Κόντρα στη δυσοίωνη οικονομική κατάσταση της χώρας και του Εθνικού θεάτρου, ο καλλιτεχνικός διευθυντής Στάθης Λιβαθινός ανήγγειλε χθες τις 25 παραγωγές, συμπαραγωγές και παράλληλες εκδηλώσεις της σεζόν 2016-7.
Υπήρχε μια ωραία αγωνία χθες το απόγευμα στον αδιάφορο υπαίθριο χώρο έξω από το γκαράζ του Εθνικού θεάτρου, τον οποίο μετέτρεψε, «με το τίποτα», σε ειδυλλιακό αίθριο με καλλιτεχνική αύρα η σκηνογράφος Ελένη Μανωλοπούλου. Υπήρχε, λοιπόν, διάχυτη η αγωνία, από την πλευρά του καλλιτεχνικού διευθυντή Στάθη Λιβαθινού, των συνεργατών του και των εργαζομένων του Εθνικού, να επιτευχθεί κάτι εξίσου ακατόρθωτο: να οργανωθεί και να υλοποιηθεί, δίχως καμία οικονομική ευχέρεια αλλά με περισσό προσωπικό και συλλογικό μόχθο, ένα πρόγραμμα 25 συνολικά παραγωγών και παράλληλων δράσεων, σχεδόν ουτοπικό για τα δεδομένα των καιρών, αντάξιο όμως ενός Εθνικού θεάτρου.
«Καμία οικονομική στενότητα, καμιά αίσθηση μιζέριας δεν θα μας εμποδίσει από το να φέρουμε στο ελληνικό θέατρο του 21ου αιώνα ό, τι καλύτερο υπάρχει, ώστε να αποκτήσει το Εθνικό θέατρο τον δικό του πυρήνα και το δικό του ανσάμπλ, σκηνές με ισχυρή ταυτότητα και δικούς του συγγραφείς», όπως δήλωσε και ο Στάθης Λιβαθινός, παρόντος του Υπουργού Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά και πολλών ακόμη εκπροσώπων κρατικών, δημοτικών και πολιτιστικών φορέων.
«Δεν είναι πάρα πολλές για τον μειωμένο σας προϋπολογισμό οι 25 παραγωγές;» ρώτησα τον Στάθη Λιβαθινό, στο περιθώριο της συνέντευξης Τύπου, για να μου ανταπαντήσει δίχως δεύτερη σκέψη: «Μα οι παραστάσεις αυτές καθ’ αυτές είναι μόλις 12, δηλαδή οι λιγότερες που έχουν προγραμματιστεί ως ρεπερτόριο για το Εθνικό τα τελευταία δέκα χρόνια! Οι υπόλοιπες εκδηλώσεις γίνονται μέσω συνεργιών –με το Θέατρο Τέχνης, την Λυρική Σκηνή κ.λ.π. Τα κόστη για αυτές είναι χαμηλά. Πρόκειται για ενέργειες/συνέργειες μικρής κλίμακας σε επίπεδο τεχνικο/οικονομικό αλλά μεγάλης κλίμακας σε επίπεδο ουσίας».
Μια σειρά από συμπαραγωγές, χειρονομίες συσπείρωσης και ενέργειες/συνέργειες καλλιτεχνικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα, σηματοδοτούν έτσι το πρόγραμμα της επόμενης χρονιάς, το οποίο οργανώθηκε με βάση τον –ισχνό για τα δεδομένα του μεγαλύτερου θεάτρου της χώρας- προϋπολογισμό των 9.800.000€, δίχως χρέη, σύμφωνα και με τη διαβεβαίωση του αναπληρωτή διευθυντή Θοδωρή Αμπαζή και, επιπλέον, με μια χορηγία του Ιδρύματος Νιάρχος για την Πειραματική Σκηνή, της οποίας το ρεπερτόριο θα ανακοινωθεί το φθινόπωρο.
Για πρώτη φορά, λοιπόν, στην ιστορία, συνεργάζονται με το Εθνικό θέατρο φορείς όπως η Εθνική Λυρική Σκηνή, το Θέατρο Τέχνης, το Δημοτικό θέατρο Πειραιά και το Μουσείο Μπενάκη.
