© Λεωνίδας Τούμπανος
Πόσοι γνωρίζουν ότι το Φεστιβάλ Αθηνών, από τους κορυφαίους πολιτιστικούς θεσμούς της χώρας που φέτος συμπλήρωσε τα 70 του χρόνια, είναι δημιούργημα του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού; Αυτή την άγνωστη στους πολλούς πτυχή της ιστορίας φέρνει το φως η επετειακή εκδήλωση με τίτλο "Μνήμη και Φως", που διοργανώνουν το Υπουργείο Τουρισμού και ο ΕΟΤ στην Ρωμαϊκή Αγορά στις 16 Σεπτεμβρίου με αφορμή τα 70 χρόνια ίδρυσης του Φεστιβάλ Αθηνών από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού.
Ο πολιτισμός ως αναπόσπαστο στοιχείο του τουρισμού
"Το θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό και άξιο να αναδειχθεί ότι σε μια χώρα που τη δεκαετία του ‘50 ουσιαστικά ξαναχτιζόταν, κάποιοι οραματίστηκαν ένα φεστιβάλ που θα συνδυάζει το αιώνιο φως της Αθήνας, πολιτιστικά τοπόσημα, όπως το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, και την ελκυστικότητα της Αθήνας ως προορισμού φέρνοντας ουσιαστικά επισκέπτες επί τούτου στην πόλη".
"Το θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό και άξιο να αναδειχθεί ότι σε μια χώρα που τη δεκαετία του ‘50 ουσιαστικά ξαναχτιζόταν μετά το β’ παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο, κάποιοι οραματίστηκαν ένα φεστιβάλ που θα συνδυάζει το αιώνιο φως της Αθήνας, πολιτιστικά τοπόσημα, όπως το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, και την ελκυστικότητα της Αθήνας ως προορισμού φέρνοντας ουσιαστικά επισκέπτες επί τούτου στην πόλη. 'Ένα θεσμό που θα προβάλλει τον πολιτισμό ως αναπόσπαστο στοιχείο του τουρισμού" μας λέει η Υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη καθώς επιστρέφουμε στο γραφείο της μετά τη φωτογράφιση στη Ρωμαϊκή Αγορά, έναν αρχαιολογικό χώρο με ιδιαίτερη ενέργεια που είναι πολύ χαρούμενη που κατάφεραν να εξασφαλίσουν για τη φιλοξενία αυτής της ξεχωριστής εκδήλωσης εξωστρέφειας.
Η επετειακή εκδήλωση είναι αφιερωμένη στην Μαρία Κάλλας, που υπήρξε εμβληματική μορφή στην ιστορία του Φεστιβάλ Αθηνών και θα πραγματοποιηθεί στις 16 Σεπτεμβρίου, ημέρα που συμπληρώνονται 48 χρόνια από τον θάνατο της Μαρίας Κάλλας. Γύρω μας, στο γραφείο της υπουργού, οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Robert McCabe από την Ελλάδα μιας άλλης εποχής, εκείνης στην οποία γεννιόταν και το Φεστιβάλ Αθηνών. Η φετινή εκδήλωση έρχεται σε συνέχεια της περσινής έκθεσης φωτογραφιών του McCabe που είχε συνδιοργανώσει το Υπουργείο Τουρισμού με τον ΕΟΤ και το Μουσείο της Ακρόπολης, σηματοδοτώντας ακριβώς αυτές ακριβώς τις αξίες και το όραμα του Υπουργείου για τον ελληνικό τουρισμό σήμερα.
Οι ρίζες του ελληνικού τουρισμού δείχνουν το δρόμο για μια βιώσιμη ανάπτυξη
"Με αυτές τις ενέργειες εξωστρέφειας αλλά και σύνδεσης με το παρελθόν θέλουμε έτσι να θυμίσουμε ότι η Ελλάδα ήταν πάντα ανοιχτή και φιλόξενη και ότι σήμερα ο τρόπος για να παραμείνει ένας προορισμός ελκυστικός, είναι παρουσιάζοντας ό,τι καλύτερο διαθέτει με τρόπο όμως ισόρροπο και δίκαιο, κάτι που αποτελεί τη στρατηγική μας για την επέκταση της τουριστικής μας ανάπτυξης στο χώρο και το χρόνο."
