43o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
μπελόκιο, φασμπίντερ, ερμοσίγιο...
Το 43ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης σηκώνει την αυλαία του στις 8 Νοεμβρίου στο Ολύμπιον της Θεσσαλονίκης με την ταινία Κάντο σαν τον Μπέκαμ της Γκούριντερ Τσάντα (μια μεγάλη επιτυχία του βρετανικού σινεμά, που θα προβληθεί στην Αθήνα παραμονές Χριστουγέννων) και κλείνει την Κυριακή 17/11 με την ταινία του Τοντ Χέινς Ο Παράδεισος είναι μακριά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν φέτος τα αφιερώματα σε επώνυμους δημιουργούς όπως ο Μάρκο Μπελόκιο (η τελευταία του ταινία Το χαμόγελο της μητέρας μου ή Η ώρα της θρησκείας αποτέλεσε ευχάριστη έκπληξη στις Κάννες), αλλά και σε λιγότερο γνωστούς, ενδεχομένως όμως πιο σημαντικούς σκηνοθέτες, όπως είναι ο Ούγγρος Μπέλα Ταρ ή ο Μεξικανός Χάιμε Ερμοσίγιο. Ο τελευταίος θεωρείται ο Αλμοδόβαρ του Μεξικού και κάνει ενίοτε παλαβές σάτιρες (γκέι ή μη) των "μάτσο" προκαταλήψεων της μεξικανικής κοινωνίας, αλλά και φοβερά έντεχνες πειραματικές δουλειές (τρεις από τις ταινίες του είναι μονοπλάνα ή περιέχουν τεράστια σε διάρκεια πλάνα σεκάνς που βάζουν τα γυαλιά στον Αγγελόπουλο!). Το πιο μεγάλο γεγονός πάντως από τις ρετροσπεκτίβες του Φεστιβάλ είναι η προβολή του Berlin Alexanderplatz, της μίνι σειράς του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ σε συνεχόμενες μεταμεσονύκτιες προβολές τις τρεις τελευταίες μέρες του Φεστιβάλ, ενώ τη Δευτέρα 18 Νοεμβρίου θα προβληθεί ολόκληρη σε ένα μαραθώνιο που θα ξεκινήσει στις 9 το πρωί και θα τελειώσει στις 12 το βράδυ - και όποιος αντέξει! Από ελληνικής πάντως πλευράς τιμώμενα πρόσωπα είναι ο Παντελής Βούλγαρης (θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε το σύνολο της δουλειάς του, μαζί με το Μεγάλο Ερωτικό που ελάχιστοι έχουν παρακολουθήσει), αλλά και ο Γιάννης Δαλιανίδης, με έξι ταινίες, αντιπροσωπευτικές όλων του των τάσεων.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
οι γυναίκες σέρνουν το χορό
Έξι γυναίκες (συν μία απούσα, η Έρση Δάνου, που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει την ταινία της) να διεκδικούν δυναμικά τη μερίδα του λέοντος στα κρατικά βραβεία ποιότητας, είναι γεγονός πρωτοφανές για τα δεδομένα του ελληνικού σινεμά. Υπάρχουν όμως και οι γερο-λέοντες, όπως και μια ενδιάμεση γενιά πριν από τους πρωτοεμφανιζόμενους, που δίνουν μια δυναμική παρουσία στο επερχόμενο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (8-17 Νοεμβρίου). Ας δούμε όμως συνοπτικά την εικόνα των νέων ταινιών που διαγωνίζονται.
