Γιάννης Χατζηιωάννου
Τον αγαπάω πολύ αυτόν τον τόπο. Έρχομαι από μικρή, πατρίδα της μαμάς μου γαρ, έρχομαι ανελλιπώς τα καλοκαίρια (και όχι μόνο), γνωρίζω τους ανθρώπους του, τις συνήθειες τους, τον βλέπω να αλλάζει, τον παρατηρώ, αλλά κυρίως τον ζω. Απ' όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, το καφενείο του χωριού, του κάθε χωριού, είναι ο τόπος που σμίγουν οι άνθρωποι καθημερινά, από το πρωί οι μεγαλύτεροι που έχουν βγει σε σύνταξη για τον καφέ τους, το μεσημέρι μετά τη δουλειά οι νεότεροι, για τη βραδινή τους έξοδο οι περισσότεροι και, τα τελευταία πολλά πια χρόνια ευτυχώς, οι περισσότερες.
Ανδροκρατούμενος χώρος στο παρελθόν, αλλά όχι πια (κάποτε δεν θα χρειάζεται να τα γράφουμε αυτά!), τα καφενεία στα χωριά της Κρήτης, αλλά και παντού στην ελληνική επαρχία, συντελούν κατά κάποιο τρόπο στη διατήρηση του κοινωνικού ιστού· εδώ συγκεντρώνονται οι χωριανοί στα μικρά και στα μεγάλα γεγονότα της τοπικής ζωής, εδώ μοιράζονται τις ιδέες και τα νέα τους, ανάμεσα στα άλλα και τα κουτσομπολιά τους (να τα λέμε όλα), ενώ τα ίδια τα καφενεία είναι συχνά και μπακάλικα και πρατήρια άρτου και ζαχαροπλαστεία και ταχυδρομεία και ό,τι άλλο χρειάζεται.
Φυσικά, τις περασμένες δεκαετίες που πολλά από τα χωριά έχασαν μεγάλο μέρος από τους κατοίκους τους, αναζητώντας οι τελευταίοι μια καλύτερη τύχη στις πόλεις, ουκ ολίγα έκλεισαν δια παντός τις πόρτες τους. Χωρίς καμία διάθεση υπερβολής και σύμφωνα με τις αφηγήσεις των μεγαλύτερων, χωριά όπως το δικό μου, στα τέλη της δεκαετίας του '70 είχαν περισσότερα από δέκα καφενεία στην πλατεία και στα πέριξ, γεγονός που άλλαξε δραματικά τα επόμενα χρόνια. Μοναχά δύο καφενεία θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια και μόλις ένα τις τελευταίες τρεις περίπου δεκαετίες. Αυτό, το "Καφενείο του Μιχάλη" στους Αρμένους, υπάρχει ακόμα και είναι, μάλιστα, από εκείνα που, συν τω χρόνω, εξελίχθηκε και που από απλό καφενείο έγινε προορισμός για άφθονο ποτό και φαγητό και ξενύχτι.
Μέσα στα χρόνια, άλλωστε, και ολόκληρη η επαρχία Αποκορώνου, στα βορειοδυτικά του νομού Χανίων, άλλαξε. Εκτός από τους ντόπιους που δεν φεύγουν πια, ο Αποκόρωνας, όπως λέγεται αλλιώς, έχει γίνει ιδιαίτερα αγαπητός και στους Χανιώτες που αποζητούν λίγη παραπάνω φύση κοντά στην πόλη, αλλά και σε πολλούς Αθηναίους ή μη Κρητικούς γενικότερα που ήρθαν και έμειναν, για να μιλήσουμε στο τέλος για τους Άγγλους (κυρίως, αλλά όχι μόνο) κατοίκους των χωριών μας, που τις τελευταίες δεκαετίες βρήκαν εδώ περα τον μικρό τους παράδεισο.
