Θυμίζοντας εξίσου κλόουν όσο και βαμπίρ, με το πρόσωπο λευκοβαμμένο και τα χείλη κατακόκκινα, υπέρκομψος στο μαύρο –Giorgio Armani- σμόκιν του με το αγαλμάτινο παπιγιόν, ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ χορεύει αγκαλιά με μια καρέκλα, στέκεται ανήσυχος μπροστά σε ένα θεόρατο παράθυρο, παρατηρεί πώς κοριτσάκι να βγάζει βόλτα μια υπερμεγέθη χρυσή κότα, αφήνει να πέσει πίσω του μια πορφυρή αυλαία και βυθίζεται στο σκοτάδι. «Δεν είμαι ο Θεός. Είμαι ο Νιζίνσκι» ανακοινώνει στα ρωσικά. Γιατί το «Γράμμα σε έναν άνδρα» είναι βασισμένο στα ημερολόγια ενός άνδρα που διέσχισε σαν διάττοντας αστέρας τον κόσμο μας, φωτίζοντάς τον με την απόκοσμη λάμψη του προτού βυθιστεί στο σκοτάδι της τρέλας: του Βάσλαφ Νιζίνσκι (1889-1950), του θρυλικού Ρώσου χορευτή του οποίου η σταδιοδρομία έληξε άδοξα στα 29 του, λόγω σχιζοφρένειας. Πέρασε την υπόλοιπη ζωή του μπαινοβγαίνοντας σε ψυχιατρικά άσυλα μέχρι το θάνατό του. Είχε όμως ήδη προλάβει να χορέψει το «Απομεσήμερο ενός Φαύνου» του Ντεμπυσί το 1912 διαποτίζοντάς το με τον αισθησιασμό του, και να αφήσει παρακαταθήκη μια ιστορική χορογραφία: εκείνη που συνόδευε την παγκόσμια πρώτη εκτέλεση της επαναστατικής «Ιεροτελεστίας της Άνοιξης» του Στραβίνσκι στο Παρίσι το 1913.
«Θολό και απογοητευτικό χοροθέατρο» χαρακτηρίζει την παράσταση του Ρόμπερτ Ουίλσον ο κριτικός των New York Times, ο οποίος αναγνωρίζει μεν την προσπάθεια του Μπαρίσνικοφ αλλά θεωρεί ότι η πλήξη πρυτανεύει σε αυτό το εγχείρημα που «μάλλον υπονομεύει παρά τιμά τον Νιζίνσκι». «Σχεδόν τέλεια» βρίσκει την παράσταση ο κριτικός των Los Angeles Times και εξηγείται: «δεν βλέπουμε, απλώς, κάποιον να κάνει τον τρελό αλλά έναν μεγάλο καλλιτέχνη. Κάθε στιγμή, κάθε βλέμμα, κάθε κίνηση (του Μπαρίσνικοφ) μετατρέπεται (από τον Ουίλσον) σε ένα παντοδύναμο όσο και παράξενο έργο τέχνης». «Εξεζητημένη και πληκτική» τη βρίσκει, σε αντίθεση, o Frank Scheck του νεουορκέζικου Ηollywood Reporter, επιφυλάσσοντας τα δηλητηριώδη βέλη του για τον 76χρονο σκηνοθέτη: «έχει αναμασήσει κατά κόρον τις υφολογικές του αλληγορίες ώστε πλέον έχουν καταντήσει εικονικές παρωδίες του εαυτού τους». «Φιλόδοξο και έντονο, παράξενο και συγκεχυμένο, απογοητευτικό και υπερεκτιμημένο» είναι τα σχόλια που επικρατούν γύρω από την – ήδη διάσημη στο εξωτερικό- παράσταση που έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Σπολέτο το 2015 και περιοδεύει έκτοτε διεθνώς.