Κάθε σκηνή αρχίζει να αποκτά τη δική της ταυτότητα, με την Κεντρική Σκηνή να αφιερώνεται στα «μεγάλα έργα». Ανοίγει με το ανέβασμα της «Δωδέκατης Νύχτας» του Σαίξπηρ από τον νέο και ήδη διακεκριμένο σκηνοθέτη Δημήτρη Καραντζά και κλείνει με το πολωνικό έργο «Η Τάξη μας» του Ταντέους Σλομποντιζάνεκ από τον Τάκη Τζαμαργιά (πρόκειται για το ίδιο έργο που ανεβάζει, την ερχόμενη εβδομάδα, με τον ΘΟΚ, στο Φεστιβάλ Αθηνών, ο Γιάννης Καλαβριανός).
Το Ρεξ-Κοτοπούλη ανάγεται σε χώρο «συνομιλίας» του θεάτρου με τις άλλες παραστατικές τέχνες. Εκεί θα διεξαχθεί η πλατφόρμα χοροθέατρου που συντονίζουν, με το θέαμα «Γαλαξίας» και τη συμμετοχή εξίσου χορευτών και ηθοποιών, ο διευθυντής της Λυρικής Σκηνής Αντώνης Φωνιαδάκης και, με τη σκηνική σύνθεση «Άνεμος», ο Κωνσταντίνος Ρήγος, με μια εκδοχή μουσικού θεάτρου για τους «Δαιμονισμένους» του Ντοστογιέφσκι ο αναπληρωτής διευθυντής του Εθνικού, Θοδωρής Αμπαζής και με την «Οπερέτα» του Πολωνού Βίτολντ Γκομπρόβιτς, ο Νίκος Καραθάνος.
Για πρώτη φορά, επίσης, καλούνται να ανεβάσουν παράσταση στο Εθνικό θέατρο σκηνοθέτες-θιασάρχες που έχουν παίξει, με τα θέατρά τους, το ρόλο του ισάξιου αντίπαλου δέους στο Εθνικό, όπως ο Αντώνης Αντύπας με το Απλό θέατρο (θα σκηνοθετήσει το «Πόθοι κάτω από τις λευκές» του Ο ‘Νηλ ) και ο Δημήτρης Τάρλοου με το Πορεία –θα σκηνοθετήσει τον «Θερισμό» του Δημήτρη Δημητριάδη.
Για πρώτη φορά, τέλος, το σύγχρονο ελληνικό έργο γίνεται η νέα προμετωπίδα του Εθνικού. Οι Έλληνες συγγραφείς προβάλλονται και στηρίζονται με νέες δομές και πρακτικές, όπως η ανάθεση της Νέας Σκηνής «Νίκος Κούρκουλος» στην ελληνική δραματουργία, με την παρουσίαση εκεί επτά ελληνικών έργων –ανάμεσά τους, μια αγριεμένη διασκευή στην «Στέλλα Βιολάντη» του Γρηγορίου Ξενόπουλου, με τον τίτλο «Στέλλα κοιμήσου», δια χειρός του γνωστού κινηματογραφιστή Γιάννη Οικονομίδ, δημιουργού ταινιών ωμού ρεαλισμού («Σπιρτόκουτο», «Ψυχή στο στόμα», «Μαχαιροβγάλτης» και «Το μικρό ψάρι»). Σε εντελώς άλλη ατμόσφαιρα, η Λίλλυ Μελεμέ ανεβάζει τον «Εξηνταβελόνη» (1816), την ελληνική εκδοχή του Σμυρνιού συγγραφέα Κωνσταντίνου Οικονόμου εξ Οικονόμων στον «Φιλάργυρο» του Μολιέρου.
Για πρώτη φορά, το Εθνικό θέατρο και το Θέατρο Τέχνης, συνεργάζονται για ένα μακρόπνοο σχέδιο: τη διασκευή και παρουσίαση μιας εμβληματικής τριλογίας της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας, των «Ακυβέρνητων Πολιτειών» του Στρατή Τσίρκα. Τρεις σκηνοθέτες, με πρώτη την Έφη Θεοδώρου, καθοδηγούν σε αυτό το διετές πρότζεκτ, μια ενιαία ομάδα ηθοποιών, με κάθε ένα από τα τρία μέρη του μυθιστορήματος του Τσίρκα να παρουσιάζεται σε διαφορετικό χώρο –από το Υπόγειο του Τέχνης μέχρι τη Νέα Σκηνή του Εθνικού.
