Ο Κωνσταντίνος Βασιλακόπουλος φέρνει τον "Εχθρό του λαού" στο Εθνικό: η σύγχρονη ματιά ενός νέου σκηνοθέτη

Υπήρξε κάποια καθοριστική στιγμή που καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε σκηνοθέτης;
Ήταν κάτι που απο πάντα με ενδιέφερε. Έχω κάνει και άλλες σπουδές, τις οποίες, όμως, ποτέ δεν ολοκλήρωσα. Βαθιά πιστεύοντας ότι μόνο με τη σκηνοθεσία ήθελα να ασχοληθώ.

Υπάρχει κάποιος καλλιτέχνης ή σκηνοθέτης που θεωρείτε μέντορα ή που σας έχει επηρεάσει βαθιά;
Σίγουρα! Δεν επέλεξα τυχαία να κάνω την πρακτική μου δίπλα στον Ίβο Βαν Χόβε. Είναι πολύ εννοιολογικός, νοητικός ο τρόπος που δουλεύει και ξέρει να χειρίζεται τη μεγάλη σκηνή. Σίγουρα θα’ θελα να με επηρεάσουν οι θεματικές του Παζολίνι. To σινεμά του Σορρεντίνο και το θέατρο του Βαρλικόφσκι.

Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον στον "Εχθρό του λαού" του Χένρικ Ίψεν και αποφασίσατε να το μεταφέρετε στην ελληνική πραγματικότητα;
Αυτό που με γοητεύει στα κλασικά έργα είναι ότι πραγματεύονται θέματα που επανέρχονται διαρκώς και παραμένουν επίκαιρα, μας αφορούν ως κοινωνία και ως ανθρώπους. Ειδικά τα έργα του Ίψεν, που συνδυάζουν κοινωνικά ζητήματα με την ψυχολογική ανάλυση ανθρώπινων χαρακτήρων, είναι δοκιμασμένα και λειτουργούν σκηνικά. Αυτή η σύγκρουση ανάμεσα στην κοινωνική πραγματικότητα και την ανθρώπινη ψυχολογία αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση και πεδίο ελευθερίας για τη δημιουργία. Επιθυμώ να παραμείνω πιστός στον πυρήνα του έργου και γύρω από αυτό να πλέξω μια νέα ιστορία, που συνδέεται με τα πρόσωπα και τις καταστάσεις του πρωτότυπου έργου, αλλά είναι πιο σύγχρονη, άμεση και πολιτική η προσέγγισή μας. Πιστεύω ότι και την εποχή που ο Ίψεν έγραψε το έργο, έκανε σκληρή κριτική στο σύστημα και θύμιζε, σαν τραγωδία, "οικεία κακά". Θα ήθελα ο σύγχρονος θεατής να βλέπει το έργο και να του θυμίζει αυτά τα "οικεία κακά". Η Ελλάδα ως χώρα δεν απέχει πολύ από τη συνθήκη που περιγράφει ο Ίψεν. Στηρίζεται στη θάλασσα για εμπορικούς και τουριστικούς λόγους. Παράλληλα, δεν είναι μακριά το παράδειγμα περιβαλλοντικών σκανδάλων, όπως στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά. Θα ήθελα να δημιουργήσω μια συνθήκη όπου μια περιοχή που ζει από τη ναυτιλία και τον τουρισμό, συνυπάρχει με ιδιαίτερα επιβαρυντικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Η παράσταση θίγει θέματα πολιτικής διαφθοράς, χειραγώγησης των ΜΜΕ και αδυναμίας του δικαστικού συστήματος. Ποιο από αυτά τα ζητήματα θεωρείτε πιο καίριο για την εποχή μας;
Από τα ζητήματα που θίγονται στην παράσταση, το πιο καίριο για την εποχή μας είναι η πολιτική διαφθορά και η χειραγώγηση των ΜΜΕ. Η παραπληροφόρηση και η αλλοίωση της αλήθειας, τόσο από τα Μέσα Ενημέρωσης όσο και από τις πολιτικές Αρχές, αποδυναμώνει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα και δημιουργεί μια συνθήκη όπου τα συμφέροντα της εξουσίας καθορίζουν την πορεία των γεγονότων εις βάρος των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της δικαιοσύνης. Το έργο δείχνει με σαφήνεια πώς τα μεγάλα συμφέροντα, με την υποστήριξη των ΜΜΕ και την αδιαφορία των δικαστικών αρχών, οδηγούν στην αδυναμία του συστήματος να ανταποκριθεί στην ανάγκη της κοινωνίας για δικαιοσύνη και διαφάνεια. Η κατάσταση στην οποία η επιστήμη και τα δεδομένα παραμερίζονται μπροστά στην πολιτική σκοπιμότητα και τα συμφέροντα, φανερώνει μια βαθιά κρίση εμπιστοσύνης, η οποία είναι ιδιαίτερα επίκαιρη σε μια εποχή όπου οι πολίτες καλούνται να αγωνιστούν για την αλήθεια και τη διαφάνεια. Η δυσκολία να διατηρήσουμε την πίστη στο δικαστικό σύστημα και να αντισταθούμε στη δύναμη της παραπληροφόρησης είναι το κύριο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε ως κοινωνία σήμερα, καθώς επηρεάζει τον πυρήνα της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης.

