης ζωής, απαλλαγμένης από ό,τι τους κρατάει συναισθηματικά δέσμιους. Οι παράσταση συνδημιουργήθηκε από όλους τους ανθρώπους που δούλεψαν γι αυτήν· ηθοποιούς, συντελεστές, διοικητικά και τεχνικά μέλη του θεάτρου του Νέου Κόσμου. Όλοι τους εξαιρετικοί άνθρωποι και επαγγελματίες. Είναι πολύ όμορφο να σκέφτομαι πως το αποτέλεσμα της διαδικασίας των προβών είναι απόρροια της σκέψης και της δουλειάς όλων αυτών των ανθρώπων, και όχι μόνο ενός σκηνοθέτη-αυθεντία. Αν έχει κάτι πολύ μεγάλη σημασία στο θέατρο είναι το μοίρασμα, το πραγματικό μοίρασμα. Οι ηθοποιοί είναι αυτοί που επικοινωνούν την παράσταση στο
κοινό· είναι οι αγγελιαφόροι του κειμένου και της δουλειάς όλων. Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης, η Αλεξάνδρα Αϊδίνη, ο Γιώργος Συμεωνίδης, η Αμαλία Νίνου, ο Νικόλας Δροσόπουλος (και αργότερα η Μαργαρίτα Κλάγκου) είναι εκεί για να μοιραστούν την ιστορία του Μισαλίκ, να μοιραστούν την ιστορίας μας με τους θεατές.

Τι σου έμαθαν οι ρόλοι σου για την εμπιστοσύνη, τις σχέσεις και τα ανθρώπινα πάθη;
Το θέατρο και η λογοτεχνία είναι ένα καταφύγιο για μένα. Μέσα στους δύο αυτούς κόσμους νιώθω πως καταλαβαίνω καλύτερα την ανθρώπινη ύπαρξη· την τραγικότητα και την γελιότητά της. Στην ζωή, όλοι φοράμε το προσωπείο που μας βολεύει και μας κάνει να νιώθουμε ασφαλείς. Στο θέατρο και την λογοτεχνία οι ήρωες σού επιτρέπουν να δεις και τις κρυμμένες πλευρές τους, τις αδυναμίες τους, τα κόμπλεξ τους, τις κρυφές τους επιθυμίες, τις ματαιώσεις τους, τα όνειρά τους, και έτσι σου δίνουν την ευκαιρία να τους κατανοήσεις πιο βαθειά, να βρεις κομμάτια του εαυτού σου μέσα τους, και έτσι να συνδεθείς πιο ουσιαστικά μαζί τους· γίνονται συνοδοιπόροι και σύντροφοί σου.

Πώς ισορροπείς μεταξύ επαγγελματικής έντασης και προσωπικής ζωής όταν παίζεις ή σκηνοθετείς απαιτητικά έργα; Τι σε αποφορτίζει;
Μ’ αρέσει να βλέπω το θέατρο σαν ένα χημικό εργαστήριο. Η διαδικασία της πρόβας – αλλά και των παραστάσεων – είναι διαδικασία πειραμάτων και έρευνας της ψυχής και των ανθρώπινων σχέσεων. Το βασικό χημικό στοιχείο που χρησιμοποιούμε στα πειράματά μας είναι το κείμενο και η σκέψη του συγγραφέα, ωστόσο τις υπόλοιπες ουσίες τις συλλέγουμε εκτός πρόβας, πολλές φορές πριν καν αυτή ξεκινήσει. Συλλέγουμε στοιχεία μέσα από την καθημερινότητα, μέσα από τις σχέσεις, παρατηρώντας τον ρυθμό, τον παλμό, την κραυγή και το γέλιο των ανθρώπων της πόλης· περνώντας χρόνο στη φύση, διαμορφώνοντας πολιτική συνείδηση, κοινωνικές ευαισθησίες, προσπαθώντας να κατανοήσουμε αυτόν τον νέο κόσμο που διαμορφώνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Αυτή η διαδικασία αναζήτησης και συλλογής στοιχείων προέρχεται από μια βαθειά υπαρξιακή περιέργεια, μια υπαρξιακή ανησυχία, από την οποία δεν είναι εύκολο να αποσυνδεθείς. Τις λίγες στιγμές που το καταφέρνεις, νιώθεις πιο ελαφρύς, πιο χαμογελαστός.

Ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα που έχεις πάρει από τη δουλειά σου μέχρι σήμερα;
Το πι’ όμορφό μου μάθημα
το ‘πήρα από ‘σένα,
που μ’ άφησες να σέρνομαι,
Και να πονώ στα ξένα.

 Τι σε εμπνέει εκτός θεάτρου – προσωπικές συνήθειες, άνθρωποι, τόπο, που συχνάζεις;
Δεν βγαίνω συχνά σε μπαρ, σε καφέ και εστιατόρια· περνάω αρκετά μοναχική περίοδο. Μ’ αρέσει να διαβάζω, να κολυμπάω στην θάλασσα όλο το χρόνο, να κάνω sup, τοξοβολία, ενόργανη γυμναστική. Θέλω να περνάω χρόνο με την σύντροφο μου και την Πιτσιρίκα (ένα αξιαγάπητο σκυλί). Θέλω να ταξιδεύω, να έρχομαι σε επαφή με άγνωστους τόπους, να παρατηρώ ανοίκεια πρόσωπα.

Υπάρχουν άλλα έργα ή συνεργασίες που έρχονται φέτος;
Τον Ιανουάριο θα ανεβάσουμε στην εφηβική σκηνή του Εθνικού θεάτρου το έργο "Έχεις πέντε λεπτά" της Κατερίνας Λούβαρη Φασόλη, με μια πολύ ωραία ομάδα ηθοποιών και συντελεστών. Με αφορμή την προετοιμασία μιας νεανικής αθλητικής ομάδας για τους τελικούς αγώνες του πρωταθλήματος, το έργο καταπιάνεται με τα θέματα της φιλοδοξίας, της προσπάθειας, του ανταγωνισμού, του συναισθηματικού χειρισμού, της καταπίεσης, της ματαίωσης, αλλά και τα όνειρα· τα όνειρα που βλέπουμε στον ύπνο μας, τα όνειρα που κάνουμε για την ζωή μας, τα όνειρα που προβάλλουν οι άλλοι πάνω μας ή προβάλλουμε εμείς στους άλλους.