O Ούλριχ Ράσε για την "Αντιγόνη" που σκηνοθετεί στην Επίδαυρο: "Η δημοκρατία και οι νόμοι ζουν μια διάβρωση"

Στο Ινστιτούτο Γκαίτε πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 19 Μαΐου η συνέντευξη τύπου για τη παράσταση της σοφόκλειας τραγωδίας, "Αντιγόνη" σε σκηνοθεσία του Γερμανού σκηνοθέτη Ούλριχ Ράσε. Μαζί του παραβρέθηκαν η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνα Ευαγγελάτου και η καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου, Αργυρώ Χιώτη, καθώς και οι ηθοποιοί της παράστασης Γιώργος Γάλλος, Φιλαρέτη Κομνηνού, Κόρα Καρβούνη, Κίττυ Παϊταζόγλου, Θάνος Τοκάκης, Δημήτρης Καπουράνης και μίλησαν για την παράσταση η οποία ανεβαίνει σε παγκόσμια πρεμιέρα στις 27, 28 και 29 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. 

Είναι η δεύτερη φορά που ο Γερμανός σκηνοθέτης επισκέπτεται την χώρα μας, καθώς είχε κάνει το ντεμπούτο του το 2022 με γερμανικό θίασο, με τον οποίον παρουσίασαν τον "Αγαμέμνονα" του Αισχύλου. Αυτή τη φορά γίνεται ελληνική και γερμανική καλλιτεχνική σύμπραξη, για τρεις μόνο παραστάσεις στην Επίδαυρο ώστε να φανεί η μοναδικότητα του Φεστιβάλ, όπως ανέφερε και η Κατερίνα Ευαγγελάτου. 

Η Κατερίνα Ευαγγελάτου και η Αργυρώ Χιώτη εξέφρασαν τη χαρά τους για την απόφαση του Ούλριχ Ράσε να συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο και να παρουσιάσει ακόμη μία παραγωγή με έδρα τη χώρα μας. Θυμίζουμε πως είναι η τρίτη χρονιά στη σειρά που η ελληνική καλλιτεχνική κοινότητα συναντά την διεθνή, με ξένους σκηνοθέτες να σκηνοθετούν ΄Ελληνες ηθοποιούς: το 2023 είδαμε την εκδοχή της "Μήδειας" από τον Φρανκ Κάστορφ, ενώ το 2024, ο Τιμοφέι Κουλιάμπιν σκηνοθέτησε την "Ιφιγένεια εν Αυλίδι" του Ευριπίδη. 

Η Αργυρώ Χιώτη μίλησε για "μια παραγωγή από αυτές που αξίζει να βλέπουμε στην Επίδαυρο" και συνέχισε: "Η σκηνική γλώσσα του Ούλριχ Ράσε είναι τόσο ξεχωριστή και δυναμική, που μας καλεί να δούμε και εμείς με μια νέα ματιά το συγκεκριμένο έργο και να ακούσουε αλλιώς το κείμενο." 

Παίρνοντας το λόγο, ο Γερμανός σκηνοθέτης χαρακτήρισε ιδιαίτερη τιμή η ευκαιρία να ανοίξει το Φεστιβάλ με την "Αντιγόνη" του και επεσήμανε πως οι δυσκολίες της οργάνωσης και της παραγωγής είναι παρόμοιες και στη Γερμανία και την Ελλάδα: "Είναι πάρα πολύ σημαντικό να υπάρχει η υποστήριξη του κράτους για να υπάρξουν καλές παραγωγές. Το έργο που διατελούν όλοι οι άνθρωποι της τέχνης είναι πολύ σημαντικό και χρήζει υποστήριξης εκ μέρους της πολιτείας".  Πέρα όμως απ' τις δυσκολίες δέχτηκε με μεγάλη χαρά να αναλάβει το μεγάλο αυτό έργο του Σοφοκλή και ανέφερε πως η "Αντιγόνη" "ανήκει στους 'Ελληνες". 

