Μπορεί τα τελευταία χρόνια να έχει γίνει μόδα, όμως η Φολέγανδρος διατηρεί ανέπαφη την αρχετυπική ομορφιά των Κυκλάδων και σε αυτήν εστιάσαμε στην τελευταία μας επίσκεψη στο νησί.
Μπορεί η Φολέγανδρος να αποτελείται από 3 κύριους οικισμούς, τη Χώρα, την Άνω Μεριά και τον Καραβοστάση που είναι και το λιμάνι του νησιού, η γοητεία της όμως ξεδιπλώνεται καταρχήν στην Χώρα.
Η Χώρα, βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν του νησιού, είναι χτισμένη μέσα και γύρω από το Κάστρο και «αιωρείται», στην κορυφή ενός απότομου γκρεμού, 200 μέτρα πάνω από τη θάλασσα.
Γραφικά πλακόστρωτα στενά σοκάκια, κάτασπρα σπίτια με τις μικρές ολάνθιστες αυλές, που λόγω των ισχυρών ανέμων «βλέπουν» πάντα στο εσωτερικό και όχι προς τη θάλασσα, τρεις όμορφες πλατείες, ευφάνταστες χειροποίητες επιγραφές καταστημάτων και αναρίθμητες εκκλησιές δημιουργούν μία ατμόσφαιρα παραμυθένια σε ένα νησί που η ομορφιά του το κάνει να ακροβατεί ανάμεσα στο παραμύθι και την πραγματικότητα.
Φτάνοντας στο ψηλότερο σημείο του οικισμού, στην πάνω πλατεία, στην πλατεία της Πούντας, θα βρεθείτε σε ένα από τα πιο όμορφα μπαλκόνια του Αιγαίου. Εκεί που ο βράχος πέφτει σχεδόν κάθετα στη θάλασσα, είναι το σημείο που κόβει την ανάσα.
Εδώ θα συναντήσετε Φολεγανδρίτες που έχουν βγει για να δουν το πλοίο που έρχεται από τη Μήλο για να κατευθυνθεί στο λιμάνι. «Από τη στιγμή που θα φανεί πέρα στη μύτη, θέλει 30 λεπτά για να δέσει» μας λέει η κυρία Μαργαρώ, που περιμένει το γιό της από τον Πειραιά. Του έχει ετοιμάσει πετινάρι γεμιστό με συκωτάκια, σταφίδες και ψωμί.
Πάνω στην πλατεία, απέναντι από το πανέμορφο κεραμοσκεπές κτίριο του δημοτικού σχολείου, βρίσκεται ο αγαπημένος χώρος της Lisbet και του Παναγιώτη, η Πούντα. Η Lisbet, φτιάχνει κεραμικά και μαζί με το σύζυγο της Παναγιώτη, αποφάσισαν να ανοίξουν αυτό το χώρο και να του δώσουν όλη τους την ενέργεια. Αξίζει να δοκιμάσετε το εκλεκτό αιγαιοπελαγίτικο πρωινό με ρόφημα φασκόμηλου, διπλό ελληνικό καφεδάκι, κουλούρα και ντόπιο τυρί.
Και όλα αυτά σερβιρισμένα μέσα στα χειροποίητα, κεραμικά σερβίτσια που με πολύ μεράκι φτιάχνει η ιδιοκτήτρια. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, μπορείτε να δοκιμάσετε την τοπική τυρόπιτα «καλασούνα» και την εξαιρετική φολεγανδρίτικη χωριάτικη με σουρωτό, το ντόπιο τυρί και άλλες νόστιμες συνταγές.
Το Κάστρο της Χώρας
Πανέμορφο και με το δικό του στυλ και άποψη είναι το Κάστρο της Φολεγάνδρου. Πρόκειται για έναν μεσαιωνικό οικισμό, που μετράει πάνω από 10 αιώνες ζωής, και χτίστηκε για να προστατεύει τους ανθρώπους του νησιού από τις εχθρικές επιδρομές. Από την κατασκευή του, κατοικείται αδιάκοπα.