Πολλές ακόμη παράλληλες δράσεις και συνέργειες συμπεριλαμβάνονται στον φετινό προγραμματισμό: από το κινούμενο Κοντέινερ που θα σταθμεύει στις πλατείες της Αθήνας φέρνοντας το Εθνικό θέατρο στις γειτονιές μέχρι το «ζωντάνεμα» των εκθεμάτων του Μουσείου Μπενάκη μέσω δραματοποιημένων μορφών παρουσίασής τους ή το αφιέρωμα-φόρος τιμής στον –επί 13 χρόνια- καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού, Νίκο Κούρκουλο. Εκτός από τους φορείς που ήδη αναφέραμε, το Γαλλικό Ινστιτούτο, ο Δήμος Αθηναίων, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, η εταιρία ΣΤΑ.ΣΥ και η ΜΚΟ PRAXIS συγκαταλέγονται, επίσης, στους φετινούς συνεργάτες του Εθνικού, σε διαφορετικές σε ύφος αλλά ισότιμες σε σημασία εκδηλώσεις.
Διακρίνει κανείς την προσδοκία του Στάθη Λιβαθινού να εμπλουτίσει το πρόγραμμά του με ένα πλήθος γεγονότων, μικρών και μεγάλων, να φέρει στο Εθνικό θέατρο καλλιτέχνες διαφορετικού ύφους και γενεαλογίας, να στελεχώσει το δυναμικό του θεάτρου με ανθρώπους προερχόμενους από διαφορετικές «σχολές», καθώς επίσης να ισορροπήσει ανάμεσα στις παραδοσιακές δομές και τις νέες ιδέες. Απαντάται μια δόση πληθωρικής αμηχανίας σε όλο αυτό, καθιστώντας το συνολικό όραμα κάπως «θολό» για την ώρα. Θέλω να πιστεύω πως όλο αυτό «ισοσκελίζεται» από την καλή πίστη. Όπως λέει και το μότο που επιλέχθηκε για το φετινό πρόγραμμα: «Η ουτοπία δεν είναι αυτό που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αλλά αυτό που δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα» (η φράση είναι της κορυφαίας Γαλλίδας σκηνοθέτριας Αριάν Μνουσκίν).
Ένα προσωπικό μου best-of από τις παράλληλες δράσεις είναι το «Συνέβη στην Ελλάδα» σε σκηνοθετική επιμέλεια Νίκου Χατζόπουλου, με τη συμβολή ιστορικών και επιστημονική τεκμηρίωση: σκηνικές παρουσιάσεις κομβικών όσο και αμφιλεγόμενων ιστορικών γεγονότων που επηρέασαν την πορεία του νεοελληνικού κράτους, από την Τουρκοκρατία μέχρι σήμερα, σε ένα πρότζεκτ Ιστορίας, Μνήμης και θεατρικής ετυμορίας.
Τέλος, ρώσικες θα είναι οι πρώτες παραγωγές που θα δούμε στο Εθνικό, τον Σεπτέμβριο του 2016, και πολλά υποσχόμενες, καθώς πρόκειται για τρεις από τις επιλεγμένες παραγωγές της περίφημης πλατφόρμας παρουσίασης των καλύτερων παραστάσεων της σεζόν στην Αγία Πετρούπολη, το Saint-Petersburg Theatre Season:
-ΠΑΝΤΡΟΛΟΓΗΜΑΤΑ
του Νικολάι Γκόγκολ. Σκηνοθεσία: Yury Butusov
-ΜΑΚΒΕΘ
του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Σκηνοθεσία: Luk Perceval
-ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΑΡΑΜΑΖΩΦ
του Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι. Σκηνοθεσία: Evgeniya Safonova
Διαβάστε εδώ όλο το πρόγραμμα για τη σεζόν 2016-2017.