Πιστεύετε ότι η φωνή των καλλιτεχνών έχει ακόμα δύναμη στη σημερινή κοινωνία ή έχει αποδυναμωθεί μπροστά σε άλλες μορφές επιρροής, όπως η πολιτική ή τα social media;
Φυσικά και έχει. Υπάρχει όμως μεγάλη πολυφωνία (και πολύ καλώς υπάρχει), ελλοχεύει ο κίνδυνος όμως οι σημαντικές φωνές να χάνονται μέσα στις άπειρες απόψεις. Το σημαντικό είναι να μπορεί ένας καλλιτέχνις να νοίγει νέους δρόμους, νέες προοπτικές.

Αν μπορούσατε να απευθυνθείτε στους σύγχρονους πολιτικούς ηγέτες της Αμερικής και της Ευρώπης, τι θα τους λέγατε;
Αν είχα την ευκαιρία να απευθυνθώ στους σύγχρονους πολιτικούς ηγέτες της Αμερικής και της Ευρώπης, θα τους έλεγα ότι η τέχνη και ιδιαίτερα το θέατρο, έχει τη μοναδική ικανότητα να μας υπενθυμίζει την αξία της δικαιοσύνης και της ανθρώπινης σύνδεσης—δύο αξίες που συχνά παραμελούνται στην πολιτική. Όπως είχε πει ο Πώλ Ρικέρ "μια κοινωνία χωρίς δικαιοσύνη είναι βάρβαρη και χωρίς αγάπη αποπνικτική και εντέλει άδικη". Αυτή η αλήθεια, που ισχύει σε κάθε εποχή, αποδεικνύει ότι η αμοιβαία επανερμηνεία του κανόνα της δικαιοσύνης και της αγάπης είναι αδιάκοπη και η συνείδηση δεν ησυχάζει ποτέ, επειδή αυτές οι αξίες παραμένουν θεμελιώδεις. Ως σκηνοθέτης που κάνω τα πρώτα μου βήματα στον χώρο, κατανοώ ότι η τέχνη, και ειδικότερα το θέατρο, είναι ένας χώρος αμφισβήτησης και διάλογου. Αυτή η αμφισβήτηση μπορεί να προσφέρει στους πολιτικούς ηγέτες μια νέα προοπτική για την κατανόηση των αναγκών των πολιτών και την ανάπτυξη πολιτικών που να προάγουν τη δικαιοσύνη, την ισότητα και την αλληλεγγύη. 