Η Παναγία
Το σημείο που βρίσκεται η μεγαλύτερη εκκλησία του νησιού, η Παναγία, δίνει την αίσθηση ότι τα πάντα σε αυτό το νησί, συμβαίνουν υπό το άγρυπνο βλέμμα της. Βρίσκεται σκαρφαλωμένη στο βράχο, πάνω από τη Χώρα και εκτιμάται ότι είναι χτισμένη στη θέση αρχαίου ναού. Είναι πολύτρουλη βασιλική με πολύ ψηλό καμπαναριό και η σημερινή μορφή, οφείλεται στην ανακαίνιση που ολοκληρώθηκε το 1821. Η εικόνα της Παναγίας, συνδέεται με πειρατικές ιστορίες και θρύλους της Φολεγάνδρου. Για να φτάσει κανείς στην Παναγία θα ακολουθήσει το λιθόστρωτο που ξεκινάει από την πλατεία της Πούντας και θα χρειαστεί περίπου 10 λεπτά.
Άνω Μεριά
Πρόκειται για τον δεύτερο σε μέγεθος οικισμό του νησιού, και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού. Οι κάτοικοι του κατά βάση ασχολούνται με τις αγροτικές εργασίες και υπάρχουν και κάποιες μικρής κλίμακας τουριστικές επιχειρήσεις. Η θεμωνιά είναι ένα χαρακτηριστικό είδος αγροτόσπιτου που συναντά κανείς στη Φολέγανδρο και ειδικότερα εδώ στην Άνω Μεριά. Μια τέτοια επιπλωμένη θεμωνιά, του 19ου αιώνα, φιλοξενεί το Λαογραφικό Μουσείο (22860-41370) της Άνω Μεριάς. Μια επίσκεψη θα σας ταξιδέψει σε ένα πλήρες παραδοσιακό αγροτικό νοικοκυριό. Όλος ο οικισμός αποτελεί ένα ταξίδι το χρόνο. Στην Ανω Μεριά, αξίζει να δοκιμάσετε το μαλακό παστέλι της Δέσποινας, που φτιάχνει μαζί με το σύζυγό της Αποστόλη, στο παραδοσιακό εργαστήριο.(22860 41003)
Ο Φάρος της Ασπρόπουντας
Το φως του, δίνει στίγμα στα πλοία για σχεδόν 100 χρόνια και η έντασή του είναι τέτοια που φτάνει τα 17 ν.μ. Στην αρχή της λειτουργίας του, άναβε με φυτίλι, στη συνέχεια με μηχανισμό πετρελαιοατμού, ενώ από το 1986, λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια. Αν αποφασίσετε να περπατήσετε μέχρι εκεί, θα χρειαστείτε περίπου 1ώρας περπάτημα από την Άνω Μεριά μέσω της παραλίας Λιβαδάκι.
Παραλίες
Το νησί δεν διαθέτει οργανωμένη παραλία με την έννοια της ξαπλώστρας και της ομπρέλας. Διαθέτει όμως πολύ όμορφες παραλίες με την χαρακτηριστική πράσινη πέτρα της Φολεγάνδρου και τα διάφανα νερά.
Επιλέξετε τη σκιά από τα αρμυρίκια στην παραλία Χοχλίδια στον Καραβοστάση, ή την άλλη επίσης οικογενειακή αμμουδερή παραλία της Αγκάλης. Και στις δύο αυτές παραλίες υπάρχουν μαγαζιά για τα απαραίτητα αλλά και ταβέρνες με ολόφρεσκα ψαρικά. Σε πολλές από τις απομονωμένες μπορείτε να φτάσετε είτε με βάρκες που φεύγουν από το λιμάνι ή την Αγκάλη, είτε αν συνδυάσετε το μπάνιο σας με μία πεζοπορία.
Πολύ κοντά στην Αγκάλη είναι η μικρή παραλία Φηρά (μονοπάτι, 10') και ο Γαλίφος, ακολουθώντας το μονοπάτι πρός τον Άγιο Νικόλαο (10'). Διπλά από τα Χοχλίδια, μπορείτε να πάτε στη Βάρδια, με εύκολη πρόσβαση, αφού φτάνουν μέχρι εκεί λιθόκτιστα σκαλοπάτια.
