Πάτροκλος Σκαφίδας©
Η πολυαναμενόμενη συμπαραγωγή της Schaubühne με το Θέατρο του Νέου Κόσμου επιβεβαιώνει τις προσδοκίες: ένα θέαμα ζωντανό, εκρηκτικό, άμεσο, καταγγελτικό – ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι αγγίζει, σε στιγμές, τον διδακτισμό και την ευθεία προπαγάνδα. Ο Οστερμάιερ προτείνει ένα θέατρο-φόρουμ, ένα πεδίο δημόσιου διαλόγου, στο οποίο το σπάσιμο της θεατρικής ψευδαίσθησης και η συμμετοχή των θεατών έχουν μεγαλύτερο βάρος από την προσαρμογή του έργου του 19ου αι. στη σημερινή πραγματικότητα.
Η επιλογή του ΄Ιψεν δεν είναι τυχαία. Αν και συχνά θεωρείται ξεπερασμένος, παραμένει θεμελιωτής του κοινωνικού δράματος και ο "Εχθρός του λαού" ταιριάζει ιδανικά στο κεντρικό ερώτημα που θέτει ο Οστερμάιερ: ποια η θέση σας στη σύγκρουση δημόσιου συμφέροντος και οικονομικής σκοπιμότητας; Η ιστορία του γιατρού Τόμας Στόκμαν –ο οποίος καταγγέλλει τη μόλυνση των νερών των ιαματικών λουτρών που στηρίζουν οικονομικά ολόκληρη την πόλη– αποδεικνύεται καίρια και εξυπηρετεί απολύτως τη σκηνοθετική πρόθεση για μια σύγχρονη διασκευή, η οποία ανοίγεται επίσης σε προβληματισμούς για την ευθύνη του Τύπου, την εξάρτησή του από συμφέροντα, την πολιτική και τα μικροπολιτικά παιχνίδια κ.ά.
Η παράσταση κινείται πολύ ωραία στο μεταίχμιο ανάμεσα στον ρεαλισμό και την κατάρριψή του. Το σκηνικό (Jan Pappelbaum, ζωγραφική σκηνικού: Katharina Ziemke) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: αληθινά αντικείμενα συνυπάρχουν με τα δισδιάστατα σκίτσα από κιμωλία στους τοίχους και δημιουργούν ένα χώρο που είναι ταυτόχρονα αληθινός και θεατρικός. Σημαντικό ρόλο παίζει και η μουσική (σχεδιασμός ήχου: Malte Beckenbach, Daniel Freitag), συμβάλλοντας σε μια παράσταση που "ροκάρει", κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Η ελληνική εκδοχή της παράστασης αποδεικνύεται φλογισμένη και σε σημεία συναρπαστική. Οι ηθοποιοί μοιάζουν να "είναι" οι ρόλοι τους, πραγματοποιούν φυσικές ερμηνείες που αποπνέουν αυτοσχεδιαστική αμεσότητα. ΄Ετσι, όταν έρχεται η στιγμή της απεύθυνσης του Στόκμαν/Κωνσταντίνου Μπιμπή προς τους θεατές, οι οποίοι παίρνουν τους ρόλους των κατοίκων της πόλης, το σπάσιμο της σύμβασης προκύπτει οργανικά (όχι όμως χωρίς να ζημιώσει το ρυθμό της παράστασης). Σε αυτό το σημείο, ο ηθοποιός, με έναν πύρινο, συναισθηματικό και ολοένα κλιμακούμενο λόγο, κινείται σε μια "θολή" περιοχή ανάμεσα στο θεατρικό και το πραγματικό, εντός και εκτός θεατρικής συνθήκης.
Εξάλλου όλα τα προηγούμενα έχουν οδηγήσει σε αυτήν τη στιγμή, όταν σταματάει να μιλάει ο ΄Ιψεν –έστω και διά της διασκευής– και μιλούν ο Οστερμάιερ και οι ηθοποιοί για την Ελλάδα και για τον κόσμο του 2025. Ο Μιχάλης Οικονόμου υποδύεται εξαιρετικά τον πιο δύσκολο ίσως ρόλο, τον κυνικό διαχειριστή της εξουσίας, που επιβάλλεται αθόρυβα και χαμηλόφωνα, και ακριβώς γι’ αυτό τόσο αποτελεσματικά. Η Λένα Παπαληγούρα στο ρόλο της εκδότριας καταδεικνύει τα θολά όρια ανάμεσα στον καιροσκοπισμό και το ρεαλισμό και επίσης συντονίζει επιτυχημένα το κομμάτι της διάδρασης με τους θεατές, ενώ συνεπείς στο πνεύμα της σκηνοθετικής γραμμής είναι και οι υπόλοιποι ηθοποιοί: Στέλιος Δημόπουλος, ΄Αλκηστις Ζιρώ, Ιάσονας ΄Αλυ, Ιερώνυμος Καλετσάνος.
Περισσότερες πληροφορίες
Εχθρός του λαού
Μια ανατρεπτική εκδοχή του εμβληματικού έργου, που έχει παρουσιαστεί σε περισσότερες από 40 χώρες, όπου αποκαλύπτονται με αιχμηρό τρόπο οι μηχανισμοί εξουσίας, διαφθοράς και κοινωνικής συνενοχής, στη διεθνή συμπαραγωγή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου και της βερολινέζικης Σαουμπίνε, με την υπογραφή του παγκοσμίου φήμης Γερμανού σκηνοθέτη Τόμας Οστερμάιερ. Μια παράσταση με καταιγιστικό ρυθμό, πολιτική και ριζοσπαστική, όπου η σκηνή μετατρέπεται σε δημόσιο χώρο και ο θεατής δεν παρακολουθεί απλά, αλλά καλείται να πάρει θέση, να αφυπνιστεί. Ηθική ευθύνη ή οικονομικά συμφέροντα, διαφάνεια ή απόκρυψη της αλήθειας; Ως ευσυνείδητος επιστήμονας, ο γιατρός Στόκμαν, που πρώτος υποστήριξε ότι η πόλη του μπορούσε να γίνει μια υποδειγματική λουτρόπολη, δεν θα διστάσει να αποκαλύψει δημοσίως ότι τα ιαματικά λουτρά αποδείχτηκαν μολυσμένα: αντιμέτωπος με τον δήμαρχο αδερφό του και την ιδιοτέλεια των συμπολιτών του, θα γίνει «εχθρός του λαού».
