"Οιδίπους επί Κολωνώ": Οι πρωταγωνιστές της παράστασης μιλούν για την επικαιρότητα του αρχαίου δράματος και την ελευθερία που έχει ανάγκη η Επίδαυρος

Με αφορμή το ανέβασμα του σοφόκλειου "Οιδίποδα επί Κολωνώ" στην Επίδαυρο (4 και 5/8), σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκεύα (με Οιδίποδα τον Δημήτρη Καταλειφό), η Αγγελική Παπαθεμελή, ο Χρήστος Σαπουντζής, ο Μάξιμος Μουμούρης, η Αλεξάνδρα Αϊδίνη και ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης μιλούν στο "α" για τον ρόλο τους, εξετάζουν το κατά πόσο το έργο είναι επίκαιρο και σχολιάζουν τις αντιδράσεις που προκάλεσαν οι "Σφήκες" της Λένας Κιτσοπούλου.

Ποιον χαρακτήρα θα ερμηνεύσετε και τι σας γοήτευσε σε αυτόν; 

Αγγελική Παπαθεμελή: Εγώ θα κάνω την Αντιγόνη, την κόρη του Οιδίποδα, που περιπλανιέται μαζί του όλο αυτό το διάστημα της εξορίας του. Αυτό που με γοητεύει στην ηρωίδα είναι το κουράγιο της, η δύναμή της και το ότι τις αποφάσεις της τις παίρνει από την καρδιά, χωρίς εγκεφαλικά διλήμματα ή μια πιο ψυχρή θέαση των πραγμάτων. Και αυτό έχει κάτι πολύ επώδυνο, αλλά και συγκινητικό. Είναι κάτι που δεν το κάνουμε εύκολα, δεν είναι χαρακτηριστικό των ημερών μας πολύ. 

Χρήστος Σαπουντζής: Θα ερμηνεύσω τον Κρέοντα, που τον έχω ερμηνεύσει ξανά στον "Οιδίποδα τύραννο” του Τσέζαρις Γκραουζίνις. Τώρα μου μένει άλλος ένας για να κλείσω την τριλογία (γελά). Σε αυτόν με γοητεύει ό,τι με γοητεύει σε όλους τους ρόλους: ότι δεν είναι έχει ένα επίπεδο. Αν και ξεκινάει μαλακά και χρησιμοποιεί μεθόδους όπως η πειθώ, μέσα σε δύο ατάκες γίνεται έξαλλος και εξαπολύει απειλές όταν βλέπει αντίσταση. Έχει, βέβαια, το δίκιο του, έρχεται στην Αθήνα για να σώσει την πόλη του τη Θήβα, και το υποστηρίζει αυτό μέχρι το τέλος. Δεν μπορεί να του καταλογίσει κανείς ότι κάνει λάθος. Παράλληλα, είναι και ένας άνθρωπος που προσπαθεί συνέχεια να βγάλει ένα φίδι από την τρύπα και που του δίνονται αξιώματα χωρίς να τα ζητήσει.

"Νομίζω το κλειδί θα ήταν να καταλάβουμε πόσο μοιάζουμε και να νιώσουμε ότι όλοι είμαστε ένα κομμάτι αυτού του κόσμου". - Αλεξάνδρα Αϊδίνη

Μάξιμος Μουμούρης: Ο χαρακτήρας μου είναι ο Πολυνείκης, ο ένας εκ των δύο υιών του Οιδίποδα που διεκδικεί την εξουσία στη Θήβα. Λόγω του χρησμού που έχει προκύψει, μόνο αυτός που έχει με το μέρος του τον Οιδίποδα θα μπορέσει να κερδίσει τον άλλο. Ο Πολυνείκης είναι, για μένα, ένας καταραμένος γιος, όπως λέει και ο ίδιος. Στη δικιά μου έρευνα και φαντασία, μοιάζει πάρα πολύ με τον πατέρα του όταν εκείνος ήταν νέος: εξορίζεται σε μια άλλη πόλη, φτιάχνει μια νέα ζωή και τελικά επιστρέφει για ένα θάνατο που ξέρει ότι θα έρθει. Έχουν άλλους όρους και άλλες συνθήκες, αλλά είναι σαν να έχουν μία κοινή πορεία. Μετά από ένα σημείο αποδέχονται και οι δύο το πεπρωμένο τους και πάνε με τη θέλησή τους προς τα εκεί. Αυτή η ταύτισή τους έχει κάτι το γοητευτικό για εμένα.