Η νέα διασκευή εστιάζει στη Δήμαρχο, ενώ στο πρωτότυπο έργο ο βασικός χαρακτήρας είναι ένας γιατρός. Τι σας οδήγησε σε αυτή την αλλαγή;
Η απόφασή μου να επικεντρωθώ στη Δήμαρχο αντί για τον γιατρό ήταν μια συνειδητή επιλογή που απορρέει από δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, ήθελα να προκαλέσω τον θεατή να σκεφτεί πέρα από τα κλισέ, ανατρέποντας τη συνήθη αντίληψη που έχει για τον πολιτικό ως αμφισβητούμενο πρόσωπο, συνδεδεμένο με τη διαφθορά και την εξυπηρέτηση συμφερόντων. Στη νέα αυτή διασκευή, η Δήμαρχος είναι μια πολιτικός που μάχεται για το κοινό καλό, αγωνίζεται να ξεπεράσει τα εμπόδια του συστήματος και επιθυμεί να επιφέρει πραγματική αλλαγή, αντιμετωπίζοντας όμως τις αντιστάσεις από τα ανώτερα κοινωνικά και εξουσιαστικά επίπεδα. Ο δεύτερος λόγος αφορά το γεγονός ότι το έργο του Ίψεν γράφτηκε σε μια εποχή όπου οι κοινωνικοί ρόλοι των φύλων δεν ήταν ισότιμοι, κάτι που σήμερα θεωρούμε αυτονόητο να αμφισβητήσουμε. Στη δική μου διασκευή, στόχος ήταν να στείλω το μήνυμα της διεκδίκησης ενός πιο ισότιμου κόσμου, φέρνοντας στο προσκήνιο μια γυναίκα πολιτικό, η οποία δεν είναι μόνο ηρωίδα της ιστορίας, αλλά και σύγχρονη υπερασπίστρια της δικαιοσύνης και της διαφάνειας, προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τις προκλήσεις του σήμερα.

Τι σας έκανε να επιλέξετε την Εύη Σαουλίδου για τον συγκεκριμένο ρόλο;
Ο συνδυασμός της power woman και της ευθραυστότητας που έχει! Έχει και πολύ καλή δραματουργική αντίληψη που το ανακάλυψα στις πρόβες και είναι χάρισμα για έναν/μία ηθοποιό. Βοηθάει πολύ τον σκηνοθέτη.

Ποιοι είναι οι υπόλοιποι ρόλοι και ποιοι τους ερμηνεύουν;
Ο εφοπλιστής (αδερφός της δημάρχου) που τον κάνει ο Γιάννης Αναστασάκης. Ο Δημήτρης Μηλιώτης και ο Ιάσονας Γιανναράς που υποδύονται τον σύζυγο και τον γιο της δημάρχου αντίστοιχα. Ο πεθερός που είναι ο Βασίλης Καραμπούλας, και μετά έχουμε το κομμάτι των Μέσων. Βλέπουμε μια πολιτική εκπομπή με παρουσιάστρια την Ιφιγένεια Βαρελά και αρχισυντάκτη τον Κώστα Σεβδαλή.

Πώς προσεγγίσατε τη σκηνοθεσία του έργου; Επιλέξατε να ενσωματώσετε κάποια σύγχρονα σκηνοθετικά στοιχεία (όπως διαδραστικότητα, πολυμέσα ή ντοκιμαντεριακή αισθητική) για να ενισχύσετε το μήνυμα του έργου;
Δεν χρησιμοποιώ τα μέσα καταχρηστικά. Δουλεύω επενδύοντας πάνω σε ένα concept. Στην συγκεκριμένη περίπτωση βλέπουμε τα Μέσα ως μηχανισμό παραγωγής της " πληροφορίας/ παραπληροφόρησης”. Υπάρχει ένα χημικό εργαστήριο που λειτουργεί και αυτό σαν μηχανή παραγωγής "πορισμάτων/αλήθειας”. Με ενδιαφέρει να χτίζω κόσμους που να λειτουργούν σαν μηχανισμοί, εξυπηρετώντας και υπηρετώντας τη βασική ιδέα. Τα μέσα έρχονται μετά για να ενισχύσουν, να κάνουν να λειτουργήσει η ιδέα!