Κοντά στο λιμάνι, στον παραθεριστικό οικισμό Λιβάδι, βρίσκεται η ομώνυμη παραλία. Διαθέτει άμμο και ψιλό βοτσαλάκι και αρκετή σκιά από αρμυρίκια αλλά και ένα εστιατόριο στο κοντινό κάμπινγκ. Επίσης, λειτουργεί καντίνα.
Μετά από περπάτημα περίπου 20 λεπτών θα φτάσετε από την Αγκάλη, στην παραλία του Αγίου Νικολάου, που έχει άμμο και ψιλό βοτσαλάκι.
Το Κάτεργο είναι μία από τις πιο όμορφες παραλίες του Αιγαίου, διαθέτει ψιλό βότσαλο, ολοκάθαρα νερά και βρίσκεται σε ένα μία ακατοίκητη περιοχή του νησιού στο νοτιοανατολικό άκρο. Θα την προσεγγίσετε είτε με βαρκάκι είτε μέσω μονοπατιού που ξεκινάει από το Λιβάδι.
Η βραχονησίδα που βρίσκεται μπροστά στην παραλία, ονομάζεται Μακρύ Κάτεργο ή Πελαγία και κάποιες φορές αποτελεί και ιδανικό ανεμοφράκτη. Παλαιότερα, οι ντόπιοι προμηθεύονταν από εδώ ένα μετάλλευμα με το οποίο έφτιαχναν την κόκκινη μπογιά για τα πλοία. Εξαιτίας των δύσκολων συνθηκών στην εξόρυξη, η περιοχή ονομάστηκε Κάτεργο.
Μία άλλη ερημική παραλία που απαιτεί περπάτημα για να φτάσετε είναι το Σερφιώτικο. Εφοδιαστείτε με νερό, σκίαση, και κάποιο ελαφρύ φαγητό και εξερευνήστε τις παραλίες του νησιού. Στο Λιβαδάκι, πηγαίνεις με βάρκα από την Αγκάλη, διαφορετικά χρειάζεται περπάτημα από την Άνω Μεριά περίπου 55 λεπτών. Θα συναντήσετε μία άγριας ομορφιάς παραλία.
Ο παράδεισος του πεζοπόρου
Ιδανικός προορισμός για πεζοπορία είναι η Φολέγανδρος καθώς διαθέτει ένα πολύ καλά διατηρημένο δίκτυο μονοπατιών που περνούν από ξερολιθιές, παλιούς μύλους, και ξωκλήσια. Η διαδρομή Χώρα – Χριστός - Φηρά - Αγκάλη διασχίζει ένα τμήμα της ενδοχώρας του νησιού και περνάει από το ξωκλήσι του Αγίου Σάββα. Το τμήμα μέχρι το Χριστό είναι στο μεγαλύτερό του μέρος λιθόστρωτο.
Γεύσεις και αρώματα
Η Φολέγανδρος μοσχοβολάει θυμάρι και οι μέλισσες το εκμεταλλεύονται για να ετοιμάσουν το πεντανόστιμο θυμαρίσιο μέλι του νησιού. Τα αυγουστιάτικα καρπούζια συνδυάζονται με μέλι και σουσάμι και δημιουργούν την καρπουζένια, μία χαρακτηριστική καλοκαιρινή κυκλαδίτικη πίτα.
Γευθείτε ακόμη την καλασούνα, τα μπουρεκάκια, την κάπαρη μαγειρευτή, τα ματσάτα, τα ντόπια ζυμαρικά, το σουρωτό τυρί και το πικάντικο τυρί, που ωριμάζει μέσα στο κατακάθι των βαρελιών του κρασιού, την οινολάσπη, «γύλη» για τους ντόπιους.
Διαμονή
Ανεμόμυλος Βρίσκεται στη Χώρα, πάνω από την πλατεία της Πούντας, στην άκρη του βράχου. Περιποιημένα δωμάτια με όμορφη και προσεγμένη διακόσμηση και απρόσκοπτη θέα στο πέλαγος. Η εσωτερική ήσυχη αυλή είναι ανοιχτή και σε εξωτερικούς πελάτες, για όσους θέλουν να δουν από εδώ το ηλιοβασίλεμα ή να απολαύσουν τον πρωινό τους καφέ. Από € 160.