Αλεξάνδρα Αϊδίνη: Θα ερμηνεύσω την Ισμήνη. Είναι η κόρη (και αδελφή) του Οιδίποδα και αδελφή της Αντιγόνης. Στο έργο νομίζω ότι όλοι οι ήρωες εκπροσωπούν κάτι αρχετυπικό -και εκεί βρίσκεται και η γοητεία του. Ο Οιδίποδας είναι ο έκπτωτος. Ο Θησέας εκπροσωπεί την εξουσία και την σοφή κρίση. Η Αντιγόνη, την κόρη που μεριμνά για όλα. Η Ισμήνη, με έναν τρόπο, αντιστοιχεί στον Πολυνείκη. Φέρει το ρόλο της "αδελφής” και της "κόρης”. Εμπεριέχει διάφορες δυνάμεις και ρόλους μέσα της. Πάνω από όλα είναι ένας αγγελιοφόρος, ο πρώτος άνθρωπος που καταφθάνει από τη Θήβα φέρνοντας τα νέα που οπλίζουν με δύναμη τον πατέρα της, γιατί του προσφέρουν τη γνώση της κατάστασης που έχει αφήσει πίσω. 
Η Ισμήνη έχει μια ζέση να έρθει στην Αθήνα και να προλάβει να σώσει τον πατέρα της, μη γνωρίζοντας ότι θα βρεθεί κοντά του στον θάνατό του. Ο ερχομός της ολοκληρώνει την οικογένεια, με τη στιγμή της επανένωσης να είναι πολύ συγκινητική.  Όπως όλοι οι ήρωες στο έργο, έτσι και εκείνη βρίσκεται σε μια διαρκή διελκυστίνδα συναισθημάτων, όντας ανάμεσα στον αδερφό και τον πατέρα της που λογοφέρνουν. Επίσης, η ηρωίδα μου είναι, ενδεχομένως, η πιο αναποφάσιστη. Από τη στιγμή που εκπληρώνει την αποστολή της παραμένει αρκετά παρατηρητική και σιωπηλή. Με γοητεύει, λοιπόν, πολύ να δω τι συμβαίνει σε αυτόν τον χαρακτήρα και δεν παρεμβαίνει με το λόγο, ενώ ταυτόχρονα δεν χάνει σε ενεργητικότητα.

Χρήστος Χατζηπαναγιώτης: Ερμηνεύω τον ρόλο του Θησέα. Είναι ένας εμβληματικός βασιλιάς των Αθηνών και ο ιδρυτής, μάλιστα, της πόλης. Ο Σοφοκλής, παρότι δεν είναι σύγχρονός του, τον χρησιμοποιεί σαν βασιλιά, γιατί πραγματικά ο Θησέας έχει καταγραφεί στην ιστορία -και τη συνείδηση του αρχαίου κοινού-, ως ένας σοφός, δίκαιος, φιλάνθρωπος και δημοκρατικός ηγέτης. Μέσα από τη δράση του προσώπου αυτού και της πόλης του, ο Οιδίποδας βρίσκει τον δρόμο του προς την έξοδο. Είναι ένας σπουδαίος ρόλος. Ελπίζω να τον καταφέρω.