Μέρος της ζωής σε αυτόν τον παράδεισο είναι και τα παλιά και νεότερα καφενεία του, κάποια από τα οποία επισκεπτόμαστε εδώ πέρα! Πριν τα επισκεφθείτε κι εσείς, βέβαια, κάντε ένα τηλεφώνημα για το ωράριο, γιατί καφενεία είναι αυτά, έχουν το δικό τους πρόγραμμα…
"Καφενείο του Μιχάλη", Αρμένοι
Καμιά φορά νιώθω ότι από εδώ άρχισαν όλα. Η επιστροφή στα καφενεία, εννοώ. Νέος και ορεξάτος ο Μιχάλης Ορφανουδάκης ανέλαβε το καφενείο των Αρμένων (21 χλμ. από τα Χανιά) το Πάσχα του 1993, "μέχρι να δω τι θα κάνω στη συνέχεια", όπως μου είχε πει ο ίδιος κάποα στιγμή, αλλά "ουδέν μονιμότερο του προσωρινού". Το καφενείο του Μιχάλη γρήγορα εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς για τα αυθόρμητα τσιμπούσια των θαμώνων του (ακριβώς απέναντι βρίσκεται το "Κρεοπωλείο του Κουτσούπη", απ' τον οποίο προμηθεύεται εκλεκτά κρέατα και τυριά – απίθανη η γραβιέρα του), αλλά και για τα καλοκαιρινά ξενύχτια της νεολαίας των Αρμένων, ενώ δεν άργησε να αποκτήσει πελατεία τόσο από τα υπόλοιπα χωριά όσο και από τα Χανιά. Σήμερα, με εμπλουτισμένο και στάνταρ πια μενού (λουκάνικα, πανσέτες, τηγανητές πατάτες, ντάκο, χωριάτικη κ.λπ.), είναι συχνά δύσκολο να βρεις τραπέζι, ειδικά τα βράδια του θέρους που η δροσιά από τον αιωνόβιο πλατάνο της πλατείας κάνει τη διαφορά. Αν τα καταφέρετε, ωστόσο, αξίζει τον κόπο.
> "Καφενείο του Μιχάλη" (ή Καφενείο Αρμένων), 2825041789
"Φρι", Νιο Χωριό
Μια από τις νεότερες και πιο ενδιαφέρουσες αφίξεις στην επαρχία είναι το καφενείο ονόματι "Φρι" του Γιάννη και της Κατερίνας, ακριβώς απέναντι από το δημοτικό του Νιο Χωριού. Στέκι για τον πρωινό καφέ των γονιών που αφήνουν τα παιδιά τους στο σχολείο – πάντα χρειάζεται ένα τέτοιο – και νέα πρόταση για ξεκούραση, διάβασαμα, αλλά και για φαγητό και καλή μουσική τις υπόλοιπες ώρες της μέρας, το "Φρι" (από τη λέξη free – freedom – ελευθερία) διανύει τους πρώτους μήνες ζωής του στο Νέο ή Νιο Χωριό (23 χλμ. από τα Χανιά) και τα πρώτα δείγματα γραφής του είναι εξαιρετικά αισιόδοξα. Και δεν εννοώ μόνο το πολύ νόστιμο χειροποίητο φαγητό του, με πιάτα αγαπημένα όπως το τσιγαριαστό και τα κεφτεδάκια, και εννοείται την πορτοκαλόπιτα που ταιριάζει τέλεια με τον καφέ.
Εννοώ πολύ περισσότερο την πίστη τους στην ελευθερία και τη συμπερίληψη, όπως με σαφήνεια μου ειπώθηκε στην κουβέντα μας και έπειτα την αγάπη τους για την ιστορία, την τέχνη και τον πολιτισμό. Κάπως έτσι, το "Φρι" οργανώνει το πρώτο του καλοκαιρινό φεστιβάλ, ονόματι "Με θεα τις Καμαρες" (Καμάρες έλεγαν παλιά το Νιο Χωριό), και διάρκεια από τις 28 Ιουνίου μέχρι τις 3 Σεπτεμβρίου, το οποίο περιλαμβάνει ποικίλες δράσεις, όπως εκθέσεις φωτογραφίας, αφηγήσεις παραμυθιών, μουσικές βραδιές και αφιερώματα που σχετίζονται με την ιστορία του χωριού αλλά και του τόπου ευρύτερα (λαϊκοι μουσικοί Αποκόρωνα, Φρούριο Ιτζεδίν, Εξόριστοι Γαύδου κ.λπ.). Ανυπομονούμε!