"Ένα όραμα που υπηρετεί το μέτρο, την ισορροπία, τον σεβασμό των ανθρώπων, της φύσης των παραδόσεων του τόπου μας, ένα όραμα για μια τουριστική ανάπτυξη με τρόπο βιώσιμο, ανθεκτικό με ισορροπία και μέριμνα για τις τοπικές κοινωνίες και φυσικά με γνώμονα πάντα το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον” όπως μας τονίζει η Υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη. Και συμπληρώνει: "Όπως κάναμε πέρυσι με την έκθεση του McCabe "Χαίρε Ξένε, στη χώρα των ονείρων", έτσι και φέτος με την επετειακή εκδήλωση "Μνήμη και Φως" στη Ρωμαϊκή Αγορά ερχόμαστε ουσιαστικά να θυμηθούμε ποιες είναι οι ρίζες του τουρισμού στην Ελλάδα. Δηλαδή ότι ο τουρισμός στη χώρα μας ξεκίνησε και βασίστηκε πάνω ακριβώς στο ανεκτίμητο πολιτιστικό απόθεμα και στο μοναδικό φυσικό περιβάλλον, αλλά και στην ελληνική φιλοξενία, άρα στον άνθρωπο. Αυτά τα στοιχεία, λοιπόν, που ήταν και η αφετηρία του τουρισμού στην Ελλάδα είναι κατά κάποιο τρόπο και σήμερα η κατευθυντήρια γραμμή για το μέλλον. Με αυτές τις ενέργειες εξωστρέφειας αλλά και σύνδεσης με το παρελθόν θέλουμε έτσι να θυμίσουμε ότι η Ελλάδα ήταν πάντα ανοιχτή και φιλόξενη και ότι σήμερα ο τρόπος για να παραμείνει ένας προορισμός ελκυστικός, είναι παρουσιάζοντας ό,τι καλύτερο διαθέτει με τρόπο όμως ισόρροπο και δίκαιο, κάτι που αποτελεί τη στρατηγική μας για την επέκταση της τουριστικής μας ανάπτυξης στο χώρο και το χρόνο”.
Το σκεπτικό της εκδήλωσης "Μνήμη και Φως" που οργανώνεται με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από την ίδρυση του Φεστιβάλ Αθηνών από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού ήταν, όπως μας εξηγεί η Υπουργός, να συνδεθεί η ιστορία αυτού του εμβληματικού θεσμού με το σήμερα και να τιμηθούν οι άνθρωποι που εμπνεύστηκαν το θεσμό και δούλεψαν γι αυτόν (μάλιστα έχουν προσκληθεί ορισμένοι που είναι εν ζωή), και βέβαια, μια μορφή που σφράγισε τη διαδρομή του: η Μαρία Κάλλας. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων του Υπουργείου Τουρισμού για την ενίσχυση της εξωστρέφειας της χώρας, αναδεικνύοντας τον πλούτο της πολιτιστικής μας ταυτότητας και τη διαχρονική σύνδεση του τουρισμού με τον πολιτισμό.
"Το φως του πολιτισμού, που παραμένει αναλλοίωτο από την αρχαιότητα έως σήμερα, είναι το στοιχείο που θέλαμε να αναδείξουμε μέσα από αυτή τη βραδιά, τιμώντας τους ανθρώπους που το έχουν υπηρετήσει γιατί είναι σημαντικό να τους θυμίζουμε και να δίνουμε έμπνευση και για τη συνέχεια. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα σημαντικό ότι ένας τέτοιος πολιτιστικός θεσμός ξεκίνησε από τους ανθρώπους του τουρισμού. Και ευτυχώς που τα τελευταία χρόνια έχει επανέλθει σε αυτή την λογική, δηλαδή να περιλαμβάνει παραστάσεις και συναυλίες που προσελκύουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών στην Αθήνα. Μπορεί να μην έρχονται επί τούτου γι αυτές, αλλά σίγουρα έρχονται πολλοί ξένοι συνδυάζουν την επίσκεψη τους στην Αθήνα με μια μοναδική πολιτιστική εμπειρία".