Τι καθιστά αυτή τη τραγωδία επίκαιρη στο σήμερα;

Α.Π.: Επίκαιρες στη σύγχρονη εποχή είναι όλες οι τραγωδίες, γιατί θίγουν κάποια ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης που δεν αλλάζουν με την εποχή. Η τραγωδία, άλλωστε, είναι ένα προϊόν της αθηναϊκής δημοκρατίας με μικρή διάρκεια αλλά συγκλονιστική ύπαρξη. Είναι, επομένως, πολύ ενδιαφέρον στις μέρες μας να βλέπεις την τριβή των τότε πολιτών με την έννοια της δημοκρατίας, με την ευθύνη των αποφάσεών τους, και ταυτόχρονα με τις αρχές  που πρεσβεύει η δημοκρατία, που πάντα  θέτουν στον άνθρωπο δύσκολες αποφάσεις.
Στο συγκεκριμένο έργο, για παράδειγμα, η πόλη της Αθήνας, για να υπερασπιστεί τον Οιδίποδα, την Αντιγόνη και την Ισμήνη, τους οποίους ο Κρέοντας έρχεται διά της βίας να πάρει πίσω στη Θήβα, ουσιαστικά εμπλέκεται σε έναν μικρό πόλεμο με την άλλη πόλη-κράτος, με απρόβλεπτη συνέχεια που δεν την μαθαίνουμε. Αλλά οι Αθηναίοι έχουν το σθένος, προκειμένου να υπερασπιστούν τις αρχές της φιλοξενίας και της ελεύθερης βούλησης, να εμπλακούν σε αυτή την κατάσταση, αφού πρώτα έχουν εξετάσει όλους τους παράγοντες και έχουν πειστεί ότι ο Οιδίποδας αδικείται. Αυτό είναι πολύ ξένο για μας που συνήθως δεν έχουμε το ψυχικό κουράγιο να εμπλεκόμαστε και να διεκδικούμε. Αυτή η συγκινητική αποδοχή του ξένου, παρά τις συνέπειες, είναι επίσης ένα πάρα πολύ επίκαιρο ζήτημα αν σκεφτούμε τις ροές μεταναστών και τις τραγωδίες που συμβαίνουν. Είναι  επίσης, πολύ ανησυχητικό το γεγονός ότι οι ηθοποιοί δουλεύουμε πάνω στα έργα αυτά, άλλοι άνθρωποι τα διαβάζουν, τα βλέπουν, όλοι συγκλονιζόμαστε, όμως η πράξη μας, τελικά, απέχει πάρα πολύ από αυτά που μας συγκινούν.

"Είναι σημαντικό μια παράσταση να προκαλεί συζήτηση, για όποιον λόγο. Αυτό δείχνει ότι κάτι ζυμώνεται".
-
Αγγελική Παπαθεμελή

Χ.Σ.: Θα συμφωνήσω με την Αγγελική στο κομμάτι της αποδοχής και θα προσέθετα εκεί γενικά όλους τους ανθρώπους που υφίστανται διακρίσεις, όπως οι άνθρωποι με σεξουαλικό προσανατολισμό διαφορετικό από αυτό που έχει συνηθίσει η κοινωνία ως "κανονικό". Επίσης, η τραγωδία έχει να κάνει πολύ και με το πώς δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία σε έναν άνθρωπο που έχει πληγεί από τη μοίρα, αλλά και με το πώς μπορεί να του φερθούμε άσχημα και να του δώσουμε μια να πάει ακόμα πιο κάτω. Ή ακόμα και με το ότι, και να τον βοηθήσουμε, αυτό θα γίνει μόνο όταν υπάρχει από πίσω κάποιο συμφέρον.