Τι σημαίνει για εσάς αυτή η συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο; Νιώθετε ότι είναι ένα βήμα-σταθμός στην πορεία σας;
Είμαι εξαιρετικά χαρούμενος και ευγνώμων για την εμπιστοσύνη που μου δείχνει το Εθνικό Θέατρο και η ομάδα του. Το να αναλάβω ένα τόσο απαιτητικό έργο, όπως η διασκευή ενός κλασικού έργου του Ίψεν, είναι πραγματικά μια τεράστια πρόκληση για εμένα. Από όταν αποφοίτησα από τη σχολή, αυτό ήταν το μεγαλύτερο όνειρό μου: να μπορώ να δουλέψω πάνω σε μεγάλα έργα, φέρνοντάς τα κοντά στη σύγχρονη πραγματικότητα και να δημιουργήσω παραστάσεις που να μιλούν στον θεατή του σήμερα. 

Το Εθνικό Θέατρο φιλοξενεί συχνά έργα με πολιτικό και κοινωνικό χαρακτήρα. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το δικό σας στίγμα σε αυτή τη σκηνή;
Αυτό είναι κάτι που, φυσικά, ο χρόνος θα το κρίνει. Ωστόσο, πιστεύω ότι για μια κρατική σκηνή όπως το Εθνικό Θέατρο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επιχειρεί και να τολμά σε έργα και θεματικές που δεν κολακεύουν τις εκάστοτε κυβερνήσεις, αλλά που προκαλούν σκέψη και αναστοχασμό. Η τέχνη πρέπει να έχει αυτό το ρίσκο, να αμφισβητεί και να φέρνει στο φως ό,τι χρειάζεται να ειπωθεί, ακόμα κι αν αυτό προκαλεί αντιδράσεις. 

Μπορεί να μη γνωρίζουμε πολλά για εσάς. Ποια είναι η διαδρομή σας μέχρι εδώ; 
Σπούδασα στο Άμστερνταμ και μένω εκεί τα τελευταία χρόνια. Έκανα εκεί κάποια πρώτα βήματα. Ασχολήθηκα με location theatre σε φεστιβάλ. Τώρα θα ήθελα να το δω συνδυαστικά. Έκανα την πρώτη μου αυτόνομη παραγωγή "Outro” τον περασμένο Οκτώβριο με μια πολύ ωραία ομάδα ανθρώπων, κάτι που θα ήθελα πολύ να επαναλάβω.

Όταν δεν ασχολείστε με το θέατρο το σας αρέσει να κάνετε;
Μ’ αρέσει πολύ να ταξιδεύω, να διαβάζω. Μ’αρέσει το καλό φαγητό και το καλό κρασί. Έχω δουλέψει αρκετά στην εστίαση και ακόμα δουλεύω ως sommelier σε fine dining εστιατόρια. Και για λόγους επιβίωσης αλλά και γιατί μ’ αρέσει. Περνάω καλά οργανώνοντας δείπνα. Μαγειρεύω. Μαθαίνω και πράγματα απο τα εστιατόρια στα οποία έχω δουλέψει. Χριστούγεννα- Πρωτοχρονιά μπορεί να περάσω και δυο μέρες στην κουζίνα προετοιμάζοντας το δείπνο!

Πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας σε 10 χρόνια;
Δεν με φοβάμαι! χαχα Ξέρω καλά οτι πρέπει να αγαπώ πολύ αυτό που κάνω για να το κάνω καλά, με μεράκι. Μακάρι να μείνω πιστός σε αυτό και να μην χρειαστεί να συμβιβάζομαι σε επιλογές. Μόνο αυτό θα ήθελα.

Τι έρχεται μετά τον "Εχθρό του λαού"; 
Επειδή ακριβώς μετά το "Outro" ξεκίνησα την προετοιμασία για τον "Εχθρό του λαού", δεν είχα καθόλου χρόνο να σκεφτώ για κάτι επόμενο.