Η 'Όλγα Κεφαλογιάννη έχει άλλωστε υποστηρίξει σε βάθος χρόνου την άρρηκτη σχέση πολιτισμού και τουρισμού εντός και εκτός χαρτοφυλακίου. Φανατική Αθηναία, έχει ζήσει όλη της τη ζωή στο κέντρο της πόλης και δεν αλλάζει τη ζωή του με τίποτα. 'Όπως μας αναφέρει για να φτάσουμε να μιλάμε σήμερα για την Αθήνα ως δωδεκάμηνο τουριστικό προορισμό έγινε στην προηγούμενη θητεία της στο Υπουργείο Τουρισμό πολλή στρατηγική δουλειά για να μπει η πόλη μας στον χάρτη, να προσελκυστούν σχετικές επενδύσεις και να αλλάξει η εικόνα της. Φυσικά, σήμερα η πόλη χρειάζεται φροντίδα και ρυθμίσεις γι αυτό σε ό,τι αφορά το Υπουργείο θα ισχύσει και το 2026 η απαγόρευση σχετικά με τις νέες εγγραφές στις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης. Ο πολιτισμός είναι η μεγάλη της αγάπη και τη συναντούσες ανέκαθεν στα σχετικά δρώμενα, θέατρα, θερινά σινεμά, συναυλίες. Ειδικά με το Φεστιβάλ Αθηνών έχει σχέση ζωής αφού ήδη από την εφηβεία της όταν ο πατέρας της διετέλεσε Υπουργός Τουρισμού δεν έχανε την ευκαιρία να παρακολουθεί τα δρώμενα του Φεστιβάλ, έχοντας... σχεδόν μόνιμη θέση στο Ηρώδειο!
Τι ακριβώς θα συμβεί όμως στη Ρωμαϊκή Αγορά;
Στις 16 Σεπτεμβρίου 2025, ανήμερα της επετείου των 48 χρόνων από τον θάνατο της Μαρίας Κάλλας, ο εμβληματικός αρχαιολογικός χώρος της Ρωμαϊκής Αγοράς στην καρδιά της Αθήνας θα φιλοξενήσει μια ξεχωριστή επετειακή εκδήλωση. Η διεθνούς φήμης σοπράνο Χριστίνα Πουλίτση, συνοδευόμενη από την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, θα ερμηνεύσει γνωστές άριες, τιμώντας με αυτόν τον τρόπο την ασύγκριτη Ελληνίδα ντίβα.
Η επιλογή του συγκεκριμένου χώρου, κάτω από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, δεν είναι τυχαία: υπογραμμίζει τη διαχρονική σημασία της Τέχνης στην Ελλάδα και δημιουργεί μια γέφυρα ανάμεσα στο ιστορικό παρελθόν και το παρόν της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Τι σημαίνει για σας η αφιέρωση αυτής της επετειακής βραδιάς στη Μαρία Κάλλας;
Η Μαρία Κάλλας υπήρξε η σημαντικότερη προσωπικότητα της όπερας στον 20ό αιώνα. Η φωνή της, πλούσια, ευέλικτη και δραματική, ταυτίστηκε με τους πιο απαιτητικούς ρόλους του λυρικού ρεπερτορίου. Η δωρική παρουσία της και η εμμονή της με την τελειότητα δημιούργησαν νέα πρότυπα στην όπερα, τα οποία συνεχίζουν να εμπνέουν μέχρι σήμερα. Δεν είναι μόνο η φωνή της, αλλά και η ιστορία της ζωής της που συγκινεί. Κόρη Ελλήνων μεταναστών, ακολούθησε το όνειρό της, μελέτησε με πάθος και με σκληρή δουλειά ανέδειξε το ταλέντο της, αναβιώνοντας έργα που είχαν ξεχαστεί.
