Τι σηματοδοτεί για την εποχή μας το community dance;
Όπως λέει και ο Βρετανός χορογράφος Royston Maldoom, το community dance είναι η πιο δημοκρατική φόρμα της τέχνης του χορού. Σηματοδοτεί για μένα, λοιπόν, την επαφή μας με την ουσιαστική έννοια της δημοκρατίας, μιας και είναι ανοιχτό στη διαφορετικότητα των μελών του όσο καμία άλλη μορφή χορού. Στο community dance υπάρχει χώρος για να ακουστούν όλες οι φωνές και να χορέψουν όλα τα σώματα ανεξάρτητα από φυλή, τάξη, φύλο, σωματότυπο, ηλικία κ.λπ. Σκοπός του δεν είναι απλά η εκπαίδευση, αλλά η δημιουργία υψηλού καλλιτεχνικού αποτελέσματος, με την συμβολή όλων των μελών της εκάστοτε ομάδας. Σε μια εποχή που η έννοια της δημοκρατίας- κατά τη γνώμη- μου κλονίζεται βαθιά και διαρκώς, αυτό το είδος χορού αποτελεί πολιτική θέση.
Πώς μπορεί να «μιλήσεις» με το χορό για όσα μας απασχολούν από την πανδημία και τον ψυχολογικό αντίκτυπο μέχρι την οικολογική καταστροφή;
Δεν ξέρω «πώς», γιατί αυτό είναι υποκειμενικό, ξέρω όμως ότι το σώμα είναι ο πιο άμεσος αγωγός αισθήσεων και συναισθημάτων, άρα επικοινωνεί με την δική του σοφία και λογική κι απευθύνεται απευθείας στην καρδιά. Έχοντας λοιπόν αυτό κατά νου, ο χορός για μένα είναι ο καλύτερος αγωγός μεταφοράς μηνυμάτων χωρίς περιττά λόγια. Φαντάζομαι, όμως, ότι το ίδιο θα ισχύει για έναν μουσικό για τη μουσική που συνθέτει ή έναν ζωγράφο για τα έργα που φιλοτεχνεί. Το ερώτημα για μένα είναι πιο δομικό κι έχει να κάνει με το κατά πόσο κάθε καλλιτέχνης είναι διατεθειμένος να συνδυάσει την πραγματικότητα με το έργο του. Κι αυτό είναι και πάλι κάτι πολύ προσωπικό.
Ποιοι καλλιτέχνες συμμετέχουν στο πρόγραμμα Community Dance, Transition | Enter Communities of Body;
Ο Blaise Mangitukulu από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Emilie Vaudou από τη Γαλλία, η Μαριλένα Σιταροπούλου από την Ελλάδα και η Patricia Woltmann από τη Γερμανία είναι οι καλλιτέχνες χορού οι οποίοι συνεργάζονται δουλεύοντας από κοντά, από απόσταση και διαδικτυακά για τη δημιουργία εργαστηρίων και έργων Community Dance. Σε αυτούς προστίθενται και άλλοι καλλιτέχνες που πλαισιώνουν τους τέσσερις και, φυσικά, μέλη των κοινοτήτων τους.
Ποιες είναι οι θεματικές που θα αναπτύξει ο καθένας;
Οι θεματικές του συγκεκριμένου προγράμματος καλλιτεχνικής φιλοξενίας είναι η μετάβαση, η ανταλλαγή μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης μέσα από τον χορό, από την κοινότητα για την κοινότητα. Το εργαλείο που προστέθηκε στη νέα εκδοχή, είναι τα διαδικτυακά κανάλια επικοινωνίας και τα ευρέως διαδεδομένα ψηφιακά μέσα. Οι καλλιτέχνες είναι ελεύθεροι να επιλέξουν ακούγοντας τις κοινότητες, τι θα πουν και πώς θα δοκιμάσουν να το εκφράσουν, καθώς αυτό που έχει σημασία είναι η συνάντηση και η ανταλλαγή και όχι η υποχρεωτική παρουσίαση ολοκληρωμένων έργων και εργαστηρίων. Θέλω να τονίσω ότι αυτό το πρόγραμμα δεν θα είχε υλοποιηθεί χωρίς την αδιάκοπη όρεξη και δουλειά του Χρήστου Πολυμενάκου, που έχει αναλάβει την καλλιτεχνική του διεύθυνση και όλων των συνεργατών του Κινητήρα, αλλά και των οργανισμών που μας υποστήριξαν από την πρώτη στιγμή και κατά τη διάρκεια όλων αυτών των εξαναγκαστικών αλλαγών και τροποποιήσεων από physical σε digital: το Goethe-Institut Athen, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, το Flux Laboratory Athens, το Γαλλο-Γερμανικό Πολιτιστικό Ταμείο και το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου που υποστηρίζει ευγενικά μέρος του residency, όπως και το Γαλλικό Ινστιτούτο της Μπουκαβού στη Λαική Δημοκρατία του Κονγκό.