Αναφέρθηκε επίσης στο φόβο που του προξένησε αρχικά η ιδέα της δουλειάς σε μια ξένη για εκείνον γλώσσα, φόβος που εξαφανίστηκε μόλις γνώρισε τους συντελεστές, οι οποίοι τον έκαναν να αισθανθεί σαν την πατρίδα του, Τόνισε επίσης πως κατάλαβαν τη σκηνοθετική του "γλώσσα" και την αισθητική του, από τους εμπειρότερους μέχρι και τους νεότερους ηθοποιούς, οι οποίοι δούλεψαν σκληρά για να εξασκήσουν το σώμα και τον λόγο τους.

Η ματιά του Ράσε επικεντρώνεται στον Κρέοντα ως πυλώνα του Κράτους, ο οποίος θέλοντας να ακολουθήσει τους νόμους που ο ίδιος έχει επιβάλει και λόγω της άρνησης να ξεπεράσει τις εσωτερικές του αντιστάσεις, οδηγείται σε μοιραία λάθη. Πρόσθεσε, επίσης, πως η Αντιγόνη παρουσιάζεται ως μια νέα ηρωίδα που αντιστέκεται και ποτέ "δεν δόθηκε χώρος στον Κρέοντα ως δικτάτορας να ακούσει πως βρίσκεται στη λάθος πλευρά".

Η αφορμή για αυτή τη προσέγγιση δόθηκε από την απόλυτη ελευθερία που έχει δοθεί σε όλους να εκφράζουν την γνώμη τους μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με έναν απόλυτο τρόπο που δεν ταιριάζει στα πλαίσια της δημοκρατίας. "Παρ' όλο που η συμπάθεια μου έχει να κάνει με τον τρόπο που κατανοεί η Αντιγόνη το δίκαιο, ζούμε σε μια εποχή που έχει ενδιαφέρον να ακούσουμε και τα επιχειρήματα του Κρέοντα και πως μπορούμε να ισορροπήσουμε τις δυο γνώμες μεταξύ τους", είπε χαρακτηριστικά. 

"Είναι σημαντικό σε έναν δημοκρατικό κόσμο να έχουμε τη δυνατότητα να κατανοήσουμε και να αλλάξουμε τους νόμους, γιατί αλλάζει ο κόσμος γύρω μας. Η δημοκρατία ζει μια διάβρωση, το ίδιο ισχύει και για τους νόμους. Μέσα απ' τον Κρέοντα υπογραμμίζεται η έννοια της κοινότητας", συμπλήρωσε. Υπογράμμισε, πάντως, πως δεν θέλει να στηρίξει τον τρόπο που λειτουργούν κάποιοι αυταρχικοί πολιτικοί. Για εκείνον, είναι σημαντικό να πάρει και τα δυο επιχειρήματα που παρουσιάζονται στο έργο και να τα δει μέσα από μια νέα ματιά. Προσπαθεί να δώσει στο κοινό να κατανοήσει τον Κρέοντα ως άνθρωπο που πρέπει να ορίσει νόμους και να τους τηρήσει και ο ίδιος, να δώσει μια νέα οπτική στο έργο για να μείνει ζωντανό.

Χαρακτηριστικό της σκηνοθετικής σφραγίδας του Ράσε είναι οι περιστρεφόμενες πλατφόρμες πάνω στις οποίες τοποθετεί τη δράση. ΄Ετσι, και στην "Αντιγόνη", θα δούμε μια σκηνή που περιστρέφεται συνεχώς και η οποία υποδηλώνει την ατέρμονη ροή και την αδιέξοδη κατάσταση του ανθρώπου να πάει κόντρα στη μοίρα του και στους θεούς καταλήγοντας στη καταστροφή.

Τα κοστούμια υπογράφει ο 'Αγγελος Μέντης και τα φώτα η Ελευθερία Ντεκώ, ενώ παίζουν επί σκηνής οι μουσικοί Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου, Χάρης Παζαρούλας, Νίκος Παπαβρανούσης και Ευαγγελία Σταύρου. 

Θα ακουστεί η μετάφραση του Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου, επιλογή που έγινε με βάση την ποιητικότητά και τον στέρεο ρυθμό της που ταιριάζει με τη σκηνοθεσία και είναι πιο κοντά στο πρωτότυπο αρχαίο κείμενο.  

Ο Γιώργος Γάλλος ο οποίος έχει αναλάβει να δώσει ζωή στον ρόλο του Κρέοντα και βρίσκεται όλη τη διάρκεια της παράστασης στη σκηνή, ανέφερε πως πρόκειται για ένα αρκετά απαιτητικό εγχείρημα που χάρις την στήριξη της ομάδας κατάφεραν να το φέρουν εις πέρας. Το στοίχημα είναι το τρίπτυχο γλώσσα, σώμα και ψυχική εμπλοκή να στηρίξουν το ένα το άλλο, ώστε να αναδειχθεί το κείμενο. 

Η Φιλαρέτη Κομνηνού ανέφερε πως και εκείνη πέρασε από οντισιόν όπως οι υπόλοιποι ηθοποιοί, αλλά και τον ιδιαίτερα υψηλό βαθμό δυσκολίας. Υποδύεται τον ρόλο του Τειρεσία και όταν ρώτησε τον σκηνοθέτη γιατί ζητάει γυναίκα για τον ρόλο του μάντη, της εξήγησε πως θέλει η θηλυκή δύναμη να έρχεται σε αντίσταση με την εξουσία του Κρέοντα.

Η επιλογή της Κόρας Καρβούνη για το ρόλο της Αντιγόνης, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, δίνει μια εξίσου νέα οπτική: "Είναι η εικόνα της σύγχρονης γυναίκας, έχει διανόηση και συναισθηματική λεπτότητα". Η ίδια μεταφράζει το θέατρο του Ούλριχ Ράσε ως ποιητικό θέατρο, με την συνεχή υπαρξιακή κίνηση του ηθοποιού να δηλώνει τον τραγικό ήρωα που οδεύει προς τη καταστροφή του, αλλά και τη σύγκρουση του ηθοποιού με τον ίδιο του τον εαυτό.

Ο Θάνος Τοκάκης δέχτηκε να κάνει τον ρόλο του Φύλακα καθώς στην προσέγγιση του Ράσε δεν παρουσιάζεται ως ένα απλό κωμικό πρόσωπο, αλλά εκφράζει κι εκείνος την απόψή του, όπως όλοι στο έργο, και παρατηρούμε το σύστημα αξιών να καταρρέει μέσα στον ήρωα. 

Ο Δημήτρης Καπουράνης που υποδύεται τον Αίμονα δεν είχε προηγούμενη εμπειρία στο αρχαίο δράμα, αλλά θεώρησε τις πρόβες σημαντικές καθώς ένιωσε κι εκείνος μέρος ενός συλλογικού βιώματος και θα ήθελε να υπάρχει με τον τρόπο που του έχει υποδείξει ο Ούλριχ Ράσε στη σκηνή. Η διαφορά ηλικίας του επίσης με την Κόρα Καρβούνη που υποδύεται την Αντιγόνη, τονίζει ακόμα περισσότερο την μοντέρνα εικόνα που πρέπει να έχει ο ρόλος στη συγκεκριμένη σκηνοθετική ματιά. Δεν τους συνδέει η αγάπη, αλλά τα στοιχεία που αγαπά ο ένας στον άλλον.

Ως τελικό προβληματισμό, ο Ούλριχ Ράσε, έθεσε το θέμα της έλλειψης επικοινωνίας που υπερισχύει στις μέρες μας. "Δεν ακούμε ο ένας τον άλλο και υπάρχει δίλημμα στην επικοινωνίας μας- αυτός είναι και ο λόγος των τωρινών πολέμων. Πρέπει να βρεθούν κοινά σημεία μεταξύ μας."