Στο Φεστιβάλ Αθηνών υπήρξε εμβληματική μορφή, με εμφανίσεις που έμειναν αξέχαστες, όπως το ρεσιτάλ της στο Ηρώδειο το 1957 και οι ερμηνείες της στην Επίδαυρο το 1960 και 1961. Η αφιέρωση αυτής της βραδιάς δεν είναι μόνο ένας φόρος τιμής, αλλά και μια υπενθύμιση της διαχρονικής καλλιτεχνικής προσφοράς της Ελλάδας στον κόσμο.
Η ανάδειξη της πλούσιας πολιτιστικής της ταυτότητας και της οργανικής διασύνδεσης του τουριστικού προϊόντος με τον σύγχρονο πολιτισμό κρίνεται ιδιαίτερα κρίσιμη στην εποχή μας για ένα βιώσιμο τουριστικό μοντέλο. Με ποιο τρόπο το Υπουργείο Τουρισμού εστιάζει στον πολιτιστικό τουρισμό και τι ενέργειες γίνονται σε αυτή την κατεύθυνση;
"Στη χώρα μας κάθε ταξίδι μπορεί να γίνει εμπειρία πολιτισμού: κάθε μνημείο, κάθε μουσείο, κάθε παράδοση έχει τη δύναμη να αγγίξει τον επισκέπτη. Για τον λόγο αυτό προωθούμε πολιτικές που ενισχύουν τη σύνδεση των ταξιδιωτών με τους τόπους που επισκέπτονται και επιδιώκουμε να αναδείξουμε το υλικό και άυλο πολιτιστικό κεφάλαιο της χώρας μας σε όλη τη διάρκεια του έτους και σε όλες τις περιφέρειες".
Στις βασικές προτεραιότητες του Υπουργείου Τουρισμού περιλαμβάνεται η στενή διασύνδεση της τουριστικής δραστηριότητας με τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός αποτελεί στοιχείο που μας καθορίζει, αλλά ταυτόχρονα είναι και ανεξάντλητος τουριστικός πόρος, που προσδίδει παγκόσμια αξία στην τουριστική προσφορά της Ελλάδας. Στη χώρα μας κάθε ταξίδι μπορεί να γίνει εμπειρία πολιτισμού: κάθε μνημείο, κάθε μουσείο, κάθε παράδοση έχει τη δύναμη να αγγίξει τον επισκέπτη. Για τον λόγο αυτό προωθούμε πολιτικές που ενισχύουν τη σύνδεση των ταξιδιωτών με τους τόπους που επισκέπτονται και επιδιώκουμε να αναδείξουμε το υλικό και άυλο πολιτιστικό κεφάλαιο της χώρας μας σε όλη τη διάρκεια του έτους και σε όλες τις περιφέρειες, ώστε οι σύγχρονοι ταξιδιώτες να βιώνουν μια ολοκληρωμένη εμπειρία.
Αναζητούν τον σύγχρονο πολιτισμό οι επισκέπτες της Αθήνας και της Ελλάδας; Τι μπορεί να γίνει για να αναδειχθεί ακόμη περισσότερο ως μέρος της ταξιδιωτικής εμπειρίας αλλά και ως πρεσβευτής της σύγχρονης Ελλάδας στο εξωτερικό μέσα από τα γυρίσματα ταινιών κορυφαίων δημιουργών σε εμβληματικά τοπόσημα;
Στην Ελλάδα, ο σύγχρονος πολιτισμός βρίσκεται σε διαρκή διάλογο με το αρχαίο παρελθόν και την πιο πρόσφατη ιστορία μας. Η χώρα προσελκύει επισκέπτες που αναζητούν όχι μόνο την κλασική κληρονομιά, αλλά και τη σύγχρονη δημιουργία, τη γαστρονομία, τις τέχνες, τις πολιτιστικές διαδρομές. Μιας και αναφέρθηκα σε διαδρομές, ο Αυθεντικός Μαραθώνιος της Αθήνας είναι ένα παράδειγμα για τον τρόπο που συμπορεύονται ο πολιτισμός και ο αθλητισμός με τη σύγχρονη Ελλάδα. Οι επισκέπτες κάνουν αυτή τη σύνδεση ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν.
