Σκαρφαλώνοντας στις πλαγιές του Άσκιου και του Βοΐου, «κλέβοντας» λίγη δροσιά από τον Αλιάκμονα, τον Πραμόριτσα και τον Μύριχο, αλλά και τραβώντας χειρόφρενο κατά βούληση σε γαλήνια χωριά γύρω από τη Σιάτιστα, εξερευνούμε τις ομορφιές του Δήμου Βοΐου, μιας άγνωστης στους πολλούς γωνιάς της Δυτικής Μακεδονίας.
.jpg)
Παίρνοντας το όνομά του από το ομώνυμο βουνό στα θεμέλια της Πίνδου, ο Δήμος Βοΐου συνενώνει τυπικά τους πρώην καποδιστριακούς Δήμους Σιάτιστας, Ασκίου, Νεάπολης, Τσοτυλίου και Πενταλόφου. Πρακτικά, όμως, και με εξαίρεση ίσως τη Σιάτιστα, την περιποιημένη «κυρά» της περιοχής, παραμένει για τους περισσότερους μια terra incognita. Κι ας κρύβει μέσα του φύση μοναδική, ψηλά βουνά, αμέτρητα χωριά και άλλα τόσα γεφύρια, γεύσεις αυθεντικές, αγνές και συνάμα τραχιές. Αναμφίβολα ο προορισμός δεν κάνει για όλους. Θέλει να μπορείς να κάνεις χωρίς λουσάτα ξενοδοχεία, να αγαπάς τις on the road εξερευνήσεις (με σύμμαχο ένα πλήρως ασφαλτοστρωμένο δίκτυο), την επαφή με τους ντόπιους, αλλά και την ησυχία ενός αινιγματικού χωριού που θα βρεθεί στο διάβα σου.
Σιάτιστα
 (10).jpg)
Απλωμένη αρχοντικά (σχεδόν με την κυριολεκτική έννοια του όρου) σε μια πλαγιά του όρους Βέλλια, η Σιάτιστα αποτελεί την πιο ζωντανή κωμόπολη της περιοχής. Χωρίζεται σε δύο συνοικίες, την πιο παλιά Γεράνεια και τη μεταγενέστερη Χώρα, τις οποίες ενώνει ένας κεντρικός ανηφορικός δρόμος, που συγκεντρώνει και τη ζωή της πόλης (καταστήματα, κάποια εκ των οποίων με γούνες και δερμάτινα, μπαράκια κ.λπ.). «Κράχτης» της είναι βεβαίως τα περίφημα αρχοντικά των γουνεμπόρων από την εποχή της μεγάλης ακμής της (κυρίως τον 18ο αι.), θα τολμούσα να πω, ωστόσο, ότι η πόλη βρίσκεται σε φάση (σεμνής) αναγέννησης. Από τη μία, τα τελευταία χρόνια πολλαπλασιάστηκαν τα εκτροφεία γουνοφόρων ζώων, από την άλλη η πόλη δείχνει να αποζητά την εξωστρέφεια, με την τουριστική έννοια του όρου.
.jpg)
Λόγου χάρη, προς τα τέλη του 2014 ολοκληρώνεται η αναστύλωση του επιβλητικού αρχοντικού της Πούλκως, ενώ στην κεντρική πλατεία της Χώρας (Τρία Πηγάδια), το τουριστικό περίπτερο του δήμου (καθημερινά, εκτός Δευτέρας, μέχρι 3 μ.μ., 2465022800) παρέχει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται ο επισκέπτης και διοργανώνει δωρεάν ξεναγήσεις στα σημαντικότερα αξιοθέατα, όπως το Αρχοντικό του Μανούση και η Ιστορική Παλαιοντολογική Σιάτιστας στο πανέμορφο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο. Εξαιρετικές ξεναγήσεις στον ξακουστό σε όλη τη Δυτική Μακεδονία μεταβυζαντινό ναό της Αγίας Παρασκευής, στην πλατεία της Γεράνειας, πραγματοποιούν εθελοντικά τρία νέα παιδιά, ο Γιάννης, ο Χρήστος και η Περιστέρα, ενώ η επισκέψιμη Παραδοσιακή Κατοικία του Χρήστου Τσιότσιου και της Τατιάνας Ντέρου, επί της ουσίας το παράσπιτο του Αρχοντικού της Πούλκως, στεγάζει τη λαογραφική συλλογή του ζευγαριού που αριθμεί 3.800 αντικείμενα. Για υπέροχη θέα στα χωριά των Γρεβενών, ανεβείτε ώρα ηλιοβασιλέματος στο άλσος του Αγ. Χριστοφόρου. Ξακουστό τοπικό έθιμο αυτό των Καβαλάρηδων τον Δεκαπενταύγουστο με τα άλογα της πόλης (σχεδόν κάθε σπίτι έχει το δικό του) σε περιφορά συνοδεία χάλκινων και πλήθους κόσμου.
