Ο νεαρός ταλαντούχος ηθοποιός και σκηνοθέτης είδε στα είκοσι πέντε του μια ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη με την Έλλη Λαμπέτη και αρρώστησε από το ζόφο της. Τώρα τη μεταφέρει στο θέατρο κι ευελπιστεί πως η διασκευή του στο «Τελευταίο ψέμα» θα έχει κάτι από την τρέλα του Ντέιβιντ Λιντς.
Πώς αποφάσισες να μεταφέρεις στο θέατρο «Το τελευταίο ψέμα»;
Είδα την ταινία όταν ήμουν φοιτητής. Μαγεύτηκα. Αρρώστησα από το ζόφο της. Κι όμως, ο ζόφος τότε είχε φως. Όχι όπως τώρα. Ο Κακογιάννης μιλάει για μεγαλοαστούς, για μια τάξη δηλαδή που ποτέ δεν υπήρξε στην Ελλάδα. Τους δείχνει μες στο λούσο, στο ψέμα και στους χορούς, να ξεπουλάνε τα πάντα, εξωθώντας την κόρη τους σε ένα γάμο συμφέροντος με έναν πλούσιο. Όλες οι σχέσεις μετριούνται μπροστά σε ένα τσουβάλι λεφτά.
Συνδέεις το στόρι της ταινίας με τα όσα συμβαίνουν σήμερα;
Ως ένα βαθμό ναι. Θέλω να γίνει μια μετατόπιση κι ένα πάντρεμα εποχών, σε μια ατμόσφαιρα μη ρεαλιστική. Μακάρι δηλαδή να γράπωνα κάτι από την ατμόσφαιρα του Ντέιβιντ Λιντς ή του Άκι Καουρισμάκι... Τη χρεοκοπία, πάντως, δεν τη ζω μόνο στην Ελλάδα. Την έζησα σε όλο της το μεγαλείο στην Αλβανία. Ο πατέρας μου πούλησε τα ρούχα της μητέρας μου όταν η χώρα κατάρρευσε. Μέσα σε δύο ημέρες άδειασαν όλα τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Είχαμε ρεύμα μόνο για μισή ώρα την ημέρα ή καθόλου. Ξέρεις πού ήμασταν με τη μητέρα μου όταν το σύστημα έπεσε; Στην όπερα! Βλέπαμε τον «Κουρέα της Σεβίλλης»! Ζούσαμε μέσα στην ευημερία. Ο πατέρας μου στρατιωτικός, η μητέρα μου καθηγήτρια Ιστορίας του Κομουνισμού – δίδασκε Ένγκελς και Μαρξ. Ήρθαμε το ’93 στην Ελλάδα με άδειες τσέπες. Μην πάμε μακριά όμως. Έλα μια βόλτα από τη γειτονιά μου, το Παγκράτι. Υπάρχει μια κυρία στη λαϊκή που κάνει μπαμ ότι είναι γόνος καλής οικογενείας και κάθε εβδομάδα ξεπουλάει τα υπάρχοντά της. Πάμε στην Ομόνοια, εκεί να δεις... Walking dead.
Σε ποιο «ψέμα» αναφέρεται ο Κακογιάννης; Παρά τον τίτλο της, η ταινία δεν πραγματεύεται το ψέμα αλλά την αξιοπρέπεια. Γι’ αυτό και ο αγγλικός τίτλος είναι ακριβέστερος: «A matter of dignity». Η αξιοπρέπεια σχετίζεται άμεσα με το ψέμα. Τι μας κρύβουν, ας πούμε, οι πολιτικοί για το χρέος; Είναι βιώσιμο ή όχι; Ζούμε σε ένα μεγάλο ψέμα, που πλήττει κυρίως την κατώτερη τάξη. Η αξιοπρέπεια δηλαδή είναι ζητούμενο ως πολιτικό statement. Διότι δεν είναι κρίση αυτό που ζούμε, είναι παρακμή.
Στην ταινία υπάρχει επίσης πολύ συναίσθημα, στα όρια του μελοδράματος.
Για μένα το μελό είναι μια πολύ παρεξηγημένη υπόθεση. Στην παράστασή μας η ύπαρξη ενός αφηγητή, ως alter ego του ίδιου του Κακογιάννη, μας κρατάει σε μια απόσταση από το συναίσθημα. Δεν κάνουμε αναπαράσταση της ταινίας. Όσοι περιμένουν να δουν τη Λαμπέτη δεν θα τη δουν! Θαυμάζω κι εκτιμώ ανθρώπους, αλλά δεν μιμούμαι. Θα ήθελα, ας πούμε, στα 70 μου να έχω το κύρος και την αλήθεια της Μνουσκίν ή του Τερζόπουλου. δεν θα τους αντιγράψω όμως.
Γιατί επέλεξες τη Νικόλ Δημητρακοπούλου για τον ρόλο που ερμήνευσε η Έλλη Λαμπέτη;
Καταρχάς, είναι μελοδραματική με την ωραία έννοια. Δεύτερον, δεν μοιάζει με τη Λαμπέτη. Έχει ένα δικό της πάθος και μια δική της σκηνική νεύρωση. Το θέατρο γενικότερα θέλει ιδιαίτερους ανθρώπους, όχι κανονικούς. Θέλει ανθρώπους με πληγές. «Πρέπει να σηκώνεις ένα σταυρό», όπως λέει η Νίνα στον «Γλάρο» του Τσέχοφ. Ο μονόλογός της είναι ευαγγέλιο για όλους τους καλλιτέχνες.
Πόσο κοντά στο σενάριο της ταινίας είναι η παράστασή σας;
Με εξαίρεση τον αφηγητή, πολύ κοντά. Με τη δραματουργό μου Ναταλί Μηνιώτη ξέραμε πως έχουμε να κάνουμε με το σενάριο μιας σπουδαίας ταινίας. Δεν κάνει ηθογραφία ο Κακογιάννης, ούτε φτηνό μελόδραμα. Δεν κάνει ένα σαλονάτο δράμα, φτάνει στην τραγωδία, μιλάει ακόμη και για το θαύμα... Ερχόμενος από το εξωτερικό στην Ελλάδα, τη γνώρισε μέσα από τα μάτια άλλων. συγκεκριμένα του Μάνου Χατζιδάκι και του Γιάννη Τσαρούχη. Τρία ιερά τέρατα συνυπάρχουν σε αυτήν την ταινία! Παρουσιάζουν λοιπόν μια Ελλάδα λαϊκοαστική, που βγαίνει από τις στάχτες της με ένα φως εκτυφλωτικό. Λένε ότι από το «Τελευταίο ψέμα» ο Φελίνι εμπνεύστηκε το «Dolce vita»!
Το «Τελευταίο ψέμα» ανεβαίνει στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης» (από 24/2), με πρωταγωνιστές τους Νικόλ Δημητρακοπούλου, Αντώνη Φραγκάκη και Αθηνά Τσιλύρα.
Περισσότερες πληροφορίες
Το τελευταίο ψέμα
Μια παράσταση βασισμένη στην ομώνυμη ταινία του Μ. Κακογιάννη, όπου το εργοστάσιο μιας εύπορης οικογένειας είναι κοντά στη χρεοκοπία και η κυνική μητέρα, η οποία νοιάζεται μόνο για τα προσχήματα, εξωθεί τη μοναχοκόρη της σε ένα γάμο συμφέροντος