'Όσον αφορά τις κινηματογραφικές παραγωγές, η Ελλάδα έχει ήδη φιλοξενήσει σημαντικά έργα, όπως το Mama Mia στη Σκόπελο ή το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι στην Κεφαλονιά, και ετοιμάζεται να αναδειχθεί μέσα από την "Οδύσσεια" του Κρίστοφερ Νόλαν στη Μεσσηνία.
Παράλληλα, ερχόμαστε σε επαφή με διεθνείς δημιουργούς και προωθούμε το θεσμικό πλαίσιο κινήτρων, ώστε η χώρα μας να αποτελέσει ελκυστικό προορισμό για παραγωγές υψηλού επιπέδου. Με αυτόν τον τρόπο, ο ελληνικός πολιτισμός αναδεικνύεται παγκοσμίως μέσα από τη μεγάλη οθόνη.
Ποιες είναι οι σκέψεις σας για την επόμενη μέρα του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου;
Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς προαγωγής του ελληνικού πολιτισμού. Με την εξωστρέφειά του ενισχύει τη διαλεκτική σχέση στην καλλιτεχνική δημιουργία. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου, ως καλλιτεχνική διευθύντρια, άφησε μεγάλη παρακαταθήκη με τις επιτυχημένες θητείες της, ξεπερνώντας τις δυσκολίες της πανδημίας και δίνοντας νέα πνοή στο Φεστιβάλ. Τη σκυτάλη πήρε πλέον ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, στον οποίο εύχομαι κάθε επιτυχία στη νέα του πορεία.
Κλείνοντας, ποιες είναι οι πρώτες εκτιμήσεις σας για τη φετινή τουριστική σεζόν και ποιες οι προτεραιότητες του Υπουργείου Τουρισμού για το άμεσο μέλλον;
"Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις παρουσιάζουν σταθερή άνοδο, καταγράφοντας αύξηση άνω του 10% το πρώτο εξάμηνο του 2025, ενώ η επιβατική κίνηση στα 39 αεροδρόμια της χώρας ξεπέρασε τα 44,7 εκατομμύρια επιβάτες στο πρώτο επτάμηνο. Για εμάς, όμως, η πραγματική επιτυχία δεν μετριέται μόνο σε αριθμούς".
Παρά τις προκλήσεις, τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα θετικά. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις παρουσιάζουν σταθερή άνοδο, καταγράφοντας αύξηση άνω του 10% το πρώτο εξάμηνο του 2025, ενώ η επιβατική κίνηση στα 39 αεροδρόμια της χώρας ξεπέρασε τα 44,7 εκατομμύρια επιβάτες στο πρώτο επτάμηνο. Για εμάς, όμως, η πραγματική επιτυχία δεν μετριέται μόνο σε αριθμούς. Η εθνική στρατηγική για τον τουρισμό έχει ως στόχο την ποιοτική και βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού, με οικονομικό όφελος που επιστρέφει στην κοινωνία. Επιδιώκουμε την προσέλκυση επισκεπτών σε όλη τη διάρκεια του έτους και σε όλες τις περιοχές, ανοίγοντας νέες αγορές και ενισχύοντας τις ήδη υπάρχουσες.
Παράλληλα, προωθούμε ειδικές μορφές τουρισμού – όπως ο θαλάσσιος, ο αγροτουρισμός, ο γαστρονομικός, ο ορεινός και ο τουρισμός υγείας και ευεξίας, ενώ επενδύουμε στην περαιτέρω ψηφιοποίηση των υπηρεσιών και στην τουριστική εκπαίδευση με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