Chora Resort Ανάμεσα στους κατάφυτους κήπους με τα τροπικά δέντρα και τα πολύχρωμα λουλούδια, θα βρείτε τα άνετα και σύγχρονα δωμάτια του. Ανάλογα με τις ανάγκες σας, μπορείτε να επιλέξετε από απλό δίκλινο μέχρι deluxe σουίτες 2 υπνοδωματίων. Βρίσκεται στη Χώρα. Από € 125.
Fata Morgana Με πανοραμική θέα στο Αιγαίο και δίπλα στο κέντρο του οικισμού της Χώρας, το κυκλαδίτικου στυλ Fata Morgana διαθέτει πισίνα με εγκαταστάσεις υδρομασάζ, σνακ μπαρ αλλά και άνετα διαμερίσματα. Η διακόσμηση είναι σε αποχρώσεις της άμμου και του ξύλου, η επίπλωση παραδοσιακή. Από € 100.
Vrahos Boutique Hotel (22860 41304) Πρόσφατα ανακαινισμένο, καταφέρνει να συνδυάσει ιδανικά την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του νησιού με τα μοντέρνα στοιχεία της κατασκευής. Βρίσκεται αμφιθεατρικά χτιθσμένο στον Καραβοστάση, δίπλα στην παραλία και ανάμεσα σε βουκαμβίλιες, εσπεριδοειδή και φοίνικες. Από € 50.
Anemi Μέλος των desigh hotels, το ξενοδοχείο λειτουργεί με έμφαση και στην πιο μικρή λεπτομέρεια και διακρίνεται για την αισθητική του συνοχή. Άνετα δωμάτια, φιλικό περιβάλλον, προσεγμένες και προσωποποιημένες υπηρεσίες. Βρίσκεται δίπλα στην παραλία του Καραβοστάση. Από € 190.
Που να φάτε
Μέλισσα, Χώρα. Οι τοπικές παραδοσιακές συνταγές της κυρίας Κατίνας, εκπλήσσουν και αναδεικνύουν τον γαστρονομικό πλούτο του νησιού. Δοκιμάστε τα τοπικά ζυμαρικά ματσάτα με σάλτσα αλλά και την καλασούνα, την πίτα της Φολεγάνδρου. Πολλές επιλογές λαδερών.
Πιάτσα, Χώρα. Εδώ θα δοκιμάσετε το ονομαστό στιφάδο της κυρίας Κούλας, αλλά και πεντανόστιμα χειροποιήτα ζυμαρικά είτε με απλή κόκκινη σάλτσα είτε με σουτζουκάκια ή λεμονάτο μοσχάρι. Δοκιμάστε τη Φολεγανδρίτικη καρπουζένια, τα ρεβύθια φούρνου και φυσικά την μαϊντανοσαλάτα.
Ζέφυρος Άνεμος, Χώρα (22860 41556), Τα ματσάτα αλλιώς. Το κλασικό ζυμαρικό του νησιού φτιάχνεται με κολοκύθι και καρότο και σερβίρετε με γαρίδες και σάλτσα ούζου. Ζωηρή χταποδοσαλάτα με φακές αλλά και πουρές ρεβυθιού με αρνάκι καρέ. Δοκιμάστε ολόφρεσκα ψάρια ημέρας αλλά και αστακό «κωλοχτύπα» με κριθαράκι. Σε κάποιες συνταγές θα βρείτε πολίτικες επιρροές.
Κυρά Μαρία (Συνάντηση), Άνω Μεριά. Στην ταβέρνα της Κυρά Μαρίας, θα φάτε μερικά από τα πιό νόστιμα παραδοσιακά φαγητά με την καλύτερη θέα. Δοκιμάστε φαβοκεφτέδες αλλά και τυροπιτάκια με σουρωτό. Ματσάτα με ντόπια κρέατα, κατσίκι, αρνάκι, κουνέλι. Ο γιος της Κυρά Μαρίας, έχει καΐκι. Ανάλογα με την ψαριά, θα βρείτε και φρέσκο ψάρι.