> "Φρι Καφενείον", 2825083348
"Η πλατεία", Μαχαιροί
Το ένα και μοναδικό καφενείο του μικροσκοπικού χωριού, είναι ό,τι ακριβώς φαντάζεται κανείς. Λίγος κόσμος που θα έρθει να πιει τον καφέ του ή καμιά τσικουδιά με φίλους, αναψυκτικά και παγωτά για τα παιδιά και θα τελείωνε εκεί το μενού και η κουβέντα, αν δεν έβαζε και ψησταριά τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα τις Παρασκευές και τα Σαββατοκύριακα. Σουβλάκια (που συχνά στην Κρήτη τα λένε ξυλάκια), πανσέτες, μπριζόλες, φιλέτο κοτόπουλο, τηγανιτές πατάτες και χωριάτικες σαλάτες, το απλό και νόστιμο μενού του καφενείου, που από τότε που "κυκλοφόρησε" το νέο της ψησταριάς στα πέριξ, έχει γίνει από τους δημοφιλέστερους προορισμούς της περιοχής.
Οι Μαχαιροί, 24 χλμ. μακριά από τα Χανιά, βρίσκονται στη σκιά ενός εντυπωσιακού βράχου, ενώ διαθέτουν και ένα μικρό ανοιχτό θεατράκι, με ενδιαφέρουσα πολιτιστική θερινή δραστηριότητα (παραστάσεις, συναυλίες κλπ), που ήταν και αυτή που έφερνε διαχρονικά κόσμο στο χωριό. Πάνω ακριβώς από το θεατράκι και με ωραία θέα στον κάμπο, το καφενείο αξίζει μια επίσκεψη έστω και μόνο για καφέ ή τσικουδιά την ώρα της δύσης – που είναι και πολύ πιο ήσυχα.
> "Η πλατεία", 2825041488
"Ο Πέτρος", Λιτσάρδα
Οικογενειακή υπόθεση το καφενείο του Πέτρου Ανδριανάκη, του εγγονού που έχει αναλάβει σήμερα το παλιό, αγαπημένο καφενείο της Λιτσάρδας, από τα πιο περιποιημένα χωριά της περιοχής, 28 χλμ. μακριά από τα Χανιά, και με ένα από τα πιο φημισμένα πανηγύρια κάθε Δεκαπενταύγουστο. Στον Πέτρο, όπως και σε όλα τα καφενεία των περασμένων δεκαετιών, οι μεγάλοι έπιναν μόνο ελληνικό καφέ και τα παιδιά μοιράζονταν μια γκαζόζα (τοπικό, πολύ γλυκό αναψυκτικό) δια του τρία ή και του τέσσερα. Τι έπιναν; Ένα σφηνάκι η καθεμία και ο καθένας, θυμάται σήμερα η μαμά μου, που επισκεπτόνταν τη γιαγιά της στη Λιτσάρδα τη δεκαετία του '60.
Σήμερα πάλι, το γωνιακό καφενείο, σερβίρει όλων των ειδών τους καφέδες, φτιαγμένους με ιδιαίτερη μαεστρία, ενώ τα βράδια του καλοκαιριού μπορείτε να καθίσετε εδώ για ψητά της ώρας, και να απολαύσετε τις πλούσιες μερίδες, το φιλικό σέρβις και τα νόστιμα χειροποίητα επιδόρπια που κερνάνε πάντα στο τέλος μαζί με τσικουδιά!