Κάποιοι δηλώνουν σαγηνευμένοι από την «απεγνωσμένη ομορφιά» της παράστασης, κάποιοι εντελώς απογοητευμένοι από την «επιτηδευμένη ασάφειά» της, αλλά όλοι συναινούν σε κάτι που είναι μάλλον αδιαμφισβήτητο: ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, αν και στο κατώφλι των 70, παραμένει ένας εξαίσιος χορευτής, ιδανικός στο ρόλο του ινδάλματός του και κορυφαίου χορευτή όλων των εποχών. Είχε έρθει, φαίνεται, η ώρα να δεχτεί αυτό το ρόλο-πρόκληση που είχε απαρνηθεί και τις 15 φορές που του είχε προταθεί στο παρελθόν^ ακόμη και από τον μέγιστο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, σε ένα πρότζεκτ που τελικά δεν ευοδώθηκε γιατί την ίδια περίοδο γυριζόταν με τον Άλαν Μπέιτς η ταινία του Χέρμπερτ Ροςς «Nijinsky». Έχοντας πίσω τους μια ιδιαίτερα ευτυχή συνεργασία, στο «Τhe Old Woman», την παράσταση που είδαμε και εδώ το 2013, οι Μπαρίσνικοφ και Ουίλσον έμελλε να καταπιαστούν με την παντοτινά νεανική μορφή του «θεϊκού χορευτή». Το σόλο που ετοίμασαν βασίζεται στα «Ημερολόγια» του Νιζίνσκι, αυτήν την πυρετώδη αυτοβιογραφική μαρτυρία του ουκρανικής καταγωγής Ρώσου χορευτή μέσα από το ψυχιατρικό άσυλο όπου νοσηλευόταν στην Ελβετία λίγο πριν κατρακυλήσει ολοκληρωτικά στην παράνοια.
Οι δύο, λοιπόν, σύγχρονοι λάτρεις της τελειότητας συνθέτουν ένα one-man-show, σκηνοθετημένο από τον Ουίλσον κι ερμηνευμένο από τον Μπαρίσνικοφ, για εκείνον που αναζήτησε τη μέγιστη εφικτή τελειότητα στο χορό με κόστος, τελικά, την ψυχική του υγεία, σε ηλικία μόλις 29 ετών. Από αστέρι των Ρώσικων μπαλέτων του Σεργκέι Ντιαγκίλεφ (αλλά και εραστής του), ο Νιζίνσκι βρέθηκε να ακροβατεί μεταξύ ιδιοφυΐας και παράνοιας: ένας ακόμη «καταραμένος» στο πάνθεον των μεγάλων καλλιτεχνών του 20ου αιώνα. Ο 69χρονος Μπαρίσνικοφ συναντιέται επιτέλους με τον ομότεχνο συμπατριώτη του και «ήρωα» των παιδικών του χρόνων, έστω κι αν στην ερώτηση των New York Times αν χορεύει επί σκηνής, έχει αρκεστεί να απαντήσει« τα πάντα στις παραστάσεις του Ουίλσον είναι χορογραφημένα». Κι εμείς εδώ θα συμπληρώσουμε πως είναι λογικό το «Α Letter to a Man», όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος, να είναι ένας ακόμη αντισυμβατικός και απόλυτα ιδιοσυγκρασιακός φόρος τιμής του Ουίλσον σε μια μεγάλη προσωπικότητα –μια κατάδυση στη ψυχή του παρά ένα χρονικό της ζωής του-, όπως είχε δηλαδή κάνει στο παρελθόν για τον Άινσταιν και τον Δανιήλ Χαρμς. Ας σημειωθεί πως οι φράσεις από τα ημερολόγια του Νιζίνσκι ακούγονται με τις (ηχογραφημένες) φωνές του Ουίλσον και της συνεργάτιδάς του, χορεύτριας και χορογράφου Λουσίντα Τσάιλντς, ενώ το σόλο του Μπαρίσνικοφ είναι πλημμυρισμένο στη μουσική: από Τομ Γουέιτς μέχρι Χένρι Μαντσίνι και από Άρβο Παρτ μέχρι Μπομπ Ντύλαν. Όπως και να ‘χει, λοιπόν, το «Γράμμα σ’ έναν άνδρα» καταφτάνει στο Εθνικό θέατρο (κτίριο Τσίλερ), μες στην καρδιά του καλοκαιριού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, για λίγες μόνο βραδιές (10-13/7) και όσοι θέλουμε να είμαστε μάρτυρες της συνάντησης μιας θρυλικής τριανδρίας –Νιζίνσκι, Μπαρίσνικοφ και Ουίλσον-, θα είμαστε εκεί.
Πληροφορίες-προπώληση από τα http://www.robertwilson.com/nijinsky και http://greekfestival.gr/gr/home, καθώς επίσης από τα 2109282900 και 210 3272000. Πάρτε μια ιδέα από το τρέιλερ εδώ https://youtu.be/HKgJTsbe_5o
