© Savvas Kouridakis
Μια κουβέντα με τον Δήμαρχο Χανίων, κ. Παναγιώτη Σημανδηράκη για την τρίτη διοργάνωση του φεστιβάλ "Ανοιχτά Πανιά". Για τα οφέλη της τοπικής κοινότητας από την επένδυση στην άυλη πολιτιστική δημιουργία, αλλά και για τη λειτουργία των φεστιβάλ της πόλης ως αντίβαρο στην υπέρμετρη τουριστική και μονοσήμαντη εν πολλοίς ανάπτυξη.
Ένα φεστιβάλ εξάμηνης διάρκειας που ενθαρρύνει την πρωτότυπη καλλιτεχνική δημιουργία, εμπλέκει την τοπική κοινότητα και επανασυστήνει τα Χανιά μέσα από την Τέχνη. Αυτά είναι, με δυο λόγια, τα "Ανοιχτά Πανιά" που οργανώνει για τρίτη συνεχόμενη χρονιά ο Δήμος Χανίων, επενδύοντας το 1/4 περίπου του συνολικού προϋπολογισμού του στον Πολιτισμό. Και αυτή είναι, αν μη τι άλλο, μια πολύ καλή αφορμή για να μιλήσουμε με τον Δήμαρχο της πόλης, κ. Παναγιώτη Σημανδηράκη, ο οποίος φροντίζει να επισημάνει με κάθε ευκαιρία πρόκειται για μια "συνειδητή επιλογή" απ' την πλευρά της δημοτικής αρχής και ένα εξαίρετο "παράδειγμα" για τη συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο πεδίο της άυλης υποδομής, στην Τέχνη και τον Πολιτισμό. "Φαντάζεστε τι θα συνέβαινε αν ακολουθούσαν το παράδειγμα των Χανίων και οι υπόλοιποι δήμοι", αναρωτιέται ο ίδιος, και, κάπως έτσι, ξεκινάει η κουβέντα.
Προέρχεστε από τις πολύ πετυχημένες Γιορτές Ρόκας. Πώς συνδέεται αυτή η εμπειρία με τη δημιουργία των "Ανοιχτών Πανιών";
Η εμπειρία των "Γιορτών Ρόκκας" δείχνει με πολύ καθαρό τρόπο τι δύναμη μπορεί να έχει ο πολιτισμός όταν ενεργοποιεί την κοινότητα. Πώς δηλαδή τα πολιτιστικά γεγονότα, σε συνδυασμό με την άμεση εμπλοκή των μόνιμων κατοίκων ενός τόπου επιφέρει θεαματικά αποτελέσματα σε κάθε περιοχή. Έτσι, λοιπόν, στηριζόμενος στην εμπειρία που είχα και ακόμα έχω στη διοργάνωση των "Γιορτών Ρόκκας", που πλέον είναι από τα μεγαλύτερα περιφερειακά φεστιβάλ, θεωρήσαμε αυτονόητο ότι τα Χανιά, ο Δήμος Χανίων, με τη δυναμική που έχουν σε πολλά επίπεδα, το πολιτιστικό υπόβαθρο, και την ιστορία τους, θα πρέπει με κάποιο τρόπο να μπορέσουν να κινητοποιηθούν πολιτιστικά και κυρίως να κινητοποιήσουν την τοπική κοινωνία.
Ποια ήταν τα βήματα που ακολουθήσατε προς την υλοποίηση του συγκεκριμένου, μεγάλου τόσο σε διάρκεια όσο και σε κόστος, φεστιβάλ;
Το πρώτο βήμα ήταν να σχεδιάσουμε ένα πρόγραμμα, μέσα από το οποίο θα ενθαρρυνθεί η πρωτότυπη καλλιτεχνική δημιουργία. Που θα δίνουμε βήμα, δηλαδή, σε καλλιτέχνες –πρωτοεμφανιζόμενους και όχι μόνο– ώστε να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και κυρίως να παρουσιάσουν μια δουλειά που θα έχει αναφορά στον τόπο και θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στα Χανιά. Αντιστρέφουμε, με άλλα λόγια ένα πολιτιστικό μοντέλο, το οποίο έχει καθιερωθεί εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα και που λέει ότι οι πολιτιστικές παραγωγές πραγματοποιούνται κατά κύριο λόγο στο κέντρο και η περιφέρεια τις υποδέχεται και τις φιλοξενεί. Επόμενο βήμα, για να ξεπεράσουμε τις όποιες παθογένειες που υπήρχαν στο παρελθόν, ήταν να συστήσουμε μια καλλιτεχνική ομάδα, μια ομάδα από προσωπικότητες διαφορετικών τεχνών, καταξιωμένες στον χώρο τους, οι οποίες έκαναν και την επιλογή μεταξύ των πολλών προτάσεων.
