Είδαμε τον πολυαναμενόμενο "Όρκο της Ευρώπης" στην Επίδαυρο

Στην πολυαναμενόμενη παράστασή του, σε δικό του κείμενο και σκηνοθεσία, ο Ουαζντί Μουαουάντ μας αφηγήθηκε μια ιστορία τραυμάτων, πόνου και συμφιλίωσης. Μια ιστορία για τη βία που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, καταδικάζοντας τις ζωές των ανθρώπων - και για το πώς μπορεί, αν μπορεί, να κοπεί αυτό το νήμα.

Και εδώ χρησιμοποίησε τα υλικά του θεάτρου του: τοποθέτησε στον πυρήνα μία προσωπική ιστορία, η οποία στην πραγματικότητα μιλούσε για κάτι μεγαλύτερο, διατύπωνε ένα οικουμενικό αίτημα, όπως και έπλεξε σε ένα μωσαϊκό διαφορετικές πολιτισμικές αναφορές, την αρχαία τραγωδία, τη μυθολογία, την παράδοση της Ανατολής.

Ο "΄Όρκος της Ευρώπης" έφερε την Ασία (στο πρόσωπο μίας ερευνήτριας του ΟΗΕ) και την Ευρώπη (στο πρόσωπο μίας 80χρονης γυναίκας) αντιμέτωπες σε μια διαδρομή κατανόησης, παραδοχής και επούλωσης πληγών. Η Ευρώπη, πολλά χρόνια πριν, στα οχτώ της, υπήρξε μάρτυρας -και συνένοχος- σε μία τρομακτική σφαγή. Βρισκόταν στην πλευρά των θυτών και τώρα δέχεται να αφηγηθεί την ιστορία της ("πρέπει να μιλήσουμε για την ντροπή της χώρας που μας γέννησε"), υπό τον όρο ότι θα παρευρεθούν στο ουδέτερο ελβετικό έδαφος που τις φιλοξενεί οι τρεις κόρες της.

Πρόκειται για τρεις γυναίκες που δεν έχουν συναντηθεί ποτέ, η Ουεντίχα, η Ζοβέτ και η Μεγάρα, τρεις γυναίκες που ανακαλύπτουν ξαφνικά πως η άγνωστη γυναίκα που αντικρίζουν για πρώτη φορά είναι η φυσική μητέρα τους, τρεις γυναίκες οι ζωές των οποίων, όπως θα ανακαλύψουμε στην πορεία, έχουν στιγματιστεί εν αγνοία τους από την "κατάρα" της γηραιάς Ευρώπης.

Φιλόδοξη η ιδέα του Μουαουάντ, τον οδήγησε σε ένα πολυπρισματικό έργο, που έφερε κάτι από τη δύναμη των μύθων (με την Ευρώπη να ενσαρκώνει μία αρχετυπική φιγούρα δημιουργίας και καταστροφής), που συνομιλούσε με την αρχαία τραγωδία (στο πρόσωπο της Ευρώπης/Μήδειας, η οποία, αυτοτιμωρούμενη, σκότωνε τα παιδιά της), που χρησιμοποίησε καταγεγραμμένες αληθινές μαρτυρίες, ανατριχιαστικής βαναυσότητας (η σεξουαλική βία αποδεικνύεται σταθερό όπλο επιβολής, ταπείνωσης και υποταγής). ΄

Ήταν επίσης ένα έργο και μια παράσταση που κατήργησαν τα όρια του χρόνου, καθώς η ιστορία -και οι ξεχωριστές ιστορίες των προσώπων- κινούνταν συνεχώς από το παρόν στο παρελθόν και από το σύγχρονο δράμα στη άχρονη αλληγορία, ενώ η πολυγλωσσία της παράστασης (στα γαλλικά, αγγλικά, ελληνικά και αραβικά) κατέρριπτε εξίσου τα γεωγραφικά όρια.

Σε αυτή την ιστορία που δεν εξελίχθηκε γραμμικά, επανέρχονταν συνεχώς τα ίδια ερωτήματα/ζητήματα: το επαναλαμβανόμενο, "τελετουργικό" μοτίβο της βίας ως κληρονομιά (πολύ ενδιαφέρον το δραματικό πρόσωπο του Ζάκαρι, γιου της Ουεντίχα, που έχει διαπράξει με απεχθή τρόπο μια γυναικοκτονία), το ερώτημα αν (πρέπει να) μεταφέρεται στις επόμενες γενιές, ως "προπατορικό αμάρτημα", το αίσθημα της ενοχής, η ανάγκη να ακουστούν οι ιστορίες των θυμάτων από τα στόματα των θυτών και η λυτρωτική δύναμη του "storytelling", το χρέος να μπουν οι θύτες στη θέση των θυμάτων.

Δεν αποδείχτηκε κάθε χωριστό στοιχείο εξίσου "χωνεμένο". Τα πρόσωπα της Μεγάρας και της Ζοβέτ, π.χ., αν και κουβαλούσαν ειδικό βάρος, σκιαγραφήθηκαν κάπως αδρά, με έντονα περιγράμματα, κάτι που φάνηκε και στα έντονα ξεσπάσματα της υποκριτικής ερμηνείας (τη Μεγάρα ερμήνευσε η Δανάη Επιθυμιάδη και τη Ζοβέτ η Βαϊολέτ Σοβό). Αντίθετα, πληρέστερος -και παρηγορητικός- ήταν ο ρόλος της Ουεντίχα, που απέδωσε με ζέση και βαθειά ταύτιση η Ζιλιέτ Μπινός. Υπέροχη η Λεόρα Ρίβλιν στον ρόλο-κλειδί της Ευρώπης, μιας γυναίκας που προσπαθεί να κλείσει τον κύκλο της βίας που και αυτή δημιούργησε, και ο Εμανουέλ Σβαρτς ως Ζάκαρι. Η Ντάρια Πισάρεβα επωμίστηκε το ρόλο της ΄Ασσια, κρύβοντας επιτυχώς πίσω από τη δυναμική, "άτρωτη" εμφάνισή της, το δικό της τραύμα, ενώ υπέροχη ήταν η παρουσία της ανήλικης Αντέλ Ρετό-Λεφόρ στο ρόλο της μικρής Ευρώπης, μια διαρκής υπενθύμιση της φρίκης αλλά και της ελπίδας. 

Ακόμη κι αν η συμφιλιωτική πρόταση του Μουαουάντ μπορεί να χαρακτηριστεί "αφελής", αποτελεί μια βαθιά ουμανιστική χειρονομία, μια ένδειξη πίστης στον άνθρωπο. Υπήρξαν επίσης στιγμές δραματικής πυκνότητας, συναισθηματικού ρίγους όπως βέβαια και διάχυτη λυρικότητα, η οποία διαπερνούσε την ωμότητα και τη βιαιότητα του θεάματος, καθώς και μια σειρά σκηνών μεγάλης επιδραστικότητας, από την εναρκτήρια του παρελθόντος μέχρι το συμφιλιωτικό φινάλε (με τις τέσσερις γυναίκες να προσπαθούν να ισορροπήσουν στις πανύψηλες -και συμβολικές- Louboutin γόβες), υπό τους ήχους του "Youkali" του Κουρτ Βάιλ.