> "Ο Πέτρος", 6955892439
"Οι Κατεχάρηδες", Κάινα
Κώστας και Άννα οι "κατεχάρηδες" (αυτοί που ξέρουν δηλαδή) και που είχαν τη φανταστική ιδέα να αφήσουν τις δουλειές τους σε άλλους και να ανοίξουν το δικό τους καφενείο στη μικρούλα Κάινα (28 χλμ. από τα Χανιά). Εξαιρετικά φιλόξενοι οι δυο τους, σερβίρουν εκτός από καφέ και τσικουδιά νόστιμους μερακλίδικους μεζέδες, πάντοτε καλομαγειρεμένους και από τις περιπτώσεις εκείνες που ανυπομονείς να ακούσεις τα πιάτα ημέρας.
Άλλοτε θα γευτείτε, λοιπόν, χανιώτικο μπουρέκι και χοιρινό με σέλινο, και άλλοτε μουσακά, λουκάνικα με πατάτες, αλλά και κολοκυθοανθούς γεμιστούς, βλήτα, φάβα και γίγαντες. Ελάτε νωρίς γιατί στις 10 το βράδυ κλείνουν και η αλήθεια είναι ότι το καλό φαγητό θέλει χρόνο για να το απολαύσεις. Επίσης ολοκαίνουργια άφιξη στην περιοχή με το φετινό καλοκαίρι να είναι το πρώτο τους.
> "Οι Κατεχάρηδες", 2825023197
"Γάιδαρος", Βάμος
Σε μια υπέροχη αυλή μιας, ας πούμε, πρώην αστικής μονοκατοικίας του Βάμου, στο ύψος του γυμνασίου και του λυκείου του χωριού (25 χλμ. από τα Χανιά και 35 χλμ. από το Ρέθυμνο) βρίσκεται ένα από τα πλέον αγαπημένα εναλλακτικά καφενεία-στέκια των Αποκορωνιωτών, των Χανιωτών αλλά και των Άγγλων της περιοχής που οργανώνουν εδώ τις δικές τους βραδιές.
Υπέροχα τα απογεύματα στην αυλή, όταν υποχωρεί η ζέστη και γκυκαίνει το φως, αλλά ακόμα πιο ωραία τα μεσημέρια του χειμώνα και τα βράδια του καλοκαιριού όταν έχει λάιβ. Οι επιλογές τους στα σχήματα που παίζουν, είτε πρόκειται για Κρητικά, είτε για ρεμπέτικα και τζαζ είναι εξαιρετικές και αξέχαστα τα γλέντια και οι κυκλικοί χοροί όταν το σηκώνει η μουσική. Ο "Γάιδαρος" έχει νόστιμη κουζίνα, δροσερές μπίρες και τσικουδιές, αλλά και ποτάκια για τους βραδινούς θαμώνες.
> "Γάιδαρος", 2825084162
"Στου Μπενή", Ντουλιανά
Και παλιό και καινούργιο το καφενείο των Ντουλιανών (επίσης 25 χλμ. από τα Χανιά), καθώς την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές αλλάζει χέρια αλλά όχι στυλ και ύφος. Πρώην "Εσμιγιά" και νυν "Στου Μπενή", όπως έλεγαν και παλιά το πρώτο καφενείο στην πλατεία του γραφικού χωριού, περνάει στα χέρια του πολύ καλού μουσικού Στέλιου Κοτζαμπασάκη, ο οποίος συμμετείχε και στο προηγούμενο σχήμα, και ο οποίος το φρέσκαρε και ξαναέγραψε το μενού του αγαπημένου στεκιού, αφήνοντας για λίγο τη λύρα του. Ελάτε απ' το πρωί για σφακιανή πίτα, καφέ και χυμό και συνεχίστε με μεζέδες και τσικουδιές. Κατά την παράδοση του συγκεκριμένου σποτ, τα λάιβ συνεχίζονται και φέτος το καλοκαίρι – και πώς όχι άλλωστε!
> "Στου Μπενή", 2825033842
Διαβάστε Επίσης