γυναικείες παρουσίες
Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: Ο μπαμπάς μου της Πέννυς Παναγιωτοπούλου. Ένα 10χρονο παιδί στη δεκαετία του '60 δεν θέλει να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι πέθανε ο πατέρας του. Γύρω από ένα καθόλου χαρμόσυνο θέμα, η πρωτοεμφανιζόμενη Πέννυ Παναγιωτοπούλου (με μεγάλη θητεία στο τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ) κάνει μια κινηματογραφικά αισιόδοξη ταινία, που πήρε διθυραμβικές κριτικές στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο (ειπώθηκε χαρακτηριστικά ότι η ταινία θα έπρεπε να λέγεται "Το δωμάτιο του πατέρα" σε αναλογία με το "Δωμάτιο του γιου" του Μορέτι). Ο μικρός Γιώργος Καραγιάννης τιμήθηκε με το βραβείο ερμηνείας στο ίδιο Φεστιβάλ και βάζει σοβαρή υποψηφιότητα για τα κρατικά βραβεία, όπου η ταινία αναμένεται να έχει σημαντική παρουσία. Θα το μετανιώσεις της Κατερίνας Ευαγγελάκου. Μια 30χρονη (Μάνια Παπαδημητρίου), που ξέμεινε στην επαρχία, λιποθυμά σε δημόσιο δρόμο της Πάτρας, κάτι που ωστόσο δε την εμποδίζει να δει τη ζωή της να περνά φλας μπακ στην οθόνη-μνήμη του μυαλού της. Μετά τον "Ιαγουάρο", αλλαγή ύφους για την Ευαγγελάκου, που αποπειράται να κάνει με ψηφιακή κάμερα μια κωμωδία του παραλόγου με φόντο την ελληνική επαρχία. Στα ατού το καστ: Μάνια Παπαδημητρίου, Υβόνη Μαλτέζου, Χρήστος Στέργιογλου, Λένα Κιτσοπούλου, Διώνη Κουρτάκη, όλοι και όλες ο ένας καλύτερος από τον άλλον.
Παρά λίγο, παρά πόντο, παρά τρίχα της Στέλλας Θεοδωράκη. Ένα περίεργο ερωτικό τρίγωνο ανάμεσα σε μια παντρεμένη (Ιωάννα Τσιριγκούλη) και δύο άντρες (Μιχαήλ Μαρμαρινός, Δημήτρης Σιάκαρας). Όχι, δεν είναι μια κοινή ερωτική ιστορία, αλλά μια πραγματεία πάνω στο φόβο, από μια πρωτοεμφανιζόμενη σκηνοθέτιδα, η οποία ωστόσο κουβαλά το "βάρος" πρωτοποριακών ντοκιμαντέρ και αρκετών θεωρητικών μελετών για τον κινηματογράφο. Πάμε για ένα ούζο της Κλεώνης Φλέσσα. Η Δέσποινα Κούρτη, μια άνεργη που γίνεται ταξιτζού και η Θεοδώρα Τζίμου, μια φιλόδοξη τηλεπαρουσιάστρια που αμελεί τα μητρικά της καθήκοντα, είναι οι κεντρικοί χαρακτήρες σε μια τυπικά "γυναικεία" ταινία, που μιλά για τη δοκιμασία της κοριτσίστικης φιλίας, αλλά και για το τραύμα της απουσίας των γονιών. Μια ακόμη πρωτοεμφανιζόμενη.
Να υπενθυμίσουμε επίσης ότι κρατικά βραβεία διεκδικούν δύο ακόμα ταινίες γυναικών που βγήκαν πέρσι στις αίθουσες: η Αλεξάνδρεια της Μαρίας Ηλιού και το Αύριο θα 'ναι αργά της Λάγιας Γιούργου.
φιλμ νουάρ και ανατροπές
Στη σκιά του Λέμι Κόσιον του Νίκου Ζερβού. Ο Λάκης Κομνηνός ως ήρωας ελληνικού φιλμ νουάρ που ζει με αναμνήσεις από τις ταινίες του Έντι Κονσταντίν (ενσάρκωσε τον Λέμι Κόσιον σε δεκάδες γαλλικές b-movies, αλλά και στην "Αλφαβίλ" του Γκοντάρ). Ιδιόμορφο εγχείρημα, διαφορετικό από τις άλλες ταινίες του Ζερβού, που υποστηρίζεται από πλειάδα γκεστ σταρ (Σπύρος Φωκάς, Κώστας Κακκαβάς, Έλενα Ναθαναήλ), όπως και την απρόσμενη εμφάνιση του Βαγγέλη Ρωχάμη σε ρόλο αρχιμαφιόζου.