Μ.Μ.: Η τραγωδία έχει έναν επίκαιρο, ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Δείχνει ότι, αν μη τι άλλο, ότι ό,τι και αν έχεις κάνει σε όλη σου τη ζωή, υπάρχει πάντα χρόνος για να εξευμενιστείς. Όπως οι Ερινύες έγιναν Ευμενίδες, έτσι και ο οποιοσδήποτε, όπως ο Οιδίποδας, μπορεί να μπει σε έναν χώρο, που αντιπροσωπεύεται εδώ από την Αθήνα, και να μεταλλαχθεί σε ένα φωτεινό παράδειγμα δύναμης, αντοχής, επιμονής και υπομονής. Για μένα είναι πολύ σημαντικό να αποδεχτούμε το ποιοι είμαστε. Ο Σοφοκλής το τοποθετεί σε ένα υπερθετικό βαθμό -και καλώς, έτσι είναι αυτά τα κείμενα. Η αποδοχή αυτή είναι ο μόνος τρόπος για να φτάσουμε και εμείς στον εξευμενισμό και αυτό είναι ένα πολύ σύγχρονο αλλά και διαχρονικό στοιχείο του "Οιδίποδα επί Κολωνώ". 

Α.Α.: Θα συμφωνήσω πολύ με τον Μάξιμο. Πιστεύω ότι έχει υψηλή αξία η ύπαρξη ενός τόπου υποδοχής και φιλοξενίας για τον Οιδίποδα, ώστε να μπορέσει να κλείσει τους λογαριασμούς του και να αναπαυθεί. Αυτό είναι κάτι που συνδέεται πολύ με τη σημερινή κοινωνία, όπου πολλοί άνθρωποι εξαθλιωμένοι ψάχνουν μια καλύτερη μοίρα και βρίσκουν συνεχώς τοίχο. Πολύ σημαντικό στο έργο είναι και το γεγονός ότι ανά πάσα στιγμή μετριέται το τι είναι το δίκαιο. Παράλληλα, μέσα του βλέπουμε και μια ενδιαφέρουσα ανάλυση των γηρατειών. "Στην τελευταία μας στιγμή, εκεί έρχονται όλα” λέει ο Οιδίποδας. Την ίδια στιγμή, από τη μεριά του ρόλου μου, βρίσκω μια αίσθηση αποχαιρετισμού προς τον πατέρα.

Χ.Χ.: Τα θέματα της ζωής και του θανάτου τα οποία πραγματεύεται ο Σοφοκλής σε αυτό το έργο είναι επίκαιρα πάντα. 

"Η κοινωνίας μας είναι μόνο στα λόγια ανεκτική. Εγώ εστιάζω στις μικρο-κοινωνίες μας, δηλαδή τις οικογένειές μας. Από 'κει θα ξεκινήσει η αλλαγή. Ας αποδεχόμαστε ο ένας τον άλλον πραγματικά, πρώτα στο σπίτι και σιγά σιγά και στη δουλειά και στις παρέες".
- Μάξιμος Μουμούρης

Τι πιστεύετε ότι μπορεί να κάνει ο σύγχρονος άνθρωπος και η σύγχρονη κοινωνία για να προσεγγίσει την ουτοπική Αθήνα του έργου, μια Αθήνα που δεν απορρίπτει τον αδύναμο, αλλά είναι "ανοιχτή, ανεκτική και δίκαιη” όπως δήλωσε στο "α" ο Δημήτρης Καταλειφός;

Α.Π.: Μπορούμε να έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας και τα αυτιά μας.  Μπορούμε να έχουμε ένα κριτήριο για να ξεχωρίζουμε τη "σαβούρα" και την προπαγάνδα. Μπορούμε να είμαστε ενεργοί, να αναζητούμε σοβαρές πηγές, να απαιτούμε από ιθύνοντες να παίρνουν θέση. Για παράδειγμα, σε σχέση με το ναυάγιο της Πύλου, αυτή η κίνηση των δικηγόρων που έχει γίνει είναι πάρα πολύ προς αυτή την κατεύθυνση. Έχει συμβεί ένα έγκλημα και εμείς συνεχίζουμε τη ζωή μας και κολυμπάμε μέσα σε αυτά τα νερά στο γλυκό καλοκαίρι μας. Συμβαίνουν τόσα πράγματα και ο Τύπος φαίνεται να έχει πια παραδώσει την εξουσία του. Πρέπει, λοιπόν, κανείς να είναι σε μεγάλη εγρήγορση και να ενημερώνεται όσο πιο αντικειμενικά γίνεται. Ευτυχώς υπάρχει αυτή η δυνατότητα μέσα από σοβαρές δημοσιογραφικές ομάδες, όπως το Reporters United, για παράδειγμα. Και χρειάζεται να παίρνει μια θέση, είτε ατομικά είτε ακόμη καλύτερα συλλογικά, όσο γίνεται. Δεν υπάρχει άλλη λύση, αλλιώς είμαστε πραγματικά όλοι να πάμε να πνιγούμε.

