Η Γλυκερία Μπασδέκη εξακολουθεί να πιστεύει στο θαύμα

Την Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου κάνει πρεμιέρα στον Δημοτικό Θέατρο Πειραιά το "How soon is now", το νέο έργο της ποιήτριας Γλυκερίας Μπασδέκη, σε σκηνοθεσία Πάνου Κούγια. Πρόκειται για μια παράσταση που επιχειρεί να φτιάξει ένα "εθνικό ψηφιδωτό μνήμης" , έχοντας ένα κείμενο ελεύθερα εμπνευσμένο από τη Μαργαρίτα Περδικάρη, μια ηρωίδα του Δημήτρη Χατζή από το βιβλίο "Το τέλος της μικρής μας πόλης".

Λίγο πριν κάνει πρεμιέρα το "λοξόδραμά" της, όπως θα το χαρακτηρίσει, η Γλυκερία Μπασδέκη μάς εισάγει στον κόσμο του, ενώ στο τέλος μάς εξηγεί τι είναι αυτό που την κάνει ποιήτρια.

Πώς προέκυψε η έμπνευση από τη Μαργαρίτα Περδικάρη;
Είμαι δεκαπέντε-δεκάξι, διαβάζω Χατζή, κλαίω με τις ώρες για τη Μαργαριτούλα την αδικοσκοτωμένη και μετά ακούω σε λούπα Smiths. Τα άκαρδα Γιάννενα και οι άκαρδες παμπ του Λονδίνου γίνονται ένας κοινός λυγμός. Χρόνια μετά ξανακούω το "How soon is now" και στον αυτόματο γράφω την ιστορία της Μαργαρίτας. Τόσο απλά και τόσο σύνθετα προέκυψαν όλα.

Ο Δημήτρης Χατζής κατέγραψε στο "Τέλος της μικρής μας πόλης” μια Ελλάδα που άλλαζε και θα έμενε τελικά στο παρελθόν. Είμαστε σήμερα μπροστά στο τέλος της δικής μας "μικρής πόλης”;
Ξέρετε κάτι; Η δική μας "μικρή πόλη" έχει γίνει ήδη στάχτη. Αλλά δεν έχουμε την πολυτέλεια του θρήνου. Πρέπει να αφήσουμε μια ελάχιστη πολεοδομία για τους επόμενους. Αλλιώς ήπιαμε, φάγαμε, πέσαμε για ύπνο και πεθάναμε. Δεν μπορεί να πάει έτσι, είναι ανήθικο.‘Εχουμε υποχρεώσεις, δισέγγονα, τρισέγγονα, βαφτιστήρια εκεί έξω. Για τους επόμενους δουλεύουμε, έτσι πάει η ιστορία.

Εκτός από τη Μαργαρίτα θα δούμε κι άλλους τρεις χαρακτήρες. Ποιος θα είναι ο ρόλος τους;
Ο καθένας με τον τρόπο του θα διευκολύνει την έξοδο της Μαργαρίτας. ‘Αλλοι θα τη σπρώξουν στο βάραθρο, άλλοι θα τη μοιρολογήσουν... Αλλά όλοι θα είναι βοηθοί των θαμμένων, που λέει κι ο Χειμωνάς. Ακούσιοι και εκούσιοι διευκολυντές θανάτου.

Γιατί η ένταξη αυτής της εύθραυστης δασκάλας στην ΕΠΟΝ θα "ανοίξει τον ασκό του Αιόλου μιας ολόκληρης χώρας”;
Οι ασκοί κάτι εύθραυστες Μαργαρίτες περιμένουν για ν' ανοίξουν… Οι απόπατοι και τα γούπατα ερεθίζονται με την μεθυστική ευωδία της δασκαλίτσας. Θέλουν να την πετάξουν στα σκυλιά για να ηρεμήσουν. Απλά η Μαργαρίτα τούς αναγκάζει να ενεργοποιήσουν το "γρήγορο πρόγραμμα", να εξευτελιστούν και ανφάς και προφίλ και ολόσωμο στον ελάχιστο δυνατό χρόνο.

Ο τίτλος, όπως είπατε, είναι παρμένος από το ομότιτλο τραγούδι των Smiths. Γιατί τον επιλέξατε;
Γιατί είναι το ίδιο πικρός με τη μοίρα της Μαργαρίτας.

"I am human and I need to be loved" λέει το τραγούδι. Ποιος έχει υπάρξει για εσάς ο ρόλος της αγάπης και του έρωτα;
Ευθύνεται για την παραμονή μου σ’ αυτόν τον σκληρότατο πλανήτη. Πριν κάτι αιώνες, φοιτήτρια στην Κέρκυρα, ψώνιζα από ένα μεταμεσονύκτιο περίπτερο. Η κυρία Πόπη που το κρατούσε μου διάβαζε τα ποιήματα που έγραφε. ‘Eνα απ' αυτά είχε τίτλο "Τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς" και τελείωνε κάπως έτσι: "αγαπώ τα τρένα, αγαπώ τα πλοία/ αγαπώ εξίσου και τα λεωφορεία". ‘Ανθρωποι, τρένα, λεωφορεία σ’ αυτή την "εξίσου" αγάπη που μας κρατάει ζωντανούς και ακέραιους.