Ώρα για αυτοκινητάδες
Με βάση τη Σιάτιστα, προτείνουμε δύο βασικές ασφάλτινες διαδρομές – μία με βόρεια κατεύθυνση που σκαρφαλώνει στις πλαγιές του Άσκιου και μία μεγαλύτερη που διασχίζει εγκάρσια την επικράτεια του δήμου προς τα δυτικά μέχρι τις πλαγιές του Βοΐου. Όσοι τις ακολουθήσετε θα απολαύσετε άφθονες εναλλαγές στο τοπίο, ενώ διάσπαρτα χωριά θα σας «προκαλούν» για ακόμα μία στάση.
ΣΤΙΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΣΚΙΟΥ
«Γαλατινή περήφανη μες τα βουνά χτισμένη» λένε για αυτήν την κωμόπολη κοντά στη Σιάτιστα, που πράγματι απλώνεται με περιποιημένα πετρόχτιστα σπίτια και πλακόστρωτα ανάμεσα στη Βέλλια και το καραφλό από αυτή τη μεριά Άσκιο.
Η Εράτυρα, μπορεί συνολικά να μη δρέπει δάφνες αισθητικής, αξίζει όμως μια βόλτα στα κεντρικά της στενάκια, περιμετρικά του Ναού Αγίου Γεωργίου και ανάμεσα στα σπίτια που το καθένα έχει τη δική του λεμονιά. Στο μικρό του κατάστημα, ο βιοκαλλιεργητής Θοδωρής Στεφόπουλος θα σας μυήσει στα μυστικά των 40 βοτάνων (από ύσσωπο και φασκόμηλο μέχρι μελισσόχορτο και θυμάρι) που καλλιεργεί σε μια έκταση 25 στρεμμάτων έξω από την πόλη, στο πρατήριο του Δημήτρη Τσιόπτσια θα κάνετε τις προμήθειές σας σε χειροποίητα ζυμαρικά (όπως τα τοπικά πέτουρα) και σταρένιο τραχανά, για δερμάτινα γάντια και άλλα είδη από δέρμα αναζητήστε την οικογενειακή βιοτεχνία του Γιώργου Τζήκα, ενώ ο τοπικός σύλλογος γυναικών θα σας γλυκάνει με γλυκά του κουταλιού.
Πλησιάζοντας στο Σισάνι, ίσως τραβήξουν την προσοχή σας οι καλαμένιες πυραμίδες που πάνω τους «σκαρφαλώνουν» φασολιές. Καρπός τους τα περίφημα λεπτόφλουδα φασόλια Σισανίου – από ψιλά μέχρι γίγαντες και ελέφαντες. Το χωριό διασχίζει ο ποταμός Μύριχος, που νοτιότερα συναντιέται με τον Αλιάκμονα. Σαν αετοφωλιά, πάνω σε μια πλαγιά απέναντι από την είσοδο του χωριού, ο απλός ξενώνας «Μύριχος» (2463092550, από € 45) ενδείκνυται για χαλαρωτική διαμονή σχεδόν πάνω στο ποτάμι – εναλλακτικά τιμήστε τις νοστιμιές της κ. Χρυσούλας στην ταβέρνα του ισογείου.
Χτισμένα στις πτυχώσεις μιας πλαγιάς του Άσκιου, τα Νάματα εντυπωσιάζουν με την πετρόχτιστη ομορφιά και τη γαλήνη τους. Τριγύρω καραδοκεί μια φύση οργιαστική με πηγές και ρεματιές, ενώ οι λάτρεις της πεζοπορίας ξεκινούν από εδώ για το Σινιάτσικο, την επιβλητική κορυφή του Άσκιου.
Μια ωραία παράκαμψη στο δρόμο της επιστροφής είναι προς τον Πελεκάνο που ατενίζει μια γαλήνια κοιλάδα, ενώ στο γειτονικό Δρυόβουνο κάντε στάση στον ξυλόφουρνο της κ. Κωνσταντίνας πάνω στον κεντρικό δρόμο για μυρωδάτο ψωμί και άψογο «σαλιγκαρωτό» λαδοκούλουρο.
.jpg)
ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΠΡΑΜΟΡΙΤΣΑ
Η παλαιά Εθνική Οδός Κοζάνης-Ιωαννίνων, ήσυχη πια μετά την Εγνατία, μας φέρνει προς τη δυτική πλευρά του δήμου. Στην Αγία Σωτήρα βασιλεύει η απόλυτη ησυχία. Πέτρινα σπίτια, καλντερίμια, εκκλησιές και βρύσες. Ο ήχος από τρεχούμενα νερά θα σας παρασύρει μέχρι την άκρη του χωριού, απ’ όπου ξεκινά ένα μακρύ μονοπάτι για το δίτοξο γεφύρι της Σβόλιανης που δρασκελίζει τον ποταμό Πραμόριτσα, δεύτερο μεγαλύτερο παραπόταμο του Αλιάκμονα μετά τον Βενέτικο.