Πόσες προτάσεις υποβλήθηκαν και αξιολογήθηκαν και πόσες υλοποιήθηκαν στις δύο προηγούμενες διοργανώσεις;
Τα τελευταία δύο χρόνια που τρέχουν τα "Ανοιχτά Πανιά", έχουν υποβληθεί σχεδόν 400 προτάσεις, 400(!) ομάδες τέχνης, δηλαδή, έχουν συμπληρώσει και έχουν καταθέσει τη δική τους πρωτότυπη πρόταση. Από αυτές οι 30 προτάσεις έχουν υλοποιηθεί με περισσότερους από 340 καλλιτέχνες να έχουν εμπλακεί ενεργά και περισσότερους από 13.000 θεατές να έχουν στηρίξει τη διοργάνωση. Όλα τα έργα, να σημειωθεί ότι, ήταν με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Αυτό που προσπαθούμε είναι να κάνουμε τα Χανιά πιο ανοιχτά και συνώνυμα ενός έφορου πεδίου σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας. Να κάνουμε δηλαδή με τα "Ανοιχτά Πανιά", ακόμα πιο ανοιχτά τα Χανιά.
Με την εμπειρία δύο ήδη διοργανώσεων, ποια τα οφέλη για τους ντόπιους καλλιτέχνες, αλλά και για την καλλιτεχνική δημιουργία και κινητικότητα με σημείο αναφοράς τα Χανιά;
Αυτό το οποίο έχει δημιουργηθεί και είναι πλέον φανερό είναι η όσμωση μεταξύ των καλλιτεχνών των Χανίων με καλλιτέχνες απ' όλη τη χώρα. Δηλαδή η παρουσία των καλλιτεχνικών ομάδων εδώ στα Χανιά για την προετοιμασία του κάθε έργου, έχει δημιουργήσει πολύ στενές σχέσεις και μεταξύ καλλιτεχνών και με τους κατοίκους της περιοχής στην οποία αναφέρονται. Και αυτό με τη σειρά του έχει δρομολογήσει άλλες παραγωγές και συνεργασίες. Όλος αυτός ο εμπλουτισμός, ουσιαστικά, της πολιτιστικής κινητικότητας εδώ στα Χανιά έχει ένα κέρδος, το οποίο –πιστεύω– θα φανεί και μεσομακροπρόθεσμα μέσα από τις εκτεταμένες συνεργασίες τις οποίες ενθαρρύνει και τελικά καταφέρνει. Εμείς αυτό που προσπαθούμε δεν είναι ούτε να κατευθύνουμε ούτε και να υποδείξουμε συνεργασίες. Εμείς μέσω των "Ανοιχτών Πανιών" φέρνουμε σε επαφή καλλιτέχνες και τους δίνουμε τους πόρους για να υλοποιήσουν πράγματα που μπορεί να είχαν χρόνια στο μυαλό τους.
Στην κατεύθυνση αυτών που λέμε, μια παραγωγή που μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση ήταν το μουσικό παραμύθι "Σαφίρ: κελαηδώντας το φως και την ελευθερία", το οποίο εμπεριείχε μια οκταμελή ορχήστρα αλλά και την εικονογράφηση της ιστορίας του Σαφίρ με τη μορφή του scroll theater. Η καλλιτεχνική ομάδα που το υλοποίησε περιελάμβανε περισσότερα από δέκα άτομα και όπως πολύ χαρακτηριστικά μας είπαν μετά το τέλος των παραστάσεων, που είχαν εντυπωσιακή απήχηση, είναι ότι δεν πίστευαν ποτέ ότι θα βρεθεί κάποιος να υποστηρίξει αυτό που σχεδίαζαν πάνω από μια δεκαετία.
Όταν, λοιπόν, βλέπεις καλλιτεχνικές προσπάθειες και όνειρα να υλοποιούνται με αυτό το πρόγραμμα, τότε καταλαβαίνεις ότι τα "Ανοιχτά Πανιά" έχουν πετύχει έναν πολύ βασικό σκοπό τους, καθώς με έμμεσο ή άμεσο τρόπο, αυτοί οι άνθρωποι θα συνδέσουν στο μυαλό τους τα Χανιά με την καλλιτεχνική δημιουργία και είναι αυτό που θέλουμε.