Το μυστικό του Νοέμβρη του Τάκη Παπαγιαννίδη. Ένας επιχειρηματίας (Πασχάλης Τσαρούχας), εξιλαστήριο θύμα των ανομιών ενός οικονομικού τραστ, αποφυλακίζεται και πλησιάζει έναν αδέκαστο εισαγγελέα (Γιώργος Διαλεγμένος) για να του αποκαλύψει ποιοι κρύβονται πίσω από μια τρομοκρατική οργάνωση. Επίκαιρο το θέμα αυτού του πολιτικού θρίλερ μυστηρίου, όπου παίζουν επίσης οι Αθηνά Μαξίμου, ο Νίκος Καλογερόπουλος και η Μπέσυ Μάλφα. Ο χαμένος τα παίρνει όλα του Νίκου Νικολαΐδη. Βρόμικα μπαρ, ναρκωτικά, πόρνες, μπάτσοι και δύο ήρωες που αψηφούν το θάνατο, τραγουδώντας του. Τυπικός παρακμιακός Νικολαΐδης; Ναι, αλλά πολύ κοντά στο πνεύμα της "Γλυκιάς συμμορίας". Με τον Γιάννη Αγγελάκα (Τρύπες) να δίνει μια εντυπωσιακή παρουσία και να τα κερδίζει όλα. Ενδεχομένως η ταινία που θα αρέσει περισσότερο στο κοινό του Φεστιβάλ.μετανάστες και εξόριστοι
Lilly's story του Ροβήρου Μανθούλη. Ένας Έλληνας σκηνοθέτης, πολιτικός εξόριστος την περίοδο της χούντας, προσπαθεί να κάνει μια ταινία με τη Μελίνα Μερκούρη και γνωρίζεται με την κοινότητα των εξορίστων του Παρισιού. Μια διεθνής συμπαραγωγή που διαγωνίστηκε ήδη στο Φεστιβάλ Βερολίνου και θεωρείται ένα από τα μεγάλα φαβορί των κρατικών βραβείων. Με ομολογουμένως πλούσιο καστ, όπου ξεχωρίζουν οι Γιώργος Βογιατζής, Άννα Γκαλιένα, Όλια Λαζαρίδου, Γιώτα Φέστα, Μηνάς Χατζησάββας κ.ά. Όσο υπάρχει αλκοόλ του Δημήτρη Μακρή. Ένας Έλληνας γνωρίζει το περιθωριακό Μιλάνο, σε αυτή την ελληνο-ιταλική συμπαραγωγή, που βασίζεται σε μυθιστόρημα του Δημήτρη Μαμαλούκα και γυρίστηκε εξολοκλήρου στην Ιταλία. Kalabush των Αδ. Φλωρίδη και Θεόδ. Νικολαΐδη. Οι κωμικές κι ενίοτε τραγικές περιπέτειες ενός Κούρδου λαθρομετανάστη, ο οποίος αποβιβάζεται στη Λεμεσό, νομίζοντας αρχικά ότι βρίσκεται στην Ιταλία. Κωμωδία σε πολλές γλώσσες (κουρδικά, αγγλικά, βουλγαρικά και κυρίως... κυπριακά), δεν κατάφερε να πάρει ελληνικότητα κι εξαιρείται των κρατικών βραβείων, θα προβληθεί όμως στο Φεστιβάλ. Κρίμα, γιατί είναι μια πολύ καλή δουλειά.
η ενδιάμεση γενιά
Ο βασιλιάς του Νίκου Γραμματικού. Ένας 35χρονος προσπαθεί να ξεκόψει από το σκοτεινό παρελθόν του και να ξεκινήσει μια νέα ζωή στο κτήμα του πατέρα του. Ο ταλαντούχος Νίκος Γραμματικός επιστρέφει μετά τους "Απόντες" και τα "Νυχτολούλουδα" στο Φεστιβάλ, σε μια ταινία που θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα σταθεί αντάξια των προσδοκιών μας. Με τους Βαγγέλη Μουρίκη, Μαριλίτα Λαμπροπούλου και Μηνά Χατζησάββα (δεν λείπει από καμιά ταινία του Νίκου).