Από το Δίλοφο με τα καλοδιατηρημένα σπίτια μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής (παρατηρήστε τις διπλές καπνοδόχους), ένας φρεσκοασφαλτοστρωμένος δρόμος οδηγεί στο Πεντάλοφο, ένα απόκρημνο κεφαλοχώρι στους πρόποδες του Βοΐου, χτισμένο από φημισμένους πετράδες της εποχής – όσοι φτάσετε μέχρις εδώ προσέξετε τα «αδερφομοίρια», τα σπίτια δηλαδή δύο αδερφών, όπου τα διαφορετικής απόχρωσης κεραμίδια «οριοθετούν» τη μεριά που ανήκει στον καθένα. Κάντε στάση για κρεατονοστιμιές στην ταβέρνα «Η Δήμητρα» (2468041190).
Στη γλυκύτατη Λούβρη των μόλις 8 μόνιμων κατοίκων, η Αθηνά και η Μαρία άνοιξαν το 2010 την «Κωλοφέξα» (2468063376), ένα μοντέρνο καφενείο, όπου θα ξαποστάσετε με μεζεδάκια, καφέδες και χειροποίητα γλυκά – έχει και ωραία αυλή για τις καλοκαιρινές νύχτες.
Από εδώ συνεχίζουμε ευθεία και περνώντας από ακόμα ένα γεφύρι, τετράτοξο αυτό με ωραία άπλα τριγύρω (για ένα πικνίκ ίσως) φτάνουμε στο όμορφο Κριμήνι και από εκεί στη μικρή αποκάλυψη που ονομάζεται Ροδοχώρι. Φροντισμένο, με πρασινάδες και λουλούδια παντού, με παράδοση στην πέτρα, η οποία κάνει την εμφάνιση της μέχρι και στη μεγάλη παιδική χαρά, αλλά και μια κεντρική πλατεία σκέτο όνειρο – πιάνεις παγκάκι ή τραπέζι στο καφενείο και αφήνεσαι να παρατηρείς τα σχήματα που παίρνουν τα σύννεφα στο γαλανό ουρανό. Νέα άφιξη, εδώ και λίγους μήνες όπως με πληροφόρησαν στο χωριό, ο ξενώνας «Rodohori Suites», τον οποίο ωστόσο βρήκα κλειστό κατά την επίσκεψή μου.
Γεύσεις και προϊόντα
Ένας εξαιρετικός τοπικός μεζές είναι τα πρόβεια παϊδάκια από «χοντρό» κρέας, τα οποία περνάνε συνήθως τρεις ημέρες παρέα με κρεμμύδια και ένα μείγμα από διάφορα μυρωδικά που επιλέγει ο εκάστοτε ταβερνιάρης – γι’ αυτό και το γευστικό αποτέλεσμα συχνά διαφέρει. Δύο από τις καλύτερες ταβέρνες της Σιάτιστας είναι τα «Τρία Πηγάδια» (2465022991) στην πλατεία της Χώρας και τα «Γραβάδικα» (2465022711) στη Γεράνεια, όπου μεταξύ άλλων θα βρείτε και τοπικά μαγειρευτά όπως ζυγούρι με πράσο και χοιρινό με αρμιά (λάχανο τουρσί). Αν και μοιάζει περισσότερο με καφενείο, ο «Πλάτανος» (2465021066) στην πλατεία της Γεράνειας φημίζεται για τα μανιτάρια που μαζεύει ο ιδιοκτήτης και δεινός συλλέκτης και πεζοπόρος κ. Θανάσης, τα οποία μαγειρεύει η σύζυγος κ. Γίτσα με διάφορους τρόπους (μέχρι… σνίτσελ κάνει τα μεγαλύτερα). Ο μπάτζιος, που κάνει φοβερό σαγανάκι, και δύο κρεμώδη τυριά, το τουλουμίσιο και το ανεβατό βρίσκουν το δρόμο τους από τα τοπικά τυροκομεία (όπως αυτό του Τηλέμαχου Σαμαρά στο Δίλοφο) ως στις ταβέρνες της περιοχής. Πέρα από το διάσημο τοπικό κρασί λιαστό, τα δύο επισκέψιμα οινοποιεία της Σιάτιστας, «Δύο Φίλοι» (2465022224) και «Διαμαντής» (2465021083), προσφέρουν αρκετές επιλογές σε τοπικές και όχι μόνο ποικιλίες, δίνοντας παράλληλα το «παρών» και στις ταβέρνες της πόλης. Για γλυκό τελείωμα δοκιμάστε τα περίφημα σαλιάρια.
Διαμονή στη Σιάτιστα
Το «Ιβερίς» (2465047054, από € 65) είναι μια μονάδα σύγχρονου ύφους, με πισίνα, άνετα δωμάτια και καφέ-εστιατόριο με μεγάλες τζαμαρίες που βλέπουν στην πόλη. Απλές επιλογές διαμονής, τα δύο κλασικού ύφους ξενοδοχεία «Σιάτιστα» (2465047047, από € 40) και «Αρχοντικό» (2465021298, από € 40) αλλά και ο ξενώνας «Σιατιστινό Αρχονταρίκι» (2465047020, από € 45).