Χ.Σ.: Είναι προσωπική υπόθεση το τι θα κάνει ατομικά ο καθένας. Αλλά αυτό που θα όφειλαν να κάνουν οι κοινωνίες μας -αλλά δεν πρόκειται να συμβεί- είναι να επιστρέψουν στην πραγματική έννοια του πολιτισμού. Η πολιτισμένη κοινωνία καθορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται στους νέους της, στα παιδιά της. Πρέπει να δοθούν πολύ περισσότερα λεφτά για την παιδεία από αυτά που δίνονται τώρα. Περισσότερα λεφτά στη δημόσια υγεία, περισσότερα λεφτά στη μέριμνα των ηλικιωμένων και των ανθρώπων με αναπηρία. Έτσι θα υπάρξει μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία που στηρίζει αυτούς που την απαρτίζουν. Γιατί οι τέχνες δεν είναι παρά η κορωνίδα του πολιτισμού. Πραγματικά πολιτισμός είναι το πώς συμπεριφέρεται ο άνθρωπος στον άνθρωπο.

Μ.Μ.: Ο Σοφοκλής, στο τέλος της ζωής του, αφήνει μια τελευταία παρακαταθήκη λέγοντας στους πολίτες της Αθήνας, η οποία βρίσκεται στην αποδρομή της από έναν αιώνα "χρυσό", ότι αν το θέλουν μπορούν να πλησιάσουν αυτό που ήταν κάποτε, που είχε να κάνει με την αποδοχή και τον εξευμενισμό. Σήμερα, βέβαια, αυτό δεν υπάρχει. Η κοινωνίας μας είναι μόνο στα λόγια ανεκτική. Εκεί που εστιάζω εγώ είναι στις μικρο-κοινωνίες μας, τους προσωπικούς μας κοινωνικούς πυρήνες, δηλαδή τις οικογένειές μας. Από 'κει θα ξεκινήσει η αλλαγή. Ας γίνει η κοινωνία μας μια ουτοπική Αθήνα. Ας αποδεχόμαστε ο ένας τον άλλον πραγματικά, πρώτα στο σπίτι και σιγά σιγά και στη δουλειά και στις παρέες. Αυτό είναι μια δύναμη μεταδοτική που την πρεσβεύει ο Θησέας στο έργο.

"Για την Επίδαυρο: Επιτέλους, πότε θα σταματήσει αυτή η ανθρωποφαγία; Και ποια είναι αυτά τα ιερά και όσια που ευαγγελίζονται κάποιοι;" - Χρήστος Σαπουντζής

