"Φάντασμα στη Μηχανή": Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά ανοίγει στο κοινό τους ιστορικούς του χώρους για μια ξεχωριστή δράση

Το "Φάντασμα στη Μηχανή” είναι μια περιπατητική εικαστική δράση - παρέμβαση του εικαστικού καλλιτέχνη Γιώργου Δρίβα, που διατρέχει το κτίριο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά και παρακολουθεί τα στάδια σκέψης και εξέλιξης ενός μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης, καθώς αυτό άλλοτε "περιδιαβαίνει" τους χώρους του θεάτρου μαζί με τους θεατές για να τους δείξει τα επιτεύγματά του και άλλοτε σταματά για να τους "μιλήσει" για την σημασία της εξέλιξής του. Η σειρά των έργων που παρουσιάζονται είναι προϊόν συνεργασίας αλλά και διαλόγου του καλλιτέχνη με λογισμικά ΤΝ, ο οποίος δεν τα αντιμετωπίζει ούτε ως απειλή, ούτε ως πανάκεια αλλά ως ένα νέο έξυπνο εργαλείο εμπλουτισμού της διαδικασίας της καλλιτεχνικής δημιουργίας. 

Το "Φάντασμα στη Μηχανή” είναι μια ομάδα έργων του καλλιτέχνη, τα οποία συνδυάζουν τους τομείς εικαστικών τεχνών/video art, φωτογραφίας, performance και κινηματογράφου και χρησιμοποιούν εξειδικευμένα μοντέλα ΤΝ στη παραγωγή τους. Ένα από τα έργα αυτά, το "Η Βιογραφία ενός Λογισμικού" παραγωγής 2024, αποτελεί το πρώτο αφηγηματικό έργο κινούμενης εικόνας στην Ελλάδα που έχει δημιουργηθεί εξ ολοκλήρου με την χρησιμοποίηση αντίστοιχων προγραμμάτων και για αυτό επιλέχθηκε πρόσφατα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος "DIGITAL on STAGE: Unleashing the Performing Arts Experience through Digital Innovation", το οποίο συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα "Δημιουργική Ευρώπη" της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να συμπεριληφθεί στον επίσημο κατάλογο ως παράδειγμα καλής πρακτικής, όσον αφορά την εφαρμογή νέων ψηφιακών εργαλείων στην τέχνη.
Πρεμιέρα στις 29 Δεκεμβρίου.

Κατάλογος έργων (*με σειρά θέασης)

"Αερόπλοιο" (Ηχητική/φωτιστικήή εγκατάσταση στον Θόλο του Θεάτρου, Διάρκεια 2,5 λεπτά) Ένα μοντέλο ΤΝ που μιλά χρησιμοποιώντας την φωνή του καλλιτέχνη Γιώργου Δρίβα περιγράφει τι βλέπει στον χώρο. Που ακριβώς νομίζει ότι βρίσκεται; Τι είναι ο θόλος ή σωστότερα τι θα μπορούσε να είναι στα μάτια της ΤΝ;   

"Γεγονότα τετελεσμένου μέλλοντος" (Βίντεο. Εξώστης Τεχνικών, Διάρκεια 8 λεπτά) 5 διαφορετικά μοντέλα ΤΝ συνεργάζονται σε μια συζήτηση που παράγει  αλλόκοτες στατικές και κινούμενες εικόνες, ήχο, φωνές αλλά και πολλές ερμηνείες όλων αυτών. 

"Κaizo" (Performance Φουαγιέ, Διάρκεια 10 λεπτά) Οι χορευτές Νίκος Βλαχογιάννης και Αγγελική Μπεβεράτου μεταμορφώνονται σε Άβαταρς και αλληλεπιδρούν με μια φωτογραφία  τους που έχει "χακαριστεί" από ένα μοντέλο ΤΝ. 