Τι είναι αυτό που οδηγεί τα έργα σας (όπως και το "How soon is now”) να έχουν συχνά αυτή την "αβάσταχτη”, ρετρό και πάντα λοξή ελληνικότητα; Και πώς εμπλέκεται εδώ το κουήρ στοιχείο;
Αν κουήρ και λοξό είναι ό,τι αρνήθηκε να καταγράψει η επίσημη ιστορία, τότε ναι, είμαι με το κουήρ και το λοξό. Με όλους αυτούς που δεν μπήκαν στη διδακτέα ύλη, που πέθαναν αδιάβαστοι, που τους απαρνήθηκε η μάνα τους, που δεν θεώρησαν ποτέ ότι κάνουν κάτι ηρωικό πεθαίνοντας από έρωτα για μια ιδέα. Αυτούς υπερασπίζομαι, μ' αυτούς συνομιλώ. Και χαίρομαι πολύ όταν νέοι άνθρωποι σαν τον Πάνο Κούγια -που ηλικιακά είναι γιος μου- μοιράζονται μαζί μου αυτό το "λοξόδραμα".

Μιλώντας τώρα για την ποίησή σας, θα λέγατε ότι η ειρωνεία και το χιούμορ είναι κάτι σαν τα αναχώματά σας απέναντι στη μελαγχολία ή την απόγνωση;
Είναι κάτι πολύ παραπάνω. Είναι βαλίστρες και ερπύστριες, όχι απλά αναχώματα. Τη συνθλίβουν την απόγνωση και τη μεταμορφώνουν σε βιολέτα πέτου.

"Αν κουήρ και λοξό είναι ό,τι αρνήθηκε να καταγράψει η επίσημη ιστορία, τότε ναι, είμαι με το κουήρ και το λοξό. Με όλους αυτούς που δεν μπήκαν στη διδακτέα ύλη."

Στα ποιήματά σας βλέπουμε πολύ συχνά αναφορές στη λαϊκή και ποπ κουλτούρα -ιδιαίτερα των προηγούμενων δεκαετιών. Τι σας γοητεύει εκεί;
Αν εξαιρέσουμε το πολύ σοβαρό και καίριο γεγονός ότι μεγάλωσα ‘Αντυ Γουώρχολ και Καίτης Φίνου γωνία, πιστεύω απόλυτα ότι μέσα σ' αυτόν τον υποτιμημένο πολτό κρύβονται μαργαριτάρια. Η νοσταλγία καθαγιάζει πολλές φορές, άλλωστε…

Το πρωί φιλόλογος, το βράδυ ποιήτρια: αν είχατε να επιλέξετε ένα από τα δύο, ποιο θα επιλέγατε και γιατί;
Νομίζω πως δεν θα επέλεγα κανένα από τα δύο... Θα προτιμούσα την Ιατρική, που είναι ωμή ποίηση χαρακωμάτων.

Έχετε δηλώσει ότι εκδώσατε την πρώτη σας ποιητική συλλογή από έρωτα σε ποιητές, τον Χειμωνά, τον Ελύτη. Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία σήμερα καταφέρνει να συγκινεί τόσο τους ανθρώπους;
Η ίδια η γλώσσα φέρνει δάκρυα στα μάτια. Τα κεφαλαία και τα πεζά, τα γκλαν γκλαν και τα αχ βαχ, τα φςςς μπόινγκ και τα λαλαλά της. Ηχοτόπια είμαστε.

Ποιος είναι ο ρόλος ύπαρξής της;
Εξακολουθεί να λειτουργεί παυσίλυπα.

Υπάρχουν κάποιοι σύγχρονοι ποιητές που έχετε ξεχωρίσει;
Ναι -υπάρχουν εξαιρετικές φωνές. Ιδίως αυτές που δεν διαλαλούν την πραμάτεια τους, που είναι κι οι πιο αγαπημένες μου. Θα σας πρότεινα τον George Le Nonce, έχει μια ιερότητα η γραφή του. Συγκινεί.

Πώς έρχεται για εσάς η έμπνευση και τι ακολουθεί;
Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη διαδικασία. Νομίζω ότι λειτουργώ σαν αρχείο συγκινήσεων που αυθαίρετα ξεπηδούν και διεκδικούν την καταγραφή τους. ‘Ερχονται από βάθος χρόνου όσα γράφω, βάθος τόσο προσωπικό όσο και δημόσιο. Πρώτα λέω ωχ και μετά πονάω.

"Θα έλεγα ότι είμαι συγκλονισμένη από τότε που γεννήθηκα” έχετε δηλώσει και θα ήθελα να σας ρωτήσω: είναι αυτός ο θαυμασμός για τη ζωή αυτό που οδηγεί κάποιον στην ποίηση; Συνεχίζετε να νιώθετε έτσι;
Εξακολουθώ να πιστεύω στο θαύμα, τέτοια είναι η μάρκα μου. Και συνεχίζω να συνομιλώ με νεκρούς, ν' ακούω τις ιστορίες τους, να δακρύζω για τα βάσανά τους. Αυτό με κάνει ποιήτρια, αν είμαι τελικά. Κι η ακλόνητη πίστη ότι αυτό που γράφουμε σήμερα μπορεί να φανεί χρήσιμο σε κάποιον άλλον χίλια χρόνια μετά.