Α.Α.:  Εντός του έργου υπάρχουν πολλές απαντήσεις. Παράδειγμα αποτελεί ο Θησέας, ένας βασιλιάς που εξετάζει το κάθε θέμα με σωφροσύνη ενώ και ο ίδιος είναι ένας άνθρωπος που έχει πάθη. Ή, επίσης, είναι χαρακτηριστική η στάση του χορού που αν και νιώθει φόβο και καχυποψία προς το καινούργιο, επιμένει να ζητά από τον ίδιο τον άνθρωπο να του μιλήσει, αφήνοντας πέρα τις φήμες. Επίσης, αυτό το έργο μάς θυμίζει ότι δεν είμαστε ούτε αθάνατοι, ούτε παντοδύναμοι. Νομίζω το κλειδί θα ήταν να καταλάβουμε πόσο μοιάζουμε και να νιώσουμε ότι όλοι είμαστε ένα κομμάτι αυτού του κόσμου. Δυστυχώς, εμείς είμαστε η αιτία για την καταστροφή του, η ύβρις μας, η αδιαφορία, η ανάγκη να γινόμαστε πλουσιότεροι και η αίσθηση ότι δεν υπάρχει τίποτα που θα μας σταματήσει. Προφανώς, υπάρχει. Χρειάζεται, λοιπόν, να εξετάζουμε συνεχώς την έκταση που μας αναλογεί.

Χ.Χ.: Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι η ζωή είναι μικρή και ότι είμαστε, στην πραγματικότητα, ένα τίποτα. Αυτά που λέει το έργο δηλαδή. Οφείλουμε, στον εαυτό μας καταρχάς και μετά σε όλους τους άλλους, να είμαστε άνθρωποι, να είμαστε ταπεινοί και να συμμεριζόμαστε τον ανθρώπινο πόνο.

Με αφορμή  τη συζήτηση που ξέσπασε λόγω των "Σφηκών" της Λένας Κιτσοπούλου, πιστεύετε ότι πρέπει να φερόμαστε στα ανέβασματα των τραγωδιών στην Επίδαυρο σαν ένα μνημείο που πρέπει να αναδείξουμε ή σαν αφορμή για να μιλήσουμε για το σήμερα;

Α.Π.: Δεν έχω δει τη συγκεκριμένη παράσταση, οπότε δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη για αυτή. Είναι προφανές ότι δεν πρέπει να "προσκυνούμε” τα αρχαία έργα ως μνημεία, γιατί έτσι δεν έχουν και πολλά να μας πουν. Από την άλλη, οι θεατές δεν είναι ηλίθιοι, δεν χρειάζεται να τους σερβίρεις στο πιάτο τη σημερινή πραγματικότητα. Για μένα είναι ύψιστης σημασίας ζήτημα να υπάρχει καλλιτεχνική ελευθερία. Είναι σημαντικό μια παράσταση να προκαλεί συζήτηση, για όποιον λόγο. Αυτό δείχνει ότι κάτι ζυμώνεται. Νομίζω ότι δεν πρέπει να κρίνουμε τη γλώσσα της "μετάφρασης” που κάνει ο σκηνοθέτης στο έργο. Οφείλουμε να τη δεχτούμε και μέσα από αυτή να δούμε τι μας λέει -είτε μας αρέσει αυτό, είτε όχι, αυτό είναι δικαίωμά μας αναφαίρετο. 

Χ.Σ.: Είμαι ξεκάθαρα με τη Λένα. Η Λένα είναι από τους λίγους ανθρώπους που οι παραστάσεις του, τα γραπτά, η φωνή του έχουν μια ξεκάθαρη προσωπική υπογραφή. Είναι ένα μοναδικό πλάσμα, που έχει διαλέξει έναν πολύ ρηξικέλευθο δρόμο. Δεν έχω δει την παράσταση, αλλά έχω δουλέψει μαζί της και είναι ένας από τους καλύτερους ανθρώπους που έχω γνωρίσει. Και αυτό για μένα είναι το πιο σημαντικό από όλα. Μπορεί και να είναι μια κακή παράσταση, αλλά έχουμε δει τέρατα που προκαλούσαν χασμουρητό και από "Ελληνάρες”. Έχω φύγει τρέχοντας από γνωστές παραστάσεις σκηνοθετών με "δάφνες". Και, επιτέλους, πότε θα σταματήσει αυτή η ανθρωποφαγία; Και ποια είναι αυτά τα ιερά και όσια που ευαγγελίζονται κάποιοι; Δικά μου ιερά και όσια δεν είναι. 