"Κaizo" (Βίντεο Κεντρική Σκηνή. Διάρκεια 10 λεπτά) Η performance συνεχίζεται σε ψηφιακή μορφή. Οι δυο περφόρμερς χάνονται σε μια άδεια Αθήνα, παίζοντας ένα μυστηριώδες παιχνίδι εξερεύνησης ενώ ταυτόχρονα ένα μοντέλο ΤΝ συνεχίζει να "χακάρει" τις εικόνες τους.  

"Φάντασμα στη Μηχανή" (Ηχητικό έργο, Κεντρική Σκηνή, Διάρκεια 2,5 λεπτά) Το γνωστό μοντέλο ΤΝ που μιλά χρησιμοποιώντας την φωνή του καλλιτέχνη Γιώργου Δρίβα απευθύνεται στους θεατές που είναι ανεβασμένοι επί σκηνής. Τι νομίζει ότι μπορεί να κάνει άραγε; τι μπορεί να καταφέρει; Τι αξίζει στον τρόπο λειτουργίας του; Τι δίνει αξία στην ύπαρξή του;

"Περιγραφή Εικόνας" (Οπτικοακουστική εγκατάσταση,  υποσκήνιο κεντρικής σκηνής) Διάρκεια 3 λεπτά. Το μοντέλο ΤΝ – πρωταγωνιστής της έκθεσης εξομολογείται ότι αν επρόκειτο να σταματήσει να λειτουργεί, θα ήθελε να αφήσει πίσω του μια τελευταία εικόνα. Ποια ή ποιες θα ήταν αυτές οι εικόνες που θα άφηνε άραγε? Είναι αυτές οι τελευταίες του λέξεις;

"Βιογραφία ενός Λογισμικού" (Βίντεο, Σκηνή Ω, Διάρκεια 39 λεπτά) Το μοντέλο ΤΝ φτάνει στο απόγειο της δημιουργικότητάς του. "Η Βιογραφία ενός Λογισμικού" είναι μια ολοκληρωμένη αφηγηματική ταινία που έγινε εξ ολοκλήρου με προγράμματα ΤΝ. Η ιστορία της ταινίας αφορά σε έναν άνθρωπο που ξυπνά έχοντας πάθει ολική αμνησία και προσπαθεί με την βοήθεια ενός μοντέλου ΤΝ, να θυμηθεί ποιος είναι και να ανακτήσει όλες τις πληροφορίες της ζωής του.  Ίσως όμως και να μην είναι ακριβώς έτσι τελικά. Πρωταγωνιστούν οι Αλεξάνδρα Ζώη, Πάνης Καλοφωλιάς, Ρένα Κυπριώτη, Παναγιώτης Μαργέτης. Η μουσική έχει γραφτεί ειδικά για την ταινία από την συνθέτρια Μελίνα Παξινού.

Σημείωμα του καλλιτέχνη Γιώργου Δρίβα

Ο τίτλος της έκθεσης εμπνέεται από την φράση του φιλοσόφου και καθηγητή της Οξφόρδης Gilbert Ryle (1900–1976), ο οποίος στο έργο του "Concept of Mind” (1949) ερεύνησε αλλά και άσκησε κριτική στην έως τότε ανάλυση της σχέσης σώματος και πνεύματος. Ο Ryle ονόμασε ειρωνικά την, κατά την γνώμη του, έως τότε προβληματική άποψη για την θέση του πνεύματος μέσα στο ανθρώπινο σώμα,  ως ένα "φάντασμα μέσα σε μια μηχανή", μια οντότητα που διεκδικεί την αυτονομία της ενώ ταυτόχρονα είναι αρκετά διατρητή, κατά την γνώμη του, στην ίδια της την οντολογική ουσία, τον τρόπο που δημιουργείται και λειτουργεί αλλά και τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε.
Ένα χρόνο μετά, ο γνωστός συγγραφέας Ισαάκ Ασίμωφ χρησιμοποιεί τον ίδιο όρο στο βιβλίο του "Εγώ, το Ρομπότ" για να περιγράψει προβλήματα λειτουργίας λογισμικών σ έναν μελλοντικό κόσμο όταν τυχαία τμήματα του κώδικα τους, έχουν ομαδοποιηθεί από μόνα τους χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση με αποτέλεσμα να παράγουν εντελώς απροσδόκητα πρωτόκολλα λειτουργίας.
Σε μια εποχή όπου το παραπάνω είναι πια πραγματικότητα και αρχίζει να προκύπτει μια νέα εκδοχή της ανθρώπινης δημιουργικότητας, σε προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης, που μπορούν να εκφράζουν πια, δικές τους εκδοχές πνευματικής έκφρασης αλλά και ψηφιακής παραγωγής, μπορεί κανείς να μιλά για μια διχοτόμηση της διάνοιας με το ανθρώπινο σώμα; Ή' με άλλα λόγια μπορούμε να φανταστούμε πλέον ένα δημιουργικό πνεύμα χωρίς ανθρώπινο φορέα;
Τα έργα της έκθεσης, ορίζουν ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της Τέχνης, που κατά την γνώμη μου θα μπορούσε να ονομαστεί Νέα Δημιουργικότητα και θεματοποιούν τον τρόπο που βιώνουμε, αισθανόμαστε και εν τέλει ερμηνεύουμε τον ίδιο μας τον εαυτό και την (όποια) πραγματικότητα γύρω μας.