Ο κόσμος ξανά του Νίκου Κορνήλιου. Ένας σκηνοθέτης γνωστός για τις υπερ-μοντέρνες αισθητικά ταινίες του ("Ισημερία", "Το αθώο σώμα") προσεγγίζει τον ανυπότακτο κόσμο των εφήβων. Ίσως η ταινία-έκπληξη του Φεστιβάλ;
νέοι και ανεξάρτητοι
Όνειρα γλυκά του Παντελή Παγουλάτου. Ένας πατέρας που πάσχει από καρδιά, ο φίλος από την Αμερική που έρχεται να τον δει, αλλά που ψάχνει στη γυναίκα του άλλου τα κομμάτια ενός θρυμματισμένου παλιού έρωτα. Και γύρω τους, τα παιδιά του ζεύγους που προσπαθούν να κάνουν τη δική τους ζωή. Πρώτη ταινία, αλλά με πολύ καλό καστ (Γιάννης Φέρτης, Μπέτυ Λιβανού, Χρήστος Νομικός, Βαλέρια Χριστοδουλίδου), συγκινητικό και ανθρώπινο θέμα στην αισθητική της σχολής Βούλγαρη-Χούρσογλου. Να ένας σκηνοθέτης με μέλλον.
Γύρω γύρω όλοι του Γιάννη Δράκου. Πρώην υπόδικοι και νυν περιθωριακά κλεφτρόνια έχουν την ιδέα να μετατρέψουν ένα τροχόσπιτο σε κινούμενο μπαρ στους δρόμους της Αθήνας. Ανεξάρτητη παραγωγή, με τον Κώστα Βουτσά γκεστ σταρ. Σίγουρα θα γίνει μεγάλη πλάκα στην προβολή της.πειραματικά και ντοκιμαντέρ
Η γυναίκα της... και ο συλλέκτης του Κώστα Σφήκα. Μια μοντέρνα προσέγγιση του έργου του Σολωμού "Η γυναίκα της Ζάκυθος" μέσα από γκραβούρες, βυζαντινές εικόνες και κολλάζ που "εμψυχώνονται" με την τεχνική του κινουμένου σχεδίου. Ο γνωστός πειραματικός Σφήκας, θα πουν κάποιοι -πλην όμως αυτή τη φορά θέλουμε να πιστεύουμε ότι έγινε ένα έργο πιο προσιτό προς το μέσο φεστιβαλικό κοινό.
Η μνήμη του Βασίλη Μαζωμένου. Δοκιμιακό έργο πάνω στη μνήμη και τη λαγνεία, φτιαγμένο από παλιές πορνογραφικές ταινίες, αποσπάσματα μιας θεατρικής παράστασης, φωτογραφίες, κείμενα και κλασική μουσική. "Κλασικός" Μαζωμένος ("Το χρήμα"), όπως θα έλεγε κανείς!
Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ του Αλέξη Τσάφα. Προσέγγιση της ζωής των Κουβανών στην Ελλάδα, αλλά και μια επίσκεψη στην ενδοχώρα της Κούβας, των ζεστών κατοίκων της και της αιθέριας μουσικής της. Δεν είναι "Buena Vista Social Club", αλλά περιέχει πολλά αυθεντικά μουσικά αποσπάσματα κουβανέζικης μουσικής, που του προσδίδουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.Διαγωνίζονται επίσης τρία ντοκιμαντέρ που προβλήθηκαν το Μάρτιο στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ στη Θεσσαλονίκη: Εγκώμιο βραδύτητας του Γιάννη Λεοντάρη, Λόγια της σιωπής της Λουκίας Ρικάκη, Οι φύλακες του χρόνου της Μαργαρίτας Μαντά. Τέλος, στα κρατικά βραβεία ποιότητας συμμετέχουν και οι περσινές παραγωγές Η φούσκα του Νίκου Περράκη και Εφάπαξ του Νίκου Ζαπατίνα.
Μπάμπης Ακτσόγλουbabis@athinorama.gr
