© Γκέλυ Καλαμπάκα
Όταν οι σημαντικοί συναντούν τις ωραίες ιδέες, γεννιούνται παραστάσεις που μένουν. Το φετινό θεατρικό καλοκαίρι φωτίζεται από μία τέτοια συνάντηση: η "Ελένη – Η δίκη μιας πόρνης" του Μιγκέλ Ντελ Άρκο, σε σκηνοθεσία Χρήστου Σουγάρη, με την εμβληματική Λυδία Κονιόρδου στον ρόλο της πιο παρεξηγημένης γυναίκας της αρχαιότητας και τον θρυλικό κιθαρίστα Μπάμπη Παπαδόπουλο να συνομιλεί ζωντανά με την κιθάρα του, δημιουργούν μια παράσταση-πρόκληση.
Από τη μία, η Λυδία Κονιόρδου, κορυφαία Ελληνίδα τραγωδός, με μια σπάνια ικανότητα να ενσαρκώνει το βάθος και τις αντιφάσεις των γυναικείων μορφών της αρχαιότητας. Από την άλλη, ο σκηνοθέτης Χρήστος Σουγάρης, γνωστός για την ευαίσθητη προσέγγιση στα κλασικά κείμενα, μετά την επιτυχία του με τις "Τρωάδες" στο Φεστιβάλ Επιδαύρου. Και φυσικά, η ζωντανή μουσική του συνθέτη και ερμηνευτή Μπάμπη Παπαδόπουλου – της θρυλικής μπάντας "Τρύπες" – προσθέτει ένα σύγχρονο, συναισθηματικά φορτισμένο ηχοτοπίο στη σκηνή.
Ο συγγραφέας και το έργο
Ο Μιγκέλ Ντελ Άρκο είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους Ισπανούς θεατρικούς συγγραφείς και σκηνοθέτες. Γεννήθηκε το 1965 στη Μαδρίτη και ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός, προτού στραφεί με επιτυχία στη συγγραφή και τη σκηνοθεσία. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία στην Ισπανία, μεταξύ των οποίων και το Εθνικό Βραβείο Θεάτρου. Το ύφος του χαρακτηρίζεται από αιχμηρή κοινωνική κριτική, βάθος ψυχολογικής ανάλυσης και έναν τολμηρό συνδυασμό ρεαλισμού και θεατρικότητας. Το έργο του "Ελένη – Η δίκη μιας πόρνης" είναι ένας σύγχρονος μονόλογος εμπνευσμένος από τη μυθική Ωραία Ελένη και αποδομεί τη στερεοτυπική αφήγηση της ιστορίας της. Βασισμένο στο "Ελένης εγκώμιον" του Γοργία, στην "Ελένη” του Ευριπίδη και σε ομηρικά στοιχεία, το έργο τοποθετεί την Ελένη στο κέντρο μιας φανταστικής δίκης, όπου καλείται να υπερασπιστεί τον εαυτό της απέναντι στις κατηγορίες που την βαρύνουν εδώ και αιώνες: ότι στάθηκε η αιτία για τον Τρωικό Πόλεμο και την ανείπωτη καταστροφή.
Η Ελένη του Ντελ Άρκο δεν ζητά συγγνώμη. Αντίθετα, σηκώνει το ανάστημά της απέναντι σε πατριαρχικές αφηγήσεις, αμφισβητεί την εκδοχή της ιστορίας που γράφτηκε από τους νικητές και απαιτεί το δικαίωμα να ειπωθεί η δική της αλήθεια. Εξαπολύει κατηγορίες εναντίον θεών, ηρώων και βασιλιάδων, αναρωτιέται για τη φύση της ενοχής και του έρωτα και δίνει φωνή σε όλες τις γυναίκες που παρουσιάστηκαν ως "σκύλες", "πόρνες" ή "μοιραίες", για να καλύψουν τις ευθύνες των ανδρών και των συστημάτων τους.
Ένα απόσπασμα από το έργο:
"Εγώ πήρα μόνο μια απόφαση. Ίσως τη μοναδική στη ζωή μου. Την απόφαση να αγαπώ έναν άνδρα, τον Πάρη, πάνω από όλα. Τα γεγονότα που την ακολούθησαν ήταν αποφάσεις ισχυρών ανδρών που είχαν εμμονή με την υστεροφημία και τον πλούτο. Ναι, το ομολογώ. Ομολογώ πως εγκατέλειψα την κόρη μου και τους γονείς μου, κι έναν σύζυγο που ποτέ δεν αγάπησα και ποτέ δεν με αγάπησε. Εκείνοι όμως, ανάγκασαν τους λαούς τους να θυσιαστούν για να κερδίσουν οι ίδιοι δόξα και χρυσάφι, ασήμι, σίδερο, κιννάβαρι, ξύλο, λάδι, νεφρίτη και άλλα πολύτιμα εμπορεύματα που η διακίνησή τους γινόταν από τον Ελλήσποντο. Την είπαν τιμή, αλλά ήταν απληστία. Έψαξαν να βρουν λογικά αίτια για κάτι που ήταν απλώς περηφάνεια. Κι όταν μπορούσαν να το σταματήσουν, δεν το έκαναν. Στ’ αλήθεια ήμουν εγώ ο λόγος που σάρωσαν όλες τις συμμαχικές πόλεις της Τροίας; Γιατί έκαψαν τη Λέσβο, τη Φώκαια, την Κολοφώνα, τη Σμύρνη, τις Κλαζομενές, την Κύμη, τον Αιγιαλό, την Τήνο, το Αδραμύττιο, τη Σίδη και τόσες άλλες την ώρα που στραγγάλιζαν την Τροία; Γιατί σκότωσαν τους κατοίκους τους που δεν ήξεραν καν ποια είμαι; Γιατί κράτησε δέκα ατέλειωτα χρόνια ο θάνατος και η καταστροφή και στις δυο πλευρές;”
Η παράσταση και σταθμοί της περιοδείας
Σε μια εποχή όπου η συλλογική αφήγηση επανεξετάζεται και οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο διεκδικούν τον λόγο και την ορατότητά τους, κείμενα όπως αυτό του Ντελ Άρκο αποκτούν καθοριστική σημασία. Η Ελένη, παραδοσιακά στιγματισμένη ως "η γυναίκα που πρόδωσε", επιστρέφει για να ξαναδιεκδικήσει την ταυτότητά της, έξω από τη σιωπή και τη μονοδιάστατη ιστορική καταδίκη. Η μετατροπή της από "αντικείμενο κρίσης" σε "υποκείμενο αφήγησης" αποτελεί μια πράξη θεατρικής και κοινωνικής δικαιοσύνης. Μέσα από αυτόν τον μονόλογο, ο θεατής καλείται να αναλογιστεί ποιοι μηχανισμοί γράφουν την Ιστορία – και κυρίως, ποιοι τη σιωπούν. Η μετάφραση είναι της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, η σκηνοθεσία - δραματουργική επεξεργασία του Χρήστου Σουγάρη, η σκηνική επεξεργασία μετάφραση του σκηνοθέτη και της Λυδίας Κονιόρδου. Τα σκηνικά είναι της Τίνας Τζόκα, τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη, η κίνηση του Ερμή Μαλκότση και ο σχεδιασμός φωτισμών του Αλέκου Αναστασίου.
Η προπώληση έχει ήδη ξεκινήσει για τις πρώτες στάσεις σε Χαλάνδρι (10/7), Βεάκειο (11/7) και Ηλιούπολη (12/7), με νέες ημερομηνίες σε όλη την επικράτεια να ανακοινώνονται σύντομα.
Προπώληση εισιτηρίων: more.com