Ο Γιώργος Δρίβας υπογράφει το σενάριο και τη σκηνοθεσία. Στην performance συμμετέχουν οι ηθοποιοί Νίκος Βλαχογιάννης και Αγγελική Μπεβεράτου. Πρωταγωνιστές των έργων βίντεο είναι οι Νίκος Βλαχογιάννης, Αλεξάνδρα Ζώη, Πάνης Καλοφωλιάς, Ρένα Κυπριώτη, Παναγιώτης Μαργέτης, Αγγελική Μπεβεράτου. Τα κοστούμια της ζωντανής παράστασης είναι του Λάζαρου Τζοβάρα, όπως και του βίντεο από κοινού με την ADONIS.EU. Το μοντάζ του βίντεο είναι του Χρήστου Γάκη και η πρωτότυπη μουσική των Μελίνα Παξινού και Γιώργος Ραμαντάνης.

Προπώληση εισιτηρίων: more.com

Ποιος είναι ο Γιώργος Δρίβας

Ο Γιώργος Δρίβας είναι εικαστικός καλλιτέχνης. Με την οπτικοακουστική εγκατάσταση  "Εργαστήριο Διλημμάτων" εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε Εικαστικών της Βενετίας το 2017. Το έργο του έχει παρουσιασθεί ως εγκατάσταση σε δημόσιο χώρο στην Πλατεία Κοτζιά της Αθήνας (2024) και ως ατομική έκθεση στο Annex M του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (2020), στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αθήνας (2018 και 2009) και στο Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Ρώμης (Galleria Nazionale d’ Arte Moderna, 2017)  ενώ έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 150 ομαδικές εκθέσεις και φεστιβάλ στην Ελλάδα και διεθνώς όπως στο Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι, Haus der Kulturen der Welt, Βερολίνο, Φεστιβάλ Transmediale, Βερολίνο, Μουσείο Maxxi,  Ρώμη, Videobrasil- Μπιενάλε Βίντεο Σάο Πάολο, documenta 14, Κάσσελ, Γερμανία κλπ. Eχει τιμηθεί με προσωπικά αφιερώματα από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (2020), Μουσείο Καλών Τεχνών του Πεκίνου (CAFA Museum, 2017) και την Ταινιοθήκη της Ελλάδος (2014), με σειρά βραβείων και διακρίσεων μεταξύ άλλων από το Μουσείο Κινηματογράφου του Άμστερνταμ (Eye Filmmuseum 2020) και το Media Art Forum του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας (2006), καθώς και με μια σειρά έντυπων ελληνόγλωσσων και ξενόγλωσσων μονογραφιών. Έργα του αποτελούν μέρος της συλλογής του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Αθήνας, του Fondazione In Between Art Film της Ρώμης και πολλών άλλων.