Έκανε εντυπωσιακή είσοδο στη θεατρική οικογένεια τη δεκαετία του ’90, σκηνοθετώντας μεγάλες πρωταγωνίστριες σε παραστάσεις που συζητήθηκαν: «Σκράικερ», «Angel Baby», «Ντόγκβιλ» κ.λπ. Ύστερα από απουσία τεσσάρων ετών, ο Αντώνης Καλογρίδης δίνει το «παρών» σκηνοθετώντας έναν θίασο πρωταγωνιστών στο «Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές» της Αγκάθα Κρίστι στο Θέατρο «Κάτια Δανδουλάκη» (από 29/11).
Ούτε με το «Σκράικερ» έκανα θέατρο όπως «ήταν τότε» ούτε και με το «Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές» κάνω θέατρο όπως είναι τώρα. Το θέατρο είναι αυτοπροσωπογραφία, όπως κάθε τέχνη. Δεν ανήκει στην εποχή του, αλλά στους ανθρώπους του. Άρα, αν με ρωτάς πώς ήταν τότε οι άνθρωποι που έκαναν θέατρο και πώς είναι τώρα ή πώς ήμουν εγώ τότε και πώς είμαι τώρα, δεν μπορώ να σας απαντήσω. Είμαι σκηνοθέτης επειδή επιλέγω να μην κρίνω τους ανθρώπους, αλλά να βλέπω ποια είναι η θέση τους στο περιβάλλον τους.
Θεωρείς ότι μπήκες απότομα στο star system;
Το star system το αντιμετωπίζω ως εργαλείο για την προώθηση κάθε δημιουργικής μου πρότασης. Δεν θεωρώ ότι ανήκω σε αυτό. Εξάλλου όλα είναι θέμα ορισμού. Τι είναι το star system;
Τι είναι για σένα η σκηνοθεσία;
Είναι μια φόρμα αφήγησης, μια ερμηνεία. Είμαστε ερμηνευτές οι σκηνοθέτες. Παίρνουμε την ιστορία που κάποιος άλλος έχει γράψει και της δίνουμε ζωή. Μετατρέπουμε το μονοδιάστατο κείμενο σε τρισδιάστατη παράσταση. Αυτό είναι το συναρπαστικό κομμάτι της σκηνοθεσίας. Οι ιστορίες πρέπει να ξαναειπωθούν σε ένα νέο κοινό, σε ένα διαφορετικό θέατρο, σε μια άλλη χρονική στιγμή.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο ρίσκο που έχεις πάρει μέχρι σήμερα;
Αποτελεί συνεχές προσωπικό στοίχημα να πω τις ιστορίες με τον πιο αποτελεσματικό, τον πιο ικανοποιητικό τρόπο οπτικά και εικαστικά, αλλά συγχρόνως να βοηθήσω τους ηθοποιούς να ανακαλύψουν τους ρόλους τους μέσα στο περιβάλλον που διαλέγω να τις τοποθετήσω για να τις διηγηθώ. Προσπαθώ να συνθέσω μια παράσταση σεβόμενος κι επενδύοντας στις ιδιαιτερότητες κάθε ηθοποιού. Άλλοι μαθαίνουν γρήγορα το κείμενο, άλλοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Άλλοι είναι δυνατοί, άλλοι εύθραυστοι. Άλλοι είναι μοναχικοί παίκτες, άλλοι ομαδικοί. Όλα αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι πολύτιμα σε μια δουλειά συνόλου. Αν φαίνεται ότι παίρνω ρίσκα, είναι επειδή κάνω πράγματα που φοβούνται οι άλλοι. Όχι ότι εγώ δεν φοβάμαι. Απλώς δεν φοβάμαι τον εαυτό μου και τις αποφάσεις μου.
«Στο συγκεκριμένο έργο λειτουργεί η συνενοχή. Υπάρχει μια σκηνοθεσία μέσα του, μέσα στο κείμενο, και αυτή εξελίσσει την υπόθεση. Όλα τα πρόσωπα είναι σκηνοθέτες και ταυτόχρονα ηθοποιοί. Είναι θύτες και θύματα. Είναι ήρωες κι εγκληματίες.»
Σε ποιο ποσοστό καταφέρνεις να υλοποιείς το εκάστοτε όραμα;
Κάθε σκηνοθέτης γίνεται αντιληπτός δημιουργικά μέσα από το όραμά του. Όταν δουλεύω σε μια ιδέα, πρακτικά δεν μπορώ να το δω το έργο με άλλον τρόπο. Ακόμη και όταν δεν έχω αποφασίσει ακριβώς τι θα κάνω. Οι πρόβες μού επιτρέπουν να φτάσω σε αυτό που για μένα το έργο θέλει να είναι στη συγκεκριμένη παραγωγή. Δεν προσπαθώ να εφαρμόσω ολοκληρωτικά μια ιδέα που έχω από πριν στην παράσταση. Προσπαθώ να εντοπίσω εκ των έσω αυτό που πιστεύω ότι απαιτεί το έργο.
Έμεινες για μεγάλα διαστήματα εκτός θεατρικής παραγωγής. Τι σε κράτησε μακριά;
Περισσότερο με απασχολεί τι θα με κρατήσει κοντά του κάθε φορά. Το μακριά είναι εύκολο.
Τι είναι αυτό που χάνει κάποιος καθώς μεγαλώνει;
Θα σου έλεγα να ρωτήσεις κάποιον που μεγάλωσε.
Πώς νιώθεις τώρα, παιδί ή ενήλικος;
Επιμένεις να τα διαχωρίζεις, αλλά δεν θα με παρασύρεις.
Τι σε έκανε να σκηνοθετήσεις το «Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές» της Αγκάθα Κρίστι;
Η εμπειρία μου από προηγούμενα εγκλήματα, η αγάπη μου για την Αγκάθα Κρίστι και η πρόταση της Κάτιας Δανδουλάκη.
Το μυθιστόρημα παρουσιάζεται διασκευασμένο;
Κράτησα την αυθεντικότητα του μυθιστορήματος της Αγκάθα Κρίστι, παρότι δούλεψα πάνω στην πρόσφατη θεατρική διασκευή του Κεν Λούντβιχ. Προσπάθησα να φέρω στη σκηνή το κρυφό χιούμορ που διακρίνω στα κείμενά της. Να δώσω στους χαρακτήρες μια σύγχρονη αύρα, χωρίς να τοποθετήσω το έργο στο σήμερα. Έδωσα έναν ερωτικό τόνο στην όλη ατμόσφαιρα. Εξάλλου, κάθε έγκλημα κρύβει μια ερωτική διάσταση. Στο συγκεκριμένο έργο λειτουργεί η συνενοχή. Υπάρχει μια σκηνοθεσία μέσα του, μέσα στο κείμενο, και αυτή εξελίσσει την υπόθεση. Όλα τα πρόσωπα είναι σκηνοθέτες και ταυτόχρονα ηθοποιοί. Είναι θύτες και θύματα. Είναι ήρωες κι εγκληματίες. Και υπάρχει η σύγκρουση του γραπτού με τον άγραφο νόμο· της δικαιοσύνης με την ηθική. Αυτό είναι από μόνο του συναρπαστικό και τόσο –μα τόσο– σύγχρονο.
Θέλεις να αφηγηθείς την ιστορία της Αγκάθα Κρίστι με τρόπο ανατρεπτικό;
Πραγματική ανατροπή θα ήταν να μη γίνει το έγκλημα ή να μην πιάσουν τον ένοχο. Να σας πω, δεν είναι κακή ιδέα...
«Προσπαθώ να συνθέσω μια παράσταση σεβόμενος κι επενδύοντας στις ιδιαιτερότητες κάθε ηθοποιού. Άλλοι μαθαίνουν γρήγορα το κείμενο, άλλοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Άλλοι είναι δυνατοί, άλλοι εύθραυστοι. Άλλοι είναι μοναχικοί παίκτες, άλλοι ομαδικοί».
Γιατί οι ιστορίες μυστηρίου αρέσουν σταθερά στο κοινό;
Μας αρέσουν άλλοτε επειδή θέλουμε να αισθανθούμε μυστηριώδεις, άλλοτε επειδή θέλουμε να αισθανθούμε ευφυείς λύνοντας το μυστήριο. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι κάθε ερώτηση έχει μια απάντηση κι εμείς είμαστε φτιαγμένοι για να την καταλάβουμε.
Πώς είναι να συνεργάζεσαι με μια μεγάλη πρωταγωνίστρια όπως η Κάτια Δανδουλάκη;
Με την Κάτια έχουμε συνεργαστεί τη θεατρική περίοδο 2007-2008 στον «Μάρτυρα κατηγορίας» της Αγκάθα Κρίστι με επιτυχία. Χαίρομαι πολύ που βρισκόμαστε και φέτος στο σανίδι. Την εκτιμώ απεριόριστα ως ηθοποιό και πάντα απολαμβάνω την καλλιτεχνική συνεργασία μαζί της.
Και ο υπόλοιπος θίασος όμως είναι δυνατός...
Ο Δάνης Κατρανίδης είναι ο ιδανικός Ηρακλής Πουαρό. Στην παράσταση πρωταγωνιστούν ο Αντώνης Καφετζόπουλος, ο Τάσος Χαλκιάς, η Ταμίλα Κουλίεβα, η Τάνια Τρύπη, ο Τάκης Παπαματθαίου, η Λένα Δροσάκη, ο Άγγελος Μπούρας, ο Λευτέρης Ζαμπετάκης και η Όλγα Πολίτου. Ένας θίασος πρωταγωνιστών.
Ποιος είναι για σένα ο πραγματικός καλλιτέχνης;
Κάθε καλλιτέχνης είναι πραγματικός παραγωγός πραγματικής τέχνης. Όμως δεν βρίσκει κάθε καλλιτέχνης το κοινό του και δεν βρίσκει κάθε κοινό τον καλλιτέχνη του. Αυτή είναι η ψευδαίσθηση που εκφράζει η ερώτηση. Λίγοι άνθρωποι θα αποκαλούσαν πραγματικό καλλιτέχνη και τον Ντισάμπ και τον Βερονέζε.
Περισσότερες πληροφορίες
Έγκλημα στο Όριεντ Εξπρές
Τίποτα δεν είναι όπως δείχνει στο διασημότερο αστυνομικό μυθιστόρημα της Αγκαθα Κρίστι με πρωταγωνιστή τον Ηρακλή Πουαρό, σε θεατρική απόδοση του Κεν Λούντβιχ.