Τα Χανιά, δηλαδή, δεν είναι μόνο τουρισμός;
Η αλήθεια είναι ότι αναζητούμε πλέον πιο έντονα από το παρελθόν ένα αντίβαρο σε αυτή την πολύ μεγάλη και βίαιη -θα μπορούσα να πω- ανάπτυξη που έχουμε στα Χανιά: έχουμε μια πολύ μεγάλη τουριστική κίνηση και για να υπάρχει μια ισορροπία πρέπει να υπάρξει το αντίβαρο του πολιτισμού. Γι' αυτό και δαπανούμε ένα πολύ σημαντικό ποσό για να υποστηρίξουμε τέτοιου είδους εγχειρήματα και για να μιλήσουμε και πάλι με αριθμούς, το ετήσιο κόστος για τα "Ανοιχτά Πανιά" είναι γύρω στις 250 χιλ. ευρώ.
Αυτό που έχει σημασία όμως να γίνει γνωστό είναι ότι δεν πρόκειται για το μοναδικό φεστιβάλ των Χανίων. Έχουμε επίσης το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της πόλης, το οποίο διανύει το 11ο έτος φέτος, έχουμε το νέο Διεθνές Φεστιβάλ Βιβλίου που διοργανώθηκε πέρυσι για πρώτη φορά, έχουμε το Φεστιβάλ Χορού (Dance Days), το Φεστιβάλ Μίκης Θεοδωράκης, το Chaniartoon και γενικότερα υπάρχει πολύ μεγάλη κινητικότητα, η οποία πατάει πάνω σε μια κουλτούρα. Ιστορικά, άλλωστε, τα Χανιά ήταν σημείο συνάντησης πολιτισμών και πάντοτε ευδοκιμούσαν εδώ οι τέχνες.
Επομένως, υποστηρίζετε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην πολιτιστική παραγωγή της χώρας;
Τα "Ανοιχτά Πανιά" είναι η πρώτη προσπάθεια άμεσης υποστήριξης νέων καλλιτεχνών σε εθνικό επίπεδο και όχι μόνο τοπικό, που πραγματοποιείται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Φαντάζεστε τι θα συνέβαινε αν ακολουθούσαν το παράδειγμα των Χανίων και οι υπόλοιποι δήμοι; Αυτομάτως θα διοχετευόταν ένα τεράστιο ποσό σε νέους καλλιτέχνες της χώρας με ό,τι οφέλη θα μπορούσε να έχει αυτή η πολιτική μακροπρόθεσμα. Αυτό αποτυπώνει και τη δύναμη που έχει η Αυτοδιοίκηση και που πρέπει να αντιληφθεί ότι έχει, όχι μόνο σε ότι αφορά τα έργα υποδομής, τα οποία προφανώς πάντα χρειάζονται και πάντα θα αποτελούν ζητούμενο, αλλά και στο πεδίο της άυλης υποδομής, στην Τέχνη και τον Πολιτισμό. Εκεί διεκδικούμε να πρωταγωνιστούμε ως Χανιά και γι' αυτό συνειδητά έχουμε επιλέξει αυτόν τον δρόμο.
Δεδομένου ότι εμπλέκεται και η Περιφέρεια, τα... πανιά θα ανοίξουν για την ενδοχώρα των Χανίων;
Φέτος έχουμε δώσει τον θεματικό τίτλο "Φυγόκεντρος" και ουσιαστικά δίνουμε και την κατεύθυνση της διοργάνωσης που θα δώσει πολύ μεγάλη βαρύτητα στην ενδυνάμωση των περιοχών εκτός αστικού κέντρου: στα χωριά μας, σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές, σε κοινότητες οι οποίες γνωρίζουν τις τελευταίες δεκαετίες την ερημοποίηση και την απομάκρυνση του πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα. Αναφέρομαι ωστόσο στα χωριά που ανήκουν διοικητικά στον Δήμο Χανίων. Η αλήθεια είναι ότι προσπαθούμε να προχωράμε με σταθερά βήματα, ώστε να χτίσουμε σιγά-σιγά τα "Ανοιχτά Πανιά", προκειμένου να εδραιωθούν και μετά να τα "ανοίξουμε" κι άλλο. Είναι άλλωστε πολύ σημαντικό, χρόνο με τον χρόνο, αυτή η διοργάνωση να καταστεί ανάγκη όχι μόνο για τους καλλιτέχνες, αλλά για τους ίδιους τους πολίτες.
Και τέλος η δύσκολη ερώτηση: Τι κάνετε ή τι σκοπεύετε να κάνετε με την κίνηση στους δρόμους της πόλης και το πάρκινγκ; Μήπως τελικά τα Χανιά υποδέχονται περισσότερο τουρισμό απ' όσο αντέχουν;
Τα τελευταία χρόνια τα Χανιά έχουν γνωρίσει μια τεράστια αύξηση στο θέμα του τουρισμού και αυτό δημιουργεί διαφορετικά δεδομένα σε σχέση με το παρελθόν. Γι' αυτό λοιπόν υπάρχει μεγάλη ανάγκη στη βελτίωση των υποδομών, το οποίο και κάνουμε. Να βελτιώσουμε τις υποδομές, ώστε η πόλη η οποία σχεδιάστηκε τη δεκαετία του '50 με τα τότε δεδομένα να αλλάξει και να μπορεί να υποστηρίξει τη σύγχρονη πραγματικότητά της, με έμφαση στο κομμάτι της προσβασιμότητας και προσπελασιμότητας.
Τα τελευταία χρόνια κάνουμε μια πολύ μεγάλη επένδυση σε αναπλάσεις σε βελτιώσεις των πεζοδρομίων, στη δημιουργία δικτύου ποδηλατοδρόμων και όλες αυτές τις αλλαγές που απαιτούνται για να γίνει καλύτερη η καθημερινότητα και των επισκεπτών αλλά κυρίαρχα των μόνιμων κατοίκων.
Αυτά είναι έργα που γίνονται ήδη και έργα που θα ξεκινήσουν το επόμενο διάστημα. Πρόκειται για χρήματα που αξιοποιούνται από διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα και είναι επίσης ένα πολύ μεγάλο έργο, η μεγαλύτερη ανάπλαση που έγινε ποτέ στα Χανιά, 30 οικοδομικών τετραγώνων, που χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Συγκεκριμένα, αναφορικά με το ζήτημα της στάθμευσης των οχημάτων, υπάρχει μια ολοκληρωμένη μελέτη, το Σχέδιο Αστικής Κινητικότητας, βάσει του οποίου είμαστε στη διαδικασία κατασκευής περιφερειακών πάρκινγκ, ενώ έχουμε ήδη υπογράψει για την παραλαβή πέντε ηλεκτρικών λεωφορείων για να συνδέσουμε αυτά τα περιαστικά πάρκινγκ με το κέντρο των Χανίων.
- Το Φεστιβάλ "Ανοιχτά Πανιά" έχει εξάμηνη διάρκεια (από τον Ιούλιο κάθε έτους μέχρι και τον Δεκέμβριο) και είναι μία πρωτοβουλία του Δήμου Χανίων, σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Συνεργαζομενοι φορείς είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης, το Πνευματικό Κέντρο Χανίων, το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο, η Ι.Μ. Κυδωνίας και Αποκορώνου, το Μουσείο Τυπογραφίας, το Παράρτημα Προστασίας Παιδιών και Νέων Χανίων, η Συναγωγή Ετζ Χαγίμ και το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων.
- Η Επιτροπή Αξιολόγησης για τα δύο προηγούμενα χρόνια αποτελούνταν από τους Νίκο Αρβανίτη, Εικαστικό και Επίκουρο Καθηγητή ΑΣΚΤ, Μαρία Βασιλάκη, Ιστορικό Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης, μέλος της διοικητικής επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη, Γιάννη Δούκα, Συγγραφέα-Ποιητή, Έφη Θεοδώρου, Θεατρική Σκηνοθέτιδα, Καλλιτεχνική Διευθύντρια ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης, Μυρτώ Λάβδα, Εκπαιδευτικό Τέχνης, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του φεστιβάλ "Ανοιχτά Πανιά", Μίλτο Λογιάδη, Διευθυντή Ορχήστρας, καθηγητή στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Σεσίλ Μικρούτσικου, Χορογράφο-Χορεύτρια και Σταύρο Ψυλλάκη, Σκηνοθέτη Ντοκιμαντέρ.
- Η περίοδος υποβολής καλλιτεχνικών προτάσεων θα διαρκέσει έως και τις 24 Μαρτίου 2023, στις 8 μ.μ.. Οι προτάσεις θα κατατίθενται ηλεκτρονικά, εδώ.
- Δείτε το συγκεντρωτικό βίντεο με όλες τις παραγωγές του φεστιβάλ την πρώτη διετία διεξαγωγής του