Θέλω να εστιάσω στη συμμετοχή του Blaise Mangitukulu από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό για να μας δώσεις ένα στίγμα για η σύγχρονη χορευτική σκηνή της Αφρικής. Τι συμβαίνει καλλιτεχνικά σε σχέση με την Ευρώπη;
Το στίγμα για το οποίο μπορώ να μιλήσω προκύπτει αρχικά από τις πάρα πολλές αιτήσεις που είχαμε από την Αφρική και από την ως τώρα συνεργασία με τον Blaise. Όταν μελετούσα τις αιτήσεις βρισκόμουν η ίδια ως resident artist σε μια επαρχία της Ελβετίας. Ήταν βαθιά συγκινητική η σύνδεσή μου από τις παγωμένες Άλπεις στη ζεστή Αφρική, όπου κάθε βίντεο ήταν και μια εμπειρία : άνθρωποι χόρευαν παντού, σε αλάνες με παιδιά να παίζουν παραδίπλα, σε ταράτσες με μανάδες να απλώνουν ρούχα, στον δρόμο, στη λάσπη…. Επίσης , η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι Αφρικανοί καλλιτέχνες διέπεται από μια έντονη τρυφερότητα και ταυτόχρονα μια αποφασιστικότητα για δράση. Έτσι κατάλαβα πόσο σημαντικό είναι αυτό το άνοιγμα που κάνει επιτέλους η Ευρώπη στην Αφρική στον τομέα της τέχνης. Υπάρχουν ξεκάθαρα κοινά στοιχεία , ανεξάρτητα από τις ειδικές συνθήκες κάθε τόπου και αυτά είναι σίγουρα η αναζήτηση της φωνής των κοινοτήτων και η θέση του καλλιτέχνη στην κοινότητα. Ο ρόλος του καλλιτέχνη να εκφράσει τις δυσκολίες, αλλά και να στηρίξει την ελπίδα παρουσιάζοντας τις εναλλακτικές. Οι τρόποι να διαχειριστούμε τη δουλειά μας ως αλληλέγγυοι με άλλες ομάδες και κοινότητες μέσα σε ένα πλαίσιο που δέχεται συνεχώς πιέσεις από πάσης φύσης "ισχυρούς" του τόπου και του κόσμου. Ο ρόλος των θρησκευτικών και πολιτικών ηγετών. Η διαχείριση της συλλογικής ταυτότητας και της ανταλλαγής με άλλες φυλές, έθνη, κοινωνικά σύνολα. Το στοιχείο της υπέρβασης των δυσκολιών και αυτό της ανάγκης για σωματική έκφραση και επικοινωνία.
Μπορούν οι προσωπικές εμπειρίες ενός καλλιτέχνη να δημιουργήσουν μία νέα γλώσσα κοινή για όλους και ταυτόχρονα παγκόσμια;
Δεν ξέρω… Ίσως σπανίως. Όταν συμβαίνει αυτό, τότε η σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων είναι τεράστια.
Μπορεί η τέχνη να λειτουργήσει ως εργαλείο για δράση και δημιουργία κοινωνικής αλλαγής;
Οι καλλιτέχνες είναι από τη φύση τους ανήσυχοι και άρα λιγότερο συμβιβασμένοι. Όταν οργανώνονται συλλογικά κάνουν θαύματα και σίγουρα λειτουργούν ως εκφραστές της αλλαγής. Αυτό αποδεικνύεται άλλωστε και ιστορικά. Είτε με την τέχνη τους ως εργαλείο δράσης είτε με τον τρόπο ζωής τους ως κοινωνικό παράδειγμα, αν θέλουν οι καλλιτέχνες τότε μπορούν. Έχουμε πολύ μεγάλη δύναμη, αρκεί να συσπειρωνόμαστε και να μην βουλιάζουμε στον ατέρμονο ναρκισσισμό μας.
Αν συναντούσες την Υπουργό Πολιτισμού τι είναι το πρώτο πράγμα που θα της έλεγες;
Κυρία Μενδώνη, νομίζω ότι ήρθε η στιγμή να παραιτηθείτε. Ευχαριστώ πάρα πολύ.
Τι οραματίζεσαι για το μέλλον;
Βρίσκομαι σε μια στιγμή που προσπαθώ να βγω από έναν πολύ βαθύ και λασπωμένο λάκκο που οφείλεται στην τραγική κατάσταση που βιώνουμε όλοι μας, η οποία έχει αντίκτυπο και στις προσωπικές μας ζωές. Κάθε φορά που πάω να βγάλω το κεφάλι μου, έρχεται ένα χέρι και με βουλιάζει ακόμη πιο βαθιά. Ακόμη κι εκεί κάτω, όμως, και μέχρι να τα καταφέρω να βγω από εκεί μέσα, δε θα πάψω ποτέ να οραματίζομαι μια κοινωνία που θα σέβεται τη φύση και τον συνάνθρωπο. Μια κοινωνία που θα κάνει τόπο στα νιάτα και θα τους βοηθάει να πετάξουν και να ονειρευτούν με κάθε τρόπο, αντί να ξερνάει πάνω τους όλες τις παθογένειές της. Μια κοινωνία που θα δίνει πραγματική αξία στη διαφορετικότητα και που δεν θα αντιμετωπίζει τους ηλικιωμένους ως «μη φυσιολογικούς» (ναι, το άκουσα και αυτό πρόσφατα χωρίς να υπάρχει καμία απολύτως πρόθεση από το άτομο που το ξεστόμισε). Μια κοινωνία όπου η τέχνη και οι καλλιτέχνες θα έχουν τον χώρο που δικαιούνται αξιακά, δημιουργικά και εργασιακά.
Πληροφορίες για το Community Dance, Transition | Enter Communities of Body θα βρείτε εδώ
