"Μητροφάγος" του Ρόκε Λαρράκι (Αντίποδες, 2022)
Γράφτηκε το 2010 από τον Αργεντίνο συγγραφέα και σεναριογράφο και είναι το πρώτο του που μεταφράζεται στα ελληνικά. Η ιστορία κινείται σε δύο χρονικά επίπεδα: σε ένα σανατόριο των προαστίων του Μπουένος ΄Άιρες, το 1907, ένας γιατρός μπλέκεται σε ένα πείραμα που έχει στόχο να διερευνήσει το όριο μεταξύ ζωής και θανάτου. Εκατό χρόνια αργότερα, ένας διάσημος καλλιτέχνης φτάνει στα άκρα αναζητώντας την αισθητική μεταμόρφωση, μετατρέποντας τον εαυτό του σε έργο τέχνης.
Πρόκειται για ένα αλλόκοτο, αινιγματικό, "τερατικό" κείμενο που κινείται μεταξύ εξπρεσιονισμού και υπερρεαλισμού, αλλά χρησιμοποιεί μία απολύτως ρεαλιστική γραφή και το οποίο, εκθέτοντας την εγκληματική διάσταση της ιατρικής έρευνας και την απάνθρωπη διάσταση της σύγχρονης τέχνης, ασκεί κριτική στις χίμαιρες της προόδου, της τέχνης και του έρωτα. Ανελέητος με το φύλο του, ο συγγραφέας δεν διστάζει να το γελοιοποιήσει σε όλα τα κρίσιμα πεδία, της εξουσίας, της αυτοπραγμάτωσης, της φιλοδοξίας κλπ.
Το ανεβάζει η Ιώ Βουλγαράκη, με τη συνεργασία στη δραματουργία της Σοφίας Ευτυχιάδου, σκηνικό της Μαγδαληνής Αυγερινού, κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, μουσική του Νίκου Γαλενιανού, κίνηση της Κατερίνας Φώτης και φωτισμούς του Αλέκου Αναστασίου. Ερμηνεύουν οι Δημήτρης Δρόσος, Μαργαρίτα Κλάγκου, Νικόλας Παπαδομιχελάκης, Διονύσης Πιφέας, Αινείας Τσαμάτης, Νικόλας Χανακούλας, Χριστίνα Χριστοδούλου.
Η παράσταση είναι μια αλληγορία για την ανθρωπότητα σήμερα, μια σάτιρα της τοξικής αρρενωπότητας με λυρικές παρεκβάσεις. Μέσα από την ιστορία μιας ομάδας τρομερά γελοίων, αναπάντεχα επικίνδυνων αλλά και μέτριων επιστημόνων, επιχειρεί την ανατομία μιας απάθειας. Ανάμεσα σε αποκεφαλισμούς, φορεία, στύσεις, τσιγάρα, ψηφοφορίες, ανδρικές φαντασιώσεις, κάποιο θεμελιώδες εξάρτημα της ανθρώπινης φύσης καταστρέφεται ολοσχερώς. Αφήνει ίχνη άραγε αυτή η καταστροφή; (Πειραιώς 260, 13-16/6)
"Τα χρόνια" της Ανί Ερνό (Μεταίχμιο, 2021)
Βραβευμένο με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2022, θεωρείται από πολλούς όχι μόνο το πληρέστερο έργο της Γαλλίδας συγγραφέα, αλλά και ένα από τα επιδραστικότερα βιβλία του αιώνα μας, καθώς ξεπερνάει το χαρακτήρα μίας αυστηρά προσωπικής αυτοβιογραφίας και παίρνει το χαρακτήρα ενός συλλογικού χρονικού. Η Ερνό καταθέτει γραπτώς μία περιδιάβαση στη ζωή της, από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια έως τις μέρες μας. μεγαλώνοντας στον απόηχο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η ηρωίδα σπάει τα δεσμά της μεσοαστικής της ανατροφής και μέσα από το γράψιμο αναπτύσσει οξεία πολιτική και κοινωνική συνείδηση.
Φωτογραφίες, βιβλία, τραγούδια, πρωτοσέλιδα, γεγονότα που στιγμάτισαν την πορεία της μεταπολεμικής Ευρώπης έρχονται σε αντίστιξη και συνομιλία με την προσωπική της διαδρομή. Το έργο αποτυπώνει την πορεία της αφηγήτριας προς τη χειραφέτηση αναδεικνύοντας πώς η γυναικεία ταυτότητα διαπλέκεται σ’ όλες της τις πτυχές με τη σεξουαλικότητα, την ταξική καταγωγή, τους προσωπικούς στόχους. ΄Έτσι, η ιστορία μιας γυναίκας μετατρέπεται έτσι σε βιογραφία της μεταπολεμικής Δυτικής Ευρώπης.
Θα το δούμε από την ταλαντούχα Ελίνε ΄Άρμπο, στην πρώτη της παρουσία στην Ελλάδα. Πρόκειται για τη νέα καλλιτεχνική διευθύντρια του εμβληματικού Internationaal Theater Amsterdam, που συστήνεται στο ελληνικό κοινό με μια ευφυή θεατρική μεταφορά του έργου αυτού με αποκλειστικά γυναικείο καστ.
Η ΄Άρμπο έχει μοιράσει το ρόλο της ηρωίδας σε πέντε ηθοποιούς με αποτέλεσμα όχι απλώς να συλλάβει την ηρωίδα σε κάθε ηλικιακή φάση της ζωής της αλλά να δημιουργήσει επί σκηνής ένα δυνατό συλλογικό γυναικείο βίωμα. Θέματα όπως ο αυνανισμός, η πρώτη σεξουαλική επαφή, η εγκυμοσύνη και η γέννα, μαζί με δεκάδες προσωπικές αναμνήσεις και παγκόσμια ιστορικά γεγονότα υφαίνουν τον ιστό της ιστορίας σε μια παράσταση με έντονο αποτύπωμα. (Πειραιώς 260, 13-14/7)
"Η χορτοφάγος" της Χαν Γκανγκ (Καστανιώτης, 2020)
Βραβευμένο με Booker το 2016, το βιβλίο της Νοτιοκορεάτισσας συγγραφέα αποτελεί μια ιστορία καφκικής σύλληψης με οικολογικό και φεμινιστικό πρόσημο, που αφηγείται πώς μια συνηθισμένη γυναίκα αποφασίζει να απορρίψει τις συμβάσεις που τη δένουν με την οικογένεια και την κοινωνία μέσα στην οποία ζει.
Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από τη ζωή ενός παντρεμένου ζευγαριού, δύο συνηθισμένων ανθρώπων χωρίς πάθη και φιλοδοξίες, ώσπου μια μέρα, η γυναίκα, τότε αφοσιωμένη νοικοκυρά, αποφασίζει να μην ξαναφάει κρέας. Πρόκειται για μια μικρή ένδειξη ανεξαρτησίας, η οποία όμως μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη σε μια χώρα όπως η Νότια Κορέα. Σύσσωμη η οικογένεια θα στραφεί εναντίον της, ειδικά όταν η ηρωίδα αναπτύξει ακόμη πιο εκκεντρική συμπεριφορά, εκδηλώνοντας την επιθυμία να μεταμορφωθεί σε φυτό. Η ΓιόνγΧιε επιδιώκει να σπάσει τον κύκλο της αναπαραγωγής και της κατανάλωσης, όχι μόνο κρέατος, μα και των καταπιεστικών αντιλήψεων που φυλακίζουν το γυναικείο σώμα.
Θα το δούμε, στην πρώτη της εμφάνιση στην Ελλάδα, από την Ιταλίδα Ντάρια Ντεφλοριάν, που έχει διαγράψει μια σημαντική καριέρα κυρίως ως ηθοποιός στο ιταλικό θέατρο, όμως αίσθηση έχουν κάνει και οι σκηνοθεσίες της. (Πειραιώς 260, 13-15/7)
"Η ζωή, τα γηρατειά και ο θάνατος μιας γυναίκας του λαού" του Ντιντιέ Εριμπόν (Νήσος, 2024)
Ο Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος εμπνέεται από τη ζωή της μητέρας του, μιας "γυναίκας του λαού" όπως χαρακτηριστικά δηλώνει στον τίτλο, θέλοντας να δώσει πρωταγωνιστική θέση σε ανθρώπους που δύσκολα τη βρίσκουν στις συλλογικές αφηγήσεις.
Με ανθρώπινο όσο και πολιτικό βλέμμα, ο Εριμπόν ανασυστήνει τη ζωή της μητέρας του από την εποχή που ήταν οικιακή βοηθός, καθαρίστρια και αργότερα εργάτρια σε εργοστάσιο, μέχρι τα χρόνια του γήρατος και της εισαγωγής της σε οίκο ευγηρίας. Θέτει έτσι συγχρόνως καίρια ερωτήματα για τη σχέση μας με τους ηλικιωμένους, για τη σχέση των ηλικιωμένων με τον χρόνο και τον θάνατο, ενώ τα γηρατειά γίνονται εφαλτήριο για μια πολιτική θεώρηση, καθώς αναλύει την εμπειρία του γήρατος υπό το πρίσμα του αποκλεισμού της από τη δυτική φιλοσοφία.
Το βιβλίο μεταφέρει στη σκηνή η σκηνοθέτρια της νεότερης γενιάς Σοφία Αντωνίου, απόφοιτη της σχολής σκηνοθεσίας του Εθνικού Θεάτρου. Η δραματουργία είναι της Εύας Φρακτοπούλου, τα σκηνικά & τα κοστούμια της Μαριλένας Καλαϊτζαντωνάκη, η μουσική σύνθεση της Ecati, η επιμέλεια κίνησης της Εύης Οικονόμου και οι φωτισμοί του Τάσου Παλαιορούτα. Ερμηνεύουν: Άρης Μπαλής, Ιωάννα Μαυρέα, Εύα Φρακτοπούλου, Μάγδα Λέκκα, Αντώνης Κωνσταντόπουλος, Νικολέτα Κοκκίνου, Κλεοπάτρα Ροντήρη, Περικλής Αλμπάνης, Ανδριανή Τουντοπούλου, Μάκης Αρβανιτάκης.
Στην παράσταση, οι μνήμες της ηρωίδας αναβιώνουν μέσα από έναν χορό ηθοποιών τρίτης ηλικίας που κινούνται σε έναν συνειρμικό, ποιητικό χώρο ενσαρκώνοντας τις εμπειρίες της, ενώ η σκηνοθεσία ισορροπεί ανάμεσα στο ρεαλιστικό και το ονειρικό, δημιουργώντας έναν ζωντανό χώρο μνήμης. (Πειραιώς 260, 21-14/7)
"Η πόλη των τυφλών" του Σάιμον Στίβενς
Βασισμένο στο "Περί τυφλότητος" του Ζοζέ Σαραμάγκου (Καστανιώτης, 2010)
Βραβευμένο με Νόμπελ Λογοτεχνίας (1995), το δοκίμιο "Περί τυφλότητας" θέτει θεμελιώδη ερωτήματα για την ανθρώπινη συμπεριφορά σε ακραίες συνθήκες. Η ιστορία αφορά μία πόλη που βυθίζεται, κυριολεκτικά, στο σκοτάδι, όταν σταδιακά οι κάτοικοι αρχίζουν να χάνουν την όρασή τους. Καθώς τα περιστατικά αιφνίδιας τύφλωσης κλιμακώνονται, η κυβέρνηση αποφασίζει να βάλει σε καραντίνα τους τυφλούς.
Ο Ζοζέ Σαραμάγκου περιγράφει με ανατριχιαστικό τρόπο τη σταδιακή διάλυση -μέχρι ολικής κατάρρευσης- της κοινωνικής συνοχής αλλά και την κατάλυση κάθε δικαιώματος από την πλευρά της πολιτείας προκειμένου να επιβάλει την τάξη και ο Βρετανός δραματουργός, Σάιμον Στίβενς διασκευάζει αυτόν τον αριστουργηματικό μύθο, ακροβατώντας ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, το χιούμορ και την παράνοια, την ποίηση και τη δυστοπία.
Η "Πόλη των τυφλών" ανεβαίνει σε πανελλήνια πρεμιέρα από την ανερχόμενη Έμιλυ Λουίζου, η οποία διερευνά την καταλυτική επίδραση του φόβου στη διάλυση των κοινωνιών μας. Η κίνηση είναι της Ιόλης Φιλιππακοπούλου, τα σκηνικά της Θάλειας Μέλισσα, τα κοστούμια της Νίκης Ψυχογιού, η μουσική σύνθεση της Ειρήνης Σκυλακάκη, ο σχεδιασμός ήχου του David Blouin, οι φωτισμοί της Χριστίνας Θανάσουλα. Ερμηνεύουν: Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Νεφέλη Κουρή, Νέστορας Κοψιδάς, Λευτέρης Πολυχρόνης, Ευδοκία Ρουμελιώτη, Αιμιλιανός Σταματάκης.
Η παράσταση, με στοιχεία θρίλερ, παντρεύει το αποκαλυπτικό σκηνικό της καραντίνας μ’ ένα έντονα σωματικό στοιχείο, που φέρνει σε πρώτο πλάνο της δύναμη της οικειότητας καθώς γίνεται ολοένα πιο επιτακτική η ανάγκη της επιβίωσης. Η πρωτότυπη μουσική και η κίνηση, αναπόσπαστα στοιχεία της σκηνοθεσίας, υποστηρίζουν ένα αφηγηματικό θέατρο συνόλου που μας οδηγεί σε ένα παράδοξο ταξίδι από το σκοτάδι στο φως. (Πειραιώς 260, 5-8/7)
Περισσότερες πληροφορίες
Μητροφάγος
Το 1907, σ’ ένα σανατόριο του Μπουένος Άιρες, μια ομάδα γιατρών διερευνά το όριο μεταξύ ζωής και θανάτου μέσα από ένα τερατώδες πείραμα. Βασισμένη στο βιβλίο του Ρόκε Λαράκι, έναν κόσμο απελπισμένο και γκροτέσκο, η σκηνοθέτις προτείνει μια παράσταση-αλληγορία για την ανθρωπότητα, εμβολίζοντας τη σάτιρα της τοξικής αρρενωπότητας με λυρικές παρεκβάσεις. Όλοι άνδρες, οι γιατροί του σανατορίου με ένα δικαίωμα που μοιάζει από πάντα κεκτημένο, ορίζουν τις ζωές δεκάδων ανθρώπων και ενορχηστρώνουν μια δυστοπία από την οποία ούτε οι ίδιοι δεν βρίσκουν διέξοδο. Παράλληλα, όσο το πείραμα εξελίσσεται, μια γυναίκα, η προϊσταμένη των νοσηλευτριών, αποτελεί το αντικείμενο του πόθου όλης της επιστημονικής ομάδας. Ανελέητος με το φύλο του, ο συγγραφέας δεν διστάζει να το γελοιοποιήσει σε όλα τα κρίσιμα πεδία: ανδρική εξουσία, αυτοπραγμάτωση, φιλοδοξία, έρωτας αλλά και αναζήτηση νοήματος.
Η πόλη των τυφλών
Η σκηνοθέτις Έμιλυ Λουίζου διασκευάζει το αριστουργηματικό μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου "Περί τυφλότητας", μέσα από το θεατρικό έργο του Σάιμον Στίβενς, και δημιουργεί μια παράσταση-καθρέφτη της κοινωνικής αποσύνθεσης. Η ομάδα κατασκευάζει ένα σκηνικό θρίλερ, γεμάτο ένταση και ευαισθησία, που αναδεικνύει τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στην επιβίωση και την ανθρωπιά. Μια νέα γενιά ηθοποιών ζωντανεύει το σκοτεινό αυτό σύμπαν με σωματικότητα, έντονο ρυθμό και συλλογική ενέργεια. Η «τυφλότητα» δεν αφορά μόνο την όραση, αλλά κυρίως την αδυναμία να δούμε τον Άλλον.