Μ.Μ: Δεν θα απαντήσω συγκεκριμένα, γιατί δεν έχω δει την παράσταση. Γενικά, πρέπει να δίνεις σεβασμό σε ένα κείμενο που για να το επιλέγεις κάτι σου λέει και κάτι θέλεις να εκφράσεις με αυτό. Δεν είναι ούτε το ένα, ούτε το άλλο για μένα, είναι ο συνδυασμός των δύο. Είναι χρέος του καλλιτέχνη να μπορέσει να πάρει μια αρχαία παρακαταθήκη και να την κάνει εύγλωττη προς το κοινό, προς τον πολίτη. 

"Οφείλουμε, στον εαυτό μας καταρχάς και μετά σε όλους τους άλλους, να είμαστε άνθρωποι, να είμαστε ταπεινοί και να συμμεριζόμαστε τον ανθρώπινο πόνο". - Χρήστος Χατζηπαναγιώτης

Α.Α.: Θα πω πολύ απλά ότι πιστεύω στον μόχθο, στην "τσαγκαρική" μας, στην αγάπη για αυτό που κάνουμε και την ανάγκη να εκφράσουμε κάτι με αφορμή ένα έργο. Όταν μια παράσταση είναι δουλεμένη -με όποιον τρόπο ο καθένας διαλέγει να διανύσει αυτόν τον δρόμο- και δημιουργεί σκέψεις, προβληματισμούς, ενδεχομένως ακόμα και θυμό, τίποτα και κανένας δεν μπορεί να τη σταματήσει, κλείνοντας το έργο σε μια μουσειακή προθήκη. Το πιο σημαντικό, για μένα, είναι να έχει υπάρξει σκέψη, απόφαση και να μιλάμε για μία ολοκληρωμένη πρόταση, όχι ένα κοινωνικό γεγονός που αποσκοπεί στο να κάνει εντύπωση. Μόνο έτσι, νομίζω, ότι αυτά τα έργα μπορούν να επιβιώσουν. Άλλωστε δεν γνωρίζουμε το πώς ανέβαιναν τότε, γνωρίζουμε το τι ήθελαν να πετύχουν. Ήταν ενταγμένα στην πολιτική και την καθημερινότητα. Αυτή η λειτουργία θεωρώ ότι πρέπει να παραμένει ζωντανή για να παραμείνουν και τα έργα ζωντανά. Τα κείμενα, έτσι κι αλλιώς, θα συνεχίσουν να υπάρχουν και η Επίδαυρος θα συνεχίσει να είναι στη θέση της. Στην ορχήστρα της, άλλωστε, υπάρχει μια τρομερή ελευθερία. Αυτό που θεωρώ τρομακτικό είναι αυτό το γηπεδικό, εμφυλιακό κλίμα που δημιουργείται, τη στιγμή που ο κόσμος καίγεται πραγματικά -όχι ότι η τέχνη, βέβαια, δεν είναι μια αφορμή για να συζητήσουμε δυνατά. Ιδιαίτερα με ανησυχεί το γεγονός ότι συμμετέχουν σε αυτό το κλίμα άνθρωποι που για άλλα, σημαντικότερα θέματα που περάσαμε τον χειμώνα δεν ανέπτυξαν τις ικανότητές τους ώστε να προσφέρουν στήριξη. 

Χ.Χ.: Σαφώς πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αφορμή για να μιλήσουμε για το σήμερα. Στην τέχνη δεν υπάρχουν όρια και περιορισμοί. Κάθε καλλιτέχνης εκφράζει τη σκέψη του, την αισθητική του, την άποψή του, με τον δικό του τρόπο. Μπορεί να συμφωνούμε, μπορεί να διαφωνούμε, ελεύθερο είναι αυτό. Από εκεί και πέρα σεβόμαστε την κάθε ανάγνωση.

Για εισιτήρια, επισκεφθείτε το viva.gr με ένα κλικ